Qətiyyətli : Sözün Mənası, İradə İlə Arasında Əlaqə

Hər bir insanın həyatında qərar vermək, çətinliklərin öhdəsindən gəlmək və məqsədlərinə çatmaq üçün vacib olan keyfiyyətlərdən biri də qətiyyətlilikdir. Qətiyyətli olmaq insanın xarakterində iradənin, əzmin, istəklə hərəkət etməyin və inadkarlığın birləşməsindən yaranan güclü bir xüsusiyyətdir. Qətiyyətli insan qarşısına çıxan maneələrdən çəkinmir, öz fikrində və qərarlarında möhkəm olur, inandığı yolda sonadək davam edir. Qətiyyətlilik təkcə şəxsi həyatda deyil, iş həyatında, elm və təhsildə, dövlət idarəçiliyində və cəmiyyətin inkişafında da mühüm rol oynayır. Bu keyfiyyətə sahib olan insanlar çətin situasiyalarda daha uğurlu nəticələr əldə edir, liderlik xüsusiyyətlərini nümayiş etdirir və ətrafdakılara nümunə olurlar. Qətiyyətlilik hər bir şəxs üçün həm fərdi inkişafın, həm də ümumi uğurun açarı hesab edilir. Cəmiyyətin dəyərləri, milli mentalitetimiz, tarixi şəxsiyyətlərimizin həyatı və ədəbi nümunələr də qətiyyətliliyin vacibliyini daim ön plana çəkir. İnsan üçün iradə, özünü təsdiq və qərarlılıq kimi dəyərlərin bünövrəsində məhz qətiyyətlilik durur.

Qətiyyətli sözünün lüğəvi və leksik mənası

Qətiyyətli sözü Azərbaycan dilində “qətiyyət” sözündən törəmişdir. Qətiyyət, bir işdə, qərarda, əməldə dönməzlik, əzmlilik və inam deməkdir. Qətiyyətli insan dedikdə isə – fikrindən dönməyən, başladığı işi sona çatdıran, qarşısına məqsəd qoyub ona sadiq qalan şəxs nəzərdə tutulur. Lüğəvi mənada qətiyyətli sözü “möhkəm, sarsılmaz, dönməz, əzmkar” kimi izah olunur. Bəzi lüğətlərdə bu söz “istənilən vəziyyətdə ruhdan düşməmək”, “təslim olmamaq”, “bir məqsədə doğru irəliləmək” kimi də təsvir edilir. Qətiyyətli olmaq, insanın öz məqsədinə və prinsipinə sadiqliyini göstərir.

Qətiyyətlilik və onun sosial əhəmiyyəti

Cəmiyyətdə qətiyyətli insanlara daim ehtiyac var. Onlar yenilikləri qəbul etməyə, dəyişikliklərə başlamağa, təşəbbüskar olmağa və məsuliyyəti üzərinə götürməyə hazırdırlar. Qətiyyətli insanlar liderlik xüsusiyyətlərinə malik olur və ətrafdakılara yol göstərirlər. Həm iş dünyasında, həm də sosial münasibətlərdə bu keyfiyyət müvəffəqiyyətin, etibarlılığın və inamın əsas rəmzlərindəndir. Qətiyyətlilik həm kollektivdə, həm də fərdi münasibətlərdə qarşılıqlı hörmət və etimada əsas yaradır.

Qətiyyətlilik və iradə arasında əlaqə

Qətiyyətlilik iradə gücü ilə birbaşa bağlıdır. İradəsi zəif olan insan asanlıqla fikrini dəyişir, çətinliklər qarşısında geri çəkilə bilər. Qətiyyətli insanlar isə iradə və prinsipiallıq nümayiş etdirir, başladığı işdən asanlıqla vaz keçmir, məqsədi uğrunda sona qədər çalışır. Onların uğur əldə etməsi məhz daxili əzmkarlıq və ruh gücü ilə izah olunur.

Qətiyyətliliyin psixoloji əsasları

Qətiyyətlilik psixoloji baxımdan özünəinam və məqsədqoyma bacarığından doğur. Qətiyyətli insan özünü və imkanlarını düzgün qiymətləndirir, zəif və güclü tərəflərini bilir, məqsədini aydın müəyyənləşdirir. Özünəinam, inamlı danışıq, qərar vermək bacarığı və optimistlik qətiyyətli insanın başlıca psixoloji göstəricilərindəndir. Qətiyyətsiz insanlar tez təsir altına düşür, fikirlərini tez-tez dəyişir, asanlıqla ruhdan düşürlər.

Qətiyyətlilik və liderlik

Qətiyyətlilik liderliyin ayrılmaz hissəsidir. Uğurlu rəhbər, rəhbərlik etdiyi kollektivə və ətrafdakılara öz məqsəd və dəyərlərini aşılayan şəxs, mütləq qətiyyətli olmalıdır. Qətiyyətli liderlər qərar qəbul etməkdə cəsarətlidir, məsuliyyəti öz üzərinə götürə bilir, kollektivdə motivasiyanı və inamı artırır. Onların nüfuzu və etibarı məhz bu keyfiyyətdən qaynaqlanır.

Qətiyyətlilik iş və təhsil həyatında

İş və təhsil həyatında qətiyyətli olmaq uğurun əsas şərtlərindən biridir. Tələbə və ya əməkdaş qarşısına məqsəd qoyub, onu sonadək yerinə yetirirsə, istənilən uğura nail ola bilər. Qətiyyətlilik işdə təşəbbüskarlığı, məsuliyyətliliyi və məqsədyönlülüyü artırır. Təhsil prosesində bu keyfiyyət tələbənin özünü və imkanlarını reallaşdırmasına, lider kimi formalaşmasına imkan yaradır.

Qətiyyətliliyin ədəbiyyat və incəsənətdə təcəssümü

Azərbaycan ədəbiyyatında və incəsənətində qətiyyətlilik çox zaman qəhrəman obrazlarının əsas xüsusiyyəti kimi göstərilir. Tarixi şəxsiyyətlərimizin, qəhrəmanların və liderlərin həyat yolu, klassik və müasir ədəbiyyatda, kinoda, musiqidə və rəssamlıqda qətiyyətli olmaq, sona qədər məqsədə sadiq qalmaq nümunələri tez-tez təsvir olunur. Bu cür əsərlər gənc nəslə də motivasiya və ruh yüksəkliyi verir.

Qətiyyətliliyin formalaşması və inkişafı

Qətiyyətli olmaq anadangəlmə keyfiyyət deyil, onu tərbiyə etmək, inkişaf etdirmək mümkündür. Uşaq yaşlarından doğru tərbiyə, özünəinamın artırılması, təşəbbüskarlığın stimullaşdırılması, uğur nümunələrinin göstərilməsi insanın qətiyyətli böyüməsinə səbəb olur. Qətiyyətli insan olmaq üçün məqsədləri düzgün qoymaq, çalışqan olmaq və optimist düşünmək əsasdır. İctimai mühit və ailə tərbiyəsi də bu keyfiyyətin formalaşmasında xüsusi rol oynayır.

Qətiyyətli insanlara dair real nümunələr

Tarixdə və müasir dövrdə qətiyyətli insanlara çoxsaylı nümunələr mövcuddur. Həm Azərbaycan, həm də dünya tarixində bu keyfiyyəti ilə seçilən liderlər, alimlər, yazıçılar, idmançılar, ictimai xadimlər və s. daim nümunə kimi göstərilib. Onlar qarşılaşdıqları çətinliklərə baxmayaraq, məqsədlərindən dönməyiblər və uğur qazanıblar. Bu cür nümunələr cəmiyyətə motivasiya verir və gənc nəslə yol göstərir.

Qətiyyətli olmaq insanın həyat yolunda ən böyük uğur amillərindən biridir. Bu keyfiyyət fərdi inkişafı, liderlik xüsusiyyətlərini, cəmiyyətə nümunə olmağı və məqsədlərə çatmağı təmin edir. Qətiyyətlilik iradə, prinsipiallıq və daxili gücün təcəssümüdür. Hər bir insan özündə bu keyfiyyəti inkişaf etdirə bilər və bununla həm öz həyatı, həm də ətrafındakıların həyatında müsbət dəyişikliklər yarada bilər. Cəmiyyətdə qətiyyətli insanların çox olması uğurlu, inkişaf etmiş və perspektivli bir toplumun əsas şərtidir.

Ən Çox Verilən Suallar