Müasir dövrdə insanların gündəlik həyatında psixoloji sağlamlıq, ruhi balans və emosional rifah ən vacib məsələlərdən birinə çevrilib. Sosial münasibətlər, ailədaxili problemlər, iş stresi, depressiya və bir çox digər faktorlar insanları psixoloqlara müraciət etməyə sövq edir. Azərbaycanda da son illər psixoloji xidmətlərə olan tələbat sürətlə artır. Bu, həm insanların psixoloji maariflənməsi, həm də həyat keyfiyyətini yüksəltmək istəyi ilə bağlıdır. İndiki zamanda artıq ailələr uşaqlarını hansısa bir peşəyə yönləndirəndə, valideynlər də, gənclər də “psixoloq olmaq” variantını ciddi şəkildə düşünürlər.
Psixoloq kimdir və psixoloq peşəsinin əsas mahiyyəti
Psixoloq – insan psixikasının, davranışının, emosional vəziyyətinin və düşüncə proseslərinin tədqiqi ilə məşğul olan peşə sahibidir. Psixoloq sadəcə insanı “dinləyən” deyil, onu başa düşməyə, problemlərini dəyərləndirməyə və çıxış yolu tapmağa kömək edən mütəxəssisdir. Bura fərdi və qrup terapiyası, uşaq və yeniyetmələrlə iş, ailə münasibətləri, psixodiaqnostika və psixoprofilaktika kimi bir çox xidmətlər daxildir. Müasir psixoloqlar yalnız xəstələrlə deyil, sağlam insanlarla da işləyərək onların həyat keyfiyyətini artırmağa, psixoloji problemlərin qarşısını almağa çalışırlar.
Necə psixoloq olmaq olar?
Azərbaycanda psixoloq olmaq istəyən abituriyentlər əsasən III ixtisas qrupu üzrə imtahan verməlidirlər. Psixologiya ixtisası bir çox dövlət və özəl universitetlərin bakalavr və magistratura pillələrində tədris olunur. Bu sahəyə qəbul üçün əsas fənlər – Azərbaycan dili, tarix və coğrafiya, əlavə olaraq ingilis və ya rus dili kimi fənlərdən ibarətdir. Qeyd etmək lazımdır ki, psixoloq olmaq üçün yalnız nəzəri biliklər yox, eyni zamanda empatiya, ünsiyyət bacarığı, müşahidəçilik və etik davranış əsas tələb kimi qəbul edilir.
Psixologiya ixtisası üzrə oxuya biləcəyiniz bəzi universitetlər:
- Bakı Dövlət Universiteti
- Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
- Azərbaycan Universiteti
- Azərbaycan Tibb Universiteti (daha çox tibbi psixologiya üzrə)
- Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti və s.
Psixoloq peşəsində vakansiyalar və iş imkanları
Psixoloq ixtisası üzrə ölkəmizdə vakansiyalar getdikcə artır. İctimai, özəl və dövlət sektorlarında, təhsil və səhiyyə müəssisələrində, böyük şirkətlərdə, banklarda, reabilitasiya mərkəzlərində, psixoloji xidmət mərkəzlərində və s. psixoloq vəzifəsinə ehtiyac var. Xüsusilə son illərdə məktəblərdə, universitetlərdə və hətta uşaq bağçalarında psixoloq vakansiyaları açılır və bu, gənclər üçün geniş karyera imkanları yaradır.
Ən çox rast gəlinən psixoloq vakansiyaları:
- Məktəb psixoloqu
- Uşaq psixoloqu
- Ailə psixoloqu
- Kliniki psixoloq
- Karyera məsləhətçisi
- Korporativ psixoloq
- Psixoterapevt
Həmçinin, özəl sektorun inkişafı ilə psixoloji xidmət göstərən klinikalar və mərkəzlər də fəaliyyət göstərir və burada psixoloq vəzifəsinə tez-tez işçi axtarılır.
Psixoloq maaşı
Psixoloq maaşı işlədiyi sektordan, təcrübədən, ixtisaslaşmadan və xidmət göstərdiyi müştəri kütləsindən asılı olaraq dəyişir. Dövlət müəssisələrində psixoloq maaşı orta hesabla 500-1200 manat arasında dəyişir. Özəl sektorda isə bu göstərici daha yüksək ola bilər, bəzi hallarda psixoloqun aylıq qazancı 2000 manata qədər yüksələ bilir. Xüsusi seans və konsultasiyalar isə 30-100 manat arasında təyin olunur. Tanınmış, sertifikatlı və təcrübəli psixoloqlar üçün qiymətlər daha yüksəkdir və onlar həm qrup, həm də fərdi seanslar təklif edirlər.
Azərbaycanda tanınmış psixoloqlar: Könül Cəfərova, Samirə Bağırova, Elmir və Narınc Rüstəmov
Könül Cəfərova
Könül Cəfərova hazırda ölkədə fəaliyyət göstərən peşəkar psixoloqlardan biridir. O, fərdi terapiya, ailə və cütlük məsləhəti, uşaqlarla iş və qrup terapiyası sahəsində ixtisaslaşıb. Onun müasir psixoloji yanaşmaları və insanlara empatiya ilə yanaşması, bir çox müştərinin inamını qazanıb. Sosial şəbəkələrdə və televiziyada psixoloji maarifləndirmə ilə məşğuldur.
Əlaqə nömrəsi və instagram hesabı : 0513150754 / @psixoloq_konul_cafarova
Samirə Bağırova
Samirə Bağırova Azərbaycanda tanınmış psixoloqlardandır. O, fərqli yaş qrupları ilə işləyən, xüsusilə ailə, qadın və uşaq psixologiyası sahəsində tanınır. Onun psixologiya üzrə müxtəlif seminarları, vebinarları və onlayn çıxışları olur. Samirə Bağırova həm özəl, həm də dövlət müəssisələrində təcrübəyə malikdir, psixoloji təhlillər, seanslar və təlimlər keçirir. O, maarifləndirici çıxışları ilə psixoloji savadlılığın yüksəlməsinə mühüm töhfə verir.
Əlaqə nömrəsi və instagram hesabı : 0506609080 / @psixoloqsamirabagirova
Elmir Əkbər
Elmir Əkbər xüsusilə yeniyetmələr və gənclərlə işləməyi sevir. O, sosial şəbəkələrdə aktivliyi, maraqlı psixoloji testləri və paylaşımları ilə auditoriya qazanıb. Elmirin işi özünü dərk, motivasiya, karyera seçimi və stressin idarə olunması istiqamətindədir.
Əlaqə nömrəsi və instagram hesabı : 0506481212 / @elmir_akbar_ekber
Narınc Rüstəmova
Narınc Rüstəmov psixologiya sahəsində çox tanınan və peşəkar mütəxəssislərdən biridir. O, “Narınc Psixologiya Mərkəzi”nin yaradıcısı və rəhbəridir. Uzun illər psixologiya üzrə təhsil almış, Türkiyə və digər ölkələrdə təcrübə keçmişdir. Narınc Rüstəmov xüsusilə uşaq və yeniyetmə psixologiyası, nevrozlar, autizm və nitq pozuntuları ilə işləyən mütəxəssis kimi tanınır. Onun mərkəzi Azərbaycanda psixoloji xidmətin peşəkarlaşdırılması, yeni nəsil psixoloqların hazırlanması və ailə psixologiyası üzrə maarifləndirmə istiqamətində mühüm rol oynayır.
Əlaqə nömrəsi və instagram hesabı : 0552532700 / @narinc_uzman_klinik_psixoloq
Psixoloq xidmətlərinin qiymətləri
Azərbaycanda psixoloji xidmətlərin qiymətləri müxtəlifdir. Qiymətlər aşağıdakı amillərdən asılı olaraq dəyişir:
- Psixoloqun təcrübəsi və ixtisası
- Xidmət növü (fərdi, ailə, uşaq, qrup terapiyası və s.)
- Seansın müddəti və tezliyi
Orta hesabla fərdi seansların qiyməti 30-80 manat arasında dəyişir. Tanınmış və təcrübəli psixoloqlarda bu göstərici 100 manata qədər və bəzən daha artıq olur. Qrup terapiyaları və ailə konsultasiyaları adətən 50-100 manat arası dəyişir. Online psixoloji xidmətlərdə isə qiymətlər bir qədər aşağı ola bilər, lakin bu, seçilmiş psixoloq və xidmət paketindən asılıdır.
Psixoloq olmaq üçün hansı keyfiyyətlər vacibdir?
Psixoloq olmaq üçün yalnız ali təhsil və diplom kifayət etmir. Əsl peşəkar psixoloq:
- İnsanları dinləmək bacarığına malik olmalı
- Empatiya göstərməyi bacarmalı
- Səbirli, dürüst və tolerant olmalı
- Mütəmadi olaraq özünü inkişaf etdirməli, yeni biliklər öyrənməli
- Peşə etikası və məxfiiliyi qorumaq bacarığına sahib olmalıdır
Bu keyfiyyətlər olmadan, psixoloq insanların problemlərini həqiqətən anlaya və həll edə bilməz.
Psixoloq ixtisasının gələcəyi və perspektivləri
Müasir dövrdə psixoloq peşəsi yalnız tələbatlı deyil, həm də sürətlə inkişaf edən bir sahədir. Psixologiya üzrə təhsil alanlar üçün iş imkanları hər il daha da artır. İnsanlar artıq psixoloqa müraciəti ayıb və ya “psixi pozuntunun” göstəricisi kimi yox, əksinə, öz üzərində işləmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün normal bir addım kimi qəbul edirlər. İnkişaf edən cəmiyyətimizdə psixoloq və psixoterapevtlərin rolu getdikcə böyüyür və bu, gələcək üçün böyük perspektivlər vəd edir.
Psixoloq olmaq, insan ruhuna toxunmaq, problemlərin kökünü anlamaq və yardım etmək istəyənlər üçün həm çətin, həm də dəyərli bir peşədir. Bu sahədə peşəkar olmaq üçün davamlı təhsil, öz üzərində işləmək və insanlara kömək etmək həvəsi əsas şərtdir. Azərbaycanda psixoloqlara olan ehtiyac hər il artır və bu peşə sahibləri cəmiyyətin inkişafına mühüm töhfə verir. Əgər siz də insanlara dəstək olmaq, onların problemlərini həll etməyə yardım etmək və daha sağlam bir cəmiyyətin formalaşmasında iştirak etmək istəyirsinizsə, psixoloq ixtisası sizin üçün doğru seçim ola bilər.
Ən Çox Verilən Suallar
Psixoloq insan psixikasını, emosional vəziyyətini, davranışını və düşüncə proseslərini araşdıran, problemlərin kökünə enərək insanlara fərdi və qrup şəklində dəstək göstərən mütəxəssisdir. Psixoloq fərdi seanslar keçirir, ailə və cütlük konsultasiyaları aparır, psixodiaqnostika ilə məşğul olur və ehtiyaca görə insanlara psixoloji dəstək verir. Məqsəd insanların həyat keyfiyyətini artırmaq, stress, depressiya, qorxu, panik atak, özünə inamsızlıq, sosial fobiya və s. kimi problemlərin öhdəsindən gəlməkdə kömək etməkdir.
Azərbaycanda psixoloq olmaq istəyən abituriyentlər əsasən III ixtisas qrupu üzrə qəbul imtahanı verməlidirlər. Bu ixtisas qrupuna qəbul üçün Azərbaycan dili, tarix və coğrafiya kimi fənlərdən imtahan verilir. Əlavə olaraq, bəzi universitetlərdə xarici dil də tələb oluna bilər. Daha sonra isə psixologiya üzrə bakalavr və magistr pillələrində təhsil almaq mümkündür.
Azərbaycanda psixoloqların maaşı onların işlədiyi sektordan və təcrübəsindən asılı olaraq dəyişir. Dövlət sektorunda işləyən psixoloqların maaşı adətən 500-1200 manat aralığında olur. Özəl klinikalarda və şəxsi praktikada bu rəqəm 1500-2000 manata və ya daha yuxarıya qədər yüksələ bilər. Fərdi seansların qiyməti isə seans başına 30-100 manat arasında dəyişir.
Psixoloq xidmətləri dövlət və özəl sektorlar, təhsil və səhiyyə müəssisələri, psixologiya və konsultasiya mərkəzləri, reabilitasiya klinikaları, məktəblər və universitetlər, habelə onlayn platformalar vasitəsilə təqdim edilir. Tanınmış mərkəzlərə Narınc Psixologiya Mərkəzi, Düşüncə Psixologiya Mərkəzi, Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzi və s. daxildir.
Psixoloqa ilk dəfə gedərkən xüsusi bir hazırlığa ehtiyac yoxdur, amma bəzi məqamlara diqqət yetirmək faydalı olar. Əvvəlcə, sizi narahat edən əsas problemləri və sualları qısa şəkildə yazmaq, hədəfinizi müəyyənləşdirmək tövsiyə olunur. Psixoloqla ilk görüşdə səmimi və açıq olmaq vacibdir – nə qədər rahat və dürüst olsanız, bir o qədər effektiv dəstək ala bilərsiniz.
Azərbaycanda tanınmış və peşəkar psixoloqlar arasında Samirə Bağırova, Narınc Rüstəmov, Künül və Elmir kimi adlar xüsusi yer tutur. Onlar həm fərdi terapiya, həm də ictimai çıxışlar, seminar və təlimlər vasitəsilə cəmiyyətə faydalı olurlar.
Psixoloq olmaq istəyənlər üçün əsas keyfiyyətlərə insanları dinləmək bacarığı, empatiya, səbir, dürüstlük, müşahidəçilik, peşə etikası və daim öz üzərində işləmək həvəsi daxildir. Yalnız nəzəri biliklə deyil, həm də yüksək insani keyfiyyətlərlə peşəkar psixoloq olmaq mümkündür.
Xeyr, bu, tamamilə normal və sağlam yanaşmadır. Artıq bütün dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da psixoloqa müraciət “ayıb” deyil, əksinə, öz psixoloji rifahını və həyat keyfiyyətini artırmaq üçün vacib addım sayılır.
Psixoloq əsasən psixoloji problemlərin konsultasiyası və terapiyası ilə məşğul olur, dərman yazmaq hüququ yoxdur. Psixiatr isə tibbi təhsil alır və həm psixoloji, həm də psixiatrik problemləri müalicə edir, ehtiyac olduqda dərman təyin edə bilir.
Əslində xüsusi bir hazırlığa ehtiyac yoxdur. Amma səmimi olmaq, psixoloqa bütün problemlərini və narahatlıqlarını açıq demək, qarşılıqlı inam və hörmət münasibətini qorumaq uğurlu terapiya üçün əsas şərtlərdir.
