Azərbaycanın ən qədim, rəngarəng və mədəniyyətlə zəngin bölgələrindən biri olan Şəki rayonu həm tarixi, həm də təbii gözəllikləri ilə seçilir. Bu rayonun hər kəndi öz qədimliyi, adət-ənənələri və fərqli insan münasibətləri ilə fərqlənir. Şəki rayonunun qərb hissəsində yerləşən Qoxmuq kəndi də istisna deyil. Qoxmuq həm tarixi, həm də müasir həyat baxımından bölgənin yaddaşında xüsusi yer tutur. Kəndin adının etimologiyası, yerləşdiyi coğrafi mövqe, sosial-iqtisadi inkişafı və yerli əhalinin gündəlik həyatı ilə bağlı real faktlar Qoxmuqu regionun ən maraqlı kəndlərindən birinə çevirir.
Kənddə nəsildən-nəslə ötürülən ailə və sosial münasibətlər, həmçinin müasirliklə ənənənin harmoniyası, burada yaşayan insanların həyat tərzini və dünyagörüşünü müəyyənləşdirir. Qoxmuqda kənd təsərrüfatının spesifik istiqamətləri, bənzərsiz təbiət mənzərələri, qədim məscid və qəbiristanlıqlar, folklor, zəhmət və əməksevərlik simvolu olan ailə təsərrüfatları kəndi seçilən məkanlardan birinə çevirir.
Qoxmuq kəndinin coğrafi mövqeyi və təbii xüsusiyyətləri
Qoxmuq kəndi Şəki rayonunun mərkəzindən təxminən 10–12 kilometr şimal-qərbdə, Qafqaz dağlarının ətəyində, meşəlik, sulu və məhsuldar bir ərazidə yerləşir. Kəndin ərazisi həm təbii gözəlliyi, həm də kənd təsərrüfatı üçün əlverişli olan torpaq-iqlim şəraiti ilə fərqlənir. Qoxmuq ətrafında geniş otlaqlar, sıx meşələr, təmiz bulaq və çaylar, yamyaşıl bağlar və məhsuldar torpaqlar var. Yayda kənd yaşıllaşır, meyvə və tərəvəz məhsulları bolluğu müşahidə olunur, payızda isə kəndin təbiəti qızılı rəngə bürünür.
Kəndin iqlimi mülayim-subtropik sayılır: yaylar isti və rütubətli, qışlar isə nisbətən mülayim və qarsız keçir. Kənd əhalisi kənd təsərrüfatı məhsullarının – taxıl, tərəvəz, meyvə və süd məhsullarının bolluğu ilə tanınır. Su mənbələri, təmiz bulaqlar və çaylar kəndin həm insan, həm də heyvan həyatı üçün mühüm rol oynayır.
Qoxmuq kəndinin tarixi və etnoqrafik mənzərəsi
Qoxmuq kəndinin adı qədim türk toponimlərinə gedib çıxır və bəzi mənbələrdə “su başı”, “sulu yer”, “yaşıl ərazi” kimi izah olunur. Kəndin tarixi orta əsrlərə gedib çıxır. Burada yaşamış nəsillər öz adət-ənənələrini, şifahi folklorunu, sosial münasibətlərini qoruyub saxlayıblar. Qoxmuq əhalisinin soy kökü əsasən türk, qismən də yerli dağ xalqlarının nümayəndələrinə bağlıdır. Əhalinin danışıq dili, bayram və mərasim ənənələri, toponimik terminlər və kəndin özünəməxsus adətləri bunu sübut edir.
Qoxmuqda ailə münasibətləri, qonşuluq, böyüklərə hörmət, qonaqpərvərlik və kollektiv əmək ənənəsi əsas sosial dəyərlərdəndir. Toy, yas, Novruz, Qurban, el şənlikləri və kollektiv iş günləri kənd həyatının ayrılmaz hissəsidir.
Qoxmuq kəndində təsərrüfat həyatı və məşğulluq
Qoxmuq kəndinin əsas iqtisadi fəaliyyəti kənd təsərrüfatıdır. Əhali əsasən taxılçılıq, heyvandarlıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik və bağçılıqla məşğuldur. Hər ailənin öz həyətyanı sahəsi var, burada müxtəlif meyvə və tərəvəz növləri yetişdirilir. Xüsusən alma, armud, gavalı, fındıq, qoz, albalı və giləmeyvə bağları geniş yer tutur. Yay aylarında bağ və bostan işləri canlanır, məhsul toplanır, payızda isə taxıl və digər bitkilərin biçini və toplanması aparılır.
Ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələri və onların kənd həyatındakı rolu aşağıdakı cədvəldə göstərilib:
| Sahə | Qısa izah və rolu |
|---|---|
| Taxılçılıq | Buğda, arpa, qarğıdalı əsas məhsullardır |
| Heyvandarlıq | Qoyun, inək, keçi, süd məhsulları və ət istehsalı |
| Meyvəçilik | Alma, armud, gavalı, fındıq, qoz, albalı |
| Tərəvəzçilik | Pomidor, xiyar, kartof, kələm, soğan |
| Arıçılıq | Bal, mum, arı məhsullarının istehsalı |
Qoxmuqda əməksevərlik, torpağa bağlılıq və ailə kollektivçiliyi kəndin əsas sosial kapitalı hesab olunur.
Qoxmuq kəndinin sosial-mədəni həyatı və təhsil
Kəndin sosial-mədəni həyatı olduqca zəngindir. Qoxmuqda milli bayramlar, folklor gecələri, toy mərasimləri, aşıq məclisləri və kənd şənlikləri hələ də geniş şəkildə keçirilir. Burada el şairləri, musiqiçilər və əl işləri ustaları nəsildən-nəslə sənət və peşə sirlərini ötürürlər. Uşaqlar kiçik yaşlarından ailə və kənd işlərinə cəlb olunur, kollektiv əmək ruhu, böyüklərə hörmət və ailə ənənəsi aşılanır.
Kənddə bir orta məktəb, kitabxana, tibb məntəqəsi, idman meydançası fəaliyyət göstərir. Bu obyektlər kəndin təhsil, səhiyyə və mədəni həyatının əsasını təşkil edir. Əhalinin savadlılıq səviyyəsi yüksəkdir, son illərdə gənclər arasında ali təhsilə maraq artıb.
Qoxmuq kəndinin tarixi abidələri və mədəni irsi
Qoxmuq kəndində və yaxın ərazilərdə bir neçə qədim qəbiristanlıq, türbə, köhnə məscid, su dəyirmanı, qədim daş yazılar və etnoqrafik əşyalar qorunub saxlanılır. Kənd əhalisi bu tarixi və dini abidələrin qorunmasına böyük önəm verir, gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün maarifləndirici tədbirlər həyata keçirir. Qədim başdaşları, ailə şəcərələri və yerlər haqqında əfsanələr kəndin tarixi və etnoqrafik tədqiqatlarında vacib yer tutur.
Qoxmuq kəndinin sosial-iqtisadi göstəriciləri və inkişafı
Aşağıdakı cədvəldə Qoxmuq kəndinin əsas sosial-iqtisadi göstəriciləri göstərilib:
| Göstərici | Təxmini rəqəm və izah |
|---|---|
| Əhali sayı | 1100-1400 nəfər |
| Təhsil müəssisəsi | 1 orta məktəb, 1 uşaq bağçası |
| Səhiyyə xidməti | Tibb məntəqəsi, aptek |
| İnfrastruktur | Klub, kitabxana, idman meydançası |
| Əsas təsərrüfat | Taxılçılıq, heyvandarlıq, meyvəçilik, arıçılıq |
Kəndin gələcək inkişafı kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi, ailə brendlərinin yaradılması, kənd turizminin inkişafı və ekoloji təmiz məhsulların istehsalı ilə bağlıdır.
Qoxmuq kəndində ailə və qohumluq münasibətləri
Qoxmuqda ailə və qohumluq münasibətləri olduqca möhkəmdir. Ailə üzvləri arasında qarşılıqlı hörmət, yardımlaşma və birliyə xüsusi diqqət yetirilir. Qohumluq dərəcələri və ailədaxili münasibətlər kənddə həm ailə tədbirlərində, həm də gündəlik həyatda əsas rol oynayır. Bu münasibətlərin düzgün qorunması kənd cəmiyyətinin sabitliyi, milli dəyərlərin ötürülməsi və uşaqların sağlam tərbiyəsi üçün vacibdir.
Ailələrdə nəsil ənənəsi, kollektivlik, qonaqpərvərlik və sosial məsuliyyət anlayışı yaşayır. Hər bir nəsil öz təcrübəsini və mənəvi dəyərlərini uşaqlara ötürür. Qohumluq münasibətləri kənd cəmiyyətində sosial dayaqların, birliyin və qarşılıqlı etimadın təminatçısıdır.
Qoxmuq kəndinin sosial problemləri və gələcək perspektivləri
Qoxmuq kəndində də müasir dövr üçün xarakterik olan sosial-iqtisadi problemlər mövcuddur. Bunlar əsasən gənclərin şəhərlərə köçü, mövsümi işsizlik, yeni iş yerlərinə ehtiyac, infrastrukturun təkmilləşdirilməsi ilə bağlıdır. Bununla belə, kənd əhalisi son illərdə ekoloji turizmin inkişafı, təbii məhsulların istehsalı və ailə təsərrüfatlarının gücləndirilməsi istiqamətində bir sıra təşəbbüslər göstərir.
Kəndin perspektivi ailə təsərrüfatlarının brendləşməsi, kənd ekoturizminin təşviqi və tarixi-mədəni irsin qorunması ilə bağlıdır. Həmçinin Qoxmuqda yeni nəsil üçün təhsil və inkişaf imkanlarının genişləndirilməsi prioritet hesab olunur.
Qoxmuq kəndi Şəki rayonunun qədim, zəngin tarixə, güclü ailə və qohumluq münasibətlərinə, əməksevər və qonaqpərvər insanlara malik yaşayış məntəqəsidir. Bu kənddə hər ailə və hər fərd öz kökünə, ənənəsinə, sosial əlaqələrinə sadiq qalır. Qoxmuqda kənd həyatının bütün gözəllikləri, Azərbaycan kəndlərinin özünəməxsusluğu və sosial-mədəni zənginliyi yaşamağa davam edir.
Ən Çox Verilən Suallar
Qoxmuq kəndi Şəki rayonunun qərbində, rayon mərkəzindən 10-12 km aralıda, Qafqaz dağlarının ətəyində, meşəlik və məhsuldar bir ərazidə yerləşir.
Qoxmuq adı qədim türk toponimləri ilə bağlıdır, ‘su başı’ və ya ‘yaşıl ərazi’ mənalarını verə bilər, kəndin tarixi isə orta əsrlərə gedib çıxır.
Əhali əsasən taxılçılıq, heyvandarlıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik və arıçılıqla məşğuldur; hər ailənin öz təsərrüfatı var.
Qoxmuqda geniş otlaqlar, meşələr, bulaqlar, məhsuldar torpaqlar var; iqlimi mülayim-subtropikdir, yaylar isti və rütubətli keçir.
Kənddə milli bayramlar, folklor gecələri, toylar, aşıq məclisləri, klub və idman tədbirləri keçirilir; mədəni və ictimai həyat zəngindir.
Bəli, kənddə bir orta məktəb, uşaq bağçası, kitabxana, tibb məntəqəsi və aptek fəaliyyət göstərir.
Burada qədim qəbiristanlıqlar, türbə, köhnə məscid, su dəyirmanı və daş yazılar qorunub saxlanılır, el şairləri və sənətkarları nəsildən-nəslə bilik ötürürlər.
Ailə və qohumluq münasibətləri çox möhkəmdir, böyüklərə hörmət, yardımlaşma və ənənələrin qorunması əsas sosial dəyər sayılır.
Gənclərin şəhərə köçü, mövsümi işsizlik və yeni iş yerlərinə ehtiyac əsas problemlərdəndir; lakin kənddə inkişaf təşəbbüsləri də artır.
Kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi, ekoturizmin inkişafı, ailə brendlərinin yaradılması və mədəni irsin qorunması Qoxmuqun əsas inkişaf istiqamətlərindəndir.
