Polivinil xlorid (PVC) – müasir kimya və sənaye sahəsinin ən uğurlu ixtiralarından biri kimi tanınır. Bu material insan həyatının demək olar ki, bütün sahələrində – gündəlik məişət əşyalarından tutmuş, böyük tikinti layihələrinə, infrastruktur obyektlərinə və yüksək texnoloji məhsullara qədər geniş istifadə olunur. PVC ilk dəfə 19-cu əsrdə təsadüfən kəşf olunsa da, yalnız ötən əsrin ortalarından etibarən sənaye istehsalında və tətbiqində əsl partlayış yaşandı.

PVC-nin üstünlükləri çoxşaxəlidir: uzunömürlü və zədəyə davamlı olması, yüksək elastiklik və formalaşdırma qabiliyyəti, müxtəlif rəng, şəffaflıq və tekstura ilə istehsal edilə bilməsi, həmçinin ucuzluq və ekoloji baxımdan effektivlik. Elə buna görə də, bu polimer tikinti sənayesində (borular, pəncərə və qapı profilləri, dam örtükləri və s.), elektrik və elektronika sahəsində, qablaşdırma sənayesində, avtomobil və mebel sektorunda, tibbi avadanlıqların və oyuncaq istehsalında geniş yer tutur.

PVC nədir?

PVC, yəni Polivinil Xlorid, vinil xlorid monomerinin polimerizasiya yolu ilə əldə edilən termoplastik bir materialdır. Dayanıqlığı və adaptasiya qabiliyyəti sayəsində, PVC, müxtəlif sənayelərdə mühüm bir yer tutur.

PVC-nin tarixi

Polivinil xlorid (PVC) insan tərəfindən kəşf edilən ilk sintetik polimerlərdən biridir və bu materialın yaranma tarixində bir neçə maraqlı mərhələ mövcuddur. PVC-nin ilk izləri hələ 19-cu əsrin sonlarında qeydə alınıb. 1872-ci ildə alman kimyaçı Eugen Baumann laboratoriyasında vinil xloridin şüşə butulkada təsadüfən işıq və günəş şüası altında polimerləşərək ağ rəngli bərk maddəyə çevrildiyini müşahidə etdi. Baumann materialın təbiətini və gələcəkdə potensial imkanlarını başa düşsə də, bu ixtira uzun müddət elmi maraqdan kənarda qaldı.

PVC-nin kimyəvi tərkibi

PVC, polivinil xlorid zəncirlərindən ibarətdir ki, bunlar xlor və etilen qruplarından təşkil olunur. Bu zəncirlər, materiala xüsusi fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlər verir.

PVC-nin istehsal prosesi

PVC-nin istehsalı, əsasən, vinil xlorid monomerinin radikal emulsiya polimerizasiyası ilə həyata keçirilir. Bu proses, yüksək sıxlıqlı polimer zəncirlərinin formalaşmasına imkan verir.

PVC məhsullarının növləri

PVC-dən istehsal olunan məhsullar arasında borular, döşəmə örtükləri, pəncərə çərçivələri, kabel qabıqları və tibbi avadanlıqlar sayıla bilər. Bu məhsullar, onların geniş tətbiq dairəsinə işarə edir.

PVC-nin tətbiq sahələri

PVC, tikinti, avtomobilayırma, elektrik və elektronika sənayesində geniş istifadə olunur. Həmçinin, oyuncaq və qida qablaşdırma materialı kimi də tətbiq edilir.

PVC-nin avadanlıqlar və tikintidə istifadəsi

PVC, özünün məhsuldarlığı və ekonomik effektivliyi ilə tikinti sektorunda əvəzolunmaz materialdır. Boru keçidləri, pəncərə profilləri və qapı sistemləri bu materialdan hazırlanır.

PVC-nin elektrik və elektronika sənayesində rolü

Elektrik izolyasiyası üçün ideal olan PVC, elektrik kabel və tellərinin qabıqlarında istifadə edilir. Bu materialın elektrik xüsusiyyətləri, onu bu sahədə vacib edir.

PVC-nin sağlamlıq üçün təhlükələri

PVC istehsalında istifadə olunan bəzi kimyəvi maddələr, insan sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. Xüsusilə, ftalatlar kimi yumşaldıcılar, hormonal dəyişikliklərə səbəb ola bilər.

PVC-nin ətraf mühitə təsiri

PVC məhsullarının istehsalı və istifadəsi zamanı mühitə xlor və digər zərərli maddələrin buraxılması, ekoloji problemlər yarada bilər. Bu, materialın ekoloji dayanıqlılığına təsir edir.

PVC-nin geri dönüşümü və atılması

PVC məhsullarının geri dönüşümü texniki və ekonomik çətinliklər təqdim edir. Buna baxmayaraq, geri dönüşüm yolu ilə PVC-nin yenidən istifadəsi mümkündür.

PVC-nin gələcəyi və alternativ materiallar

Ekoloji təsirlərini azaltmaq məqsədi ilə, alimlər PVC-yə alternativ olaraq daha təmiz və dayanıqlı materiallar üzərində işləyirlər. Bu gələcəkdə PVC-nin tətbiqini məhdudlaşdıra bilər.

Polivinil Xlorid (PVC) sənaye və istehsal sahələrində geniş yayılmış bir materialdır. Onun istifadəsi müxtəlif üstünlüklər təqdim etsə də, sağlamlıq və ətraf mühit üçün müəyyən risklər də daxil edir. İstehsalçılar və tədqiqatçılar, daha təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən təmiz alternativlərin inkişafını davam etdirərək, bu materialın gələcək istifadəsini daha da optimallaşdıra bilərlər.