Dünyanın müxtəlif guşələrində yerləşən ölkələr bəzən adları ilə belə insanlarda maraq oyadır. Mərkəzi Amerikanın tropik və vulkanik torpaqlarında yerləşən Qvatemala, yalnız coğrafi mövqeyi ilə deyil, zəngin mədəniyyəti, qədim tarixi, rəngarəng adət-ənənələri, təbiəti, iqtisadi və siyasi sistemi ilə də fərqlənir. Qvatemala özünəməxsus sosial quruluşu, əhalisinin etnik müxtəlifliyi, qədim Maya sivilizasiyasının izləri və müasir urbanizasiya ilə seçilir. Bu ölkə bir tərəfdən Latın Amerikası üçün tipik sayılan sosial-iqtisadi problemlərlə qarşılaşsa da, digər tərəfdən qədimdən bəri qorunub saxlanılan ənənələri, təbiətin füsunkar gözəlliyi, dənizləri və füsunkar canlı aləmi ilə turistlərin və tədqiqatçıların diqqətini cəlb edir.
Coğrafi mövqeyi və ərazi quruluşu
Qvatemala Mərkəzi Amerikanın ən maraqlı və strateji yerləşən ölkələrindən biridir. Şimaldan Meksika, şərqdən Beliz və Honduras, cənubdan isə El Salvador ilə həmsərhəddir. Cənub-şərqdə Karib dənizinə, cənubda isə Sakit okeana çıxışı var. Ərazisinin sahəsi təxminən 109,000 kvadrat kilometr təşkil edir və bu göstəriciyə görə regionda orta ölçülü dövlətlərdən hesab olunur.
Ölkə çox müxtəlif relyefə malikdir. Burada yüksək dağlar, sönmüş və fəaliyyətdə olan vulkanlar, geniş vadilər, sıx meşəliklər və çay şəbəkəsi mövcuddur. Qvatemala əsasən iki böyük coğrafi bölgəyə bölünür: dağlıq və ovalıq ərazilər. Ölkənin qərbində Sierra Madre dağ silsiləsi uzanır, burada 30-dan çox vulkan yerləşir və onlardan bir neçəsi aktivdir. Həmçinin, ölkənin şimalında tropik meşələrlə örtülmüş Peten regionu yer alır ki, burada dünyanın ən qədim və zəngin biomüxtəliflik nöqtələrindən biri olan Maya Biosfer Rezervatı yerləşir.
Qvatemalanın paytaxtı
Qvatemalanın paytaxtı Qvatemala şəhəridir.Şəhər ölkənin ən böyük urban mərkəzi, iqtisadi və inzibati həyatının episentridir. Burada dövlət idarələri, iri şirkətlərin ofisləri, beynəlxalq təşkilatların nümayəndəlikləri, ali təhsil müəssisələri və elmi-tədqiqat institutları yerləşir. Paytaxtda müasir binalar və göydələnlərlə yanaşı, kolonial dövrdən qalan abidələr və kilsələr də saxlanılıb.
Qvatemala şəhəri həm də ölkənin nəqliyyat qovşağıdır: buradan digər regionlara və qonşu ölkələrə əsas yollar və dəmir yolu xətləri uzanır. Şəhərdə çoxlu sayda muzey, teatr, mədəniyyət mərkəzi, restoran və alış-veriş mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda, Qvatemala şəhəri yüksək əhalisi, dinamik həyat tərzi və urbanizasiya səviyyəsi ilə fərqlənir.
Qvatemala bayrağı
Qvatemala dövlətinin bayrağı unikal simvolikası ilə fərqlənir. Bayraq üç şaquli zolaqdan ibarətdir.Mavi zolaqlar ölkənin Sakit okean və Karib dənizinə çıxışını simvolizə edir. Ağ zolaq isə sülh, əmin-amanlıq və paklığı ifadə edir.Bayrağın ortasında Qvatemalanın dövlət gerbi yerləşir. Gerbdə bir qartal, bir cüt tüfəng və qılınc, dəfnə budaqları və “Libertad 15 de Septiembre de 1821” yazısı əks olunub. Bu, ölkənin İspaniyadan müstəqillik qazandığı tarixi və azadlıq uğrunda apardığı mübarizəni təcəssüm etdirir. Bayrağın rəngləri və simvolları ölkənin milli kimliyi və tarixi dəyərləri ilə bağlıdır.
Qvatemala vizası
Azərbaycan vətəndaşları üçün Qvatemalaya səfər etmək üçün viza rejimi mövcuddur. Viza alma prosesi əsasən Qvatemalanın xaricdəki diplomatik nümayəndəliklərində və ya üçüncü ölkədə yerləşən konsulluqlarda həyata keçirilir. Ən çox tələb olunan sənədlər arasında xarici pasport, dəvət məktubu və ya otel rezervasiyası, səfərin məqsədini təsdiq edən sənədlər, maliyyə vəziyyətini göstərən arayış, sığorta və bilet rezervasiyası yer alır.
Qvatemala turizm üçün getdikcə daha populyar istiqamətə çevrildiyi üçün ölkəyə gəlmək istəyən turistlər üçün vizanın əldə edilməsi qaydaları nisbətən asanlaşdırılıb. Turist vizaları adətən 90 gün müddətinə verilir. İş və təhsil məqsədilə vizalar isə daha fərqli prosedurlara malikdir. Sərhəddə vizanın verilməsi mümkün deyil, buna görə əvvəlcədən vizanı almaq vacibdir.
Qvatemala təbiəti və iqlimi
Qvatemala təbiəti ilə heyranedicidir və zəngin biomüxtəlifliyə malikdir. Ölkədə bir neçə iqlim qurşağı mövcuddur. Dağlıq ərazilərdə subtropik və sərin iqlim, sahilboyu və aşağı bölgələrdə isə tropik iqlim hökm sürür. Yağış mövsümü adətən maydan oktyabra qədər davam edir və bu dövrdə ölkənin bir çox bölgəsində güclü yağışlar müşahidə olunur.
Qvatemala meşəlikləri və təbii parkları ilə məşhurdur. Burada Selva Maya, Maya Biosfer Rezervatı, Atitlan gölü, Pacaya və Fuego vulkanları, Tikal Milli Parkı və daha çox ekoloji zona mövcuddur. Qvatemalada tropik meşələr, dağ çayları, şəlalələr, çoxsaylı göllər və bataqlıqlar geniş yayılıb. Canlılar aləmi də çox zəngindir: burada puma, cəngəllik pişiyi, müxtəlif növ meymunlar, qartallar, tukanlar və yüzlərlə endemik bitki və heyvan növü yaşayır.
Qvatemala dənizi və su hövzələri
Qvatemalanın həm Sakit okeana, həm də Karib dənizinə çıxışı var. Sakit okean sahillərində, xüsusilə ölkənin cənubunda, vulkanik qumlu çimərliklər, isti tropik sular və balıqçılıq imkanları geniş yayılıb. Karib dənizi sahilində isə daha çox tropik landşaft, palma ağacları və ağ qumlu çimərliklər müşahidə olunur.
Qvatemala dənizlərində və daxili su hövzələrində balıqçılıq, ekoturizm və su idmanı inkişaf edir. Atitlan və İzabal gölləri ölkənin ən məşhur təbii sərvətlərindəndir. Atitlan gölü, ətrafındakı vulkanlarla birlikdə, dünyanın ən gözəl göllərindən biri hesab edilir. İzabal gölü isə Karib dənizi ilə birləşərək, həm turizm, həm də logistika baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir.
Qvatemala iqtisadiyyatı
Qvatemalanın iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatına, xidmət sektoruna və qismən sənayeyə əsaslanır. Kənd təsərrüfatı məhsulları, xüsusilə qəhvə, şəkər qamışı, banan, kakao və tərəvəz ixracda aparıcı mövqedədir. Qvatemala dünyada ən keyfiyyətli və aromatik qəhvə istehsalçılarından biri kimi tanınır.
Sənaye sektoru əsasən yüngül sənaye, tekstil və qida emalı ilə məhdudlaşır. Son illərdə turizm və xidmət sektoru, xüsusilə ekoturizm, hotelçilik və nəqliyyat sahəsində inkişaf müşahidə olunur. Qvatemalanın beynəlxalq ticarəti əsasən ABŞ, Meksika, El Salvador və Avropa ölkələri ilə həyata keçirilir.
İqtisadi inkişafın qarşısında bir sıra çətinliklər də var: yoxsulluq səviyyəsinin yüksəkliyi, sosial bərabərsizliyin mövcudluğu, təbii fəlakətlərin tez-tez baş verməsi və korrupsiya ölkənin iqtisadi stabilliyinə təsir edən əsas amillər sırasındadır. Dövlət iqtisadiyyatı inkişaf etdirmək üçün xarici investisiyalara, turizmin və infrastrukturun yaxşılaşdırılmasına xüsusi diqqət ayırır.
Qvatemala siyasəti və dövlət quruluşu
Qvatemala respublika idarəetmə formasına malikdir və prezidentlik sistemi ilə idarə olunur. Ölkənin qanunverici orqanı birpalatalı Konqresdir. Prezident həm dövlətin, həm də hökumətin başçısıdır və beş il müddətinə seçilir. Qvatemalada çoxpartiyalı siyasi sistem fəaliyyət göstərir, lakin seçki prosesləri və siyasi partiyalar bəzən korrupsiya və ədalətsizliklərlə bağlı tənqid olunur.
Siyasi tarixində Qvatemala müxtəlif dövrlərdə çevrilişlər, vətəndaş müharibələri və sosial qarşıdurmalar yaşamışdır. XX əsrdə baş vermiş uzunmüddətli vətəndaş müharibəsi ölkənin sosial və iqtisadi həyatına dərin təsir göstərib. Son onilliklərdə siyasi sabitlik müəyyən qədər bərpa olunsa da, insan haqları, sosial bərabərlik və hüquq-mühafizə sistemində problemlər davam edir.
Qvatemala adət-ənənələri və mədəniyyəti
Qvatemala çox zəngin və rəngarəng mədəniyyətə sahibdir. Ölkənin əhalisi əsasən maya mənşəli yerli xalqlardan və ispan əsilli kreollardan ibarətdir. Maya sivilizasiyasının mirası bu günə qədər yaşayır: dil, incəsənət, musiqi, əl işləri və dini inanclar kimi sahələrdə özünü göstərir.
Qvatemala xalq rəqsləri, milli geyimləri, rəngli bazarları və festivalları ilə məşhurdur. Xüsusilə Müqəddəs Həftə (Semana Santa) bayramı, Pançes festivalları və All Saints Day (Bütün Müqəddəslər Günü) böyük təntənə ilə keçirilir. Ənənəvi mətbəx qarğıdalı, lobya, düyü, ədviyyatlar və təzə tərəvəzlərdən ibarət zəngin menyu təqdim edir.
Əl işləri və toxuculuq ənənələri, rəngli xalçalar, geyimlər və zərgərlik məhsulları həm yerli əhali, həm də turistlər arasında çox populyardır. Musiqidə marimba əsas alət hesab edilir və bir çox bayramlarda canlı ifalar təşkil olunur.
Qvatemalada canlılar və biomüxtəliflik
Qvatemala flora və faunası ilə zəngindir. Burada minlərlə bitki və heyvan növü yaşayır. Tropik meşələrdə nəsli kəsilməkdə olan quetzal quşu, tukan, qartal, müxtəlif növ meymunlar, cəngəllik pişiyi və digər nadir heyvanlar müşahidə olunur. Göllər və çaylar balıq və suda-quruda yaşayan canlılarla zəngindir.
Ölkədə çoxlu sayda milli park, təbiət qoruğu və biosfer rezervatı yaradılıb. Bu ərazilər ekoturizm üçün əlverişli şərait yaradır və həm elmi-tədqiqat, həm də ekoloji maarifləndirmə baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Qvatemala canlılar aləminin qorunması və biomüxtəlifliyin saxlanılması üçün son illərdə bir sıra proqramlar həyata keçirilir.
Qvatemala zəngin təbiəti, qədim və sirli tarixi, çoxmillətli mədəniyyət və adətləri, eyni zamanda mürəkkəb iqtisadi və siyasi reallıqları ilə fərqlənən bir ölkədir. Bu torpaqda qədim mayaların izi, vulkanların gurultusu, tropik meşələrin sirri və müasir urbanizasiya bir-birinə qarışır. Qvatemalanı tanımaq, onun sosial həyatına, təbiətinə və mədəniyyətinə yaxından baxmaq insanlara fərqli baxış, geniş dünya görüşü və yeni səyahət arzuları qazandıra bilər. Qvatemala həm turistlər, həm tədqiqatçılar, həm də yeni coğrafiyalar kəşf etmək istəyənlər üçün əsl kəşf ünvanıdır.
Ən çox verilən suallar
Qvatemala Mərkəzi Amerikada yerləşir, şimaldan Meksika, şərqdən Beliz və Honduras, cənubdan El Salvador ilə həmsərhəddir. Cənub və şərqdə Sakit okean və Karib dənizinə çıxışı var.
Qvatemala şəhəri ölkənin ən böyük şəhəri və inzibati, iqtisadi mərkəzidir. Burada müasir infrastruktur, çoxsaylı mədəniyyət və təhsil müəssisələri yerləşir.
Bayraq iki mavi və bir ağ zolaqdan ibarətdir, ortasında dövlət gerbi yer alır. Mavi okeanları, ağ isə sülhü simvolizə edir.
Azərbaycan vətəndaşları üçün viza alınmalıdır. Sənədlər konsulluqda təqdim olunur və adətən turist vizası 90 gün müddətinə verilir.
Ölkədə subtropik və tropik iqlim tipinə rast gəlinir, dağlıq və ovalıq bölgələrdə fərqli iqlim şəraiti mövcuddur. Tropik meşələr və vulkanlar ölkənin təbiətini zənginləşdirir.
Kənd təsərrüfatı (qəhvə, şəkər, banan), xidmət sektoru və az miqdarda sənaye ölkə iqtisadiyyatının əsas sütunlarıdır.
Korrupsiya, yoxsulluq, sosial bərabərsizlik və insan hüquqları ilə bağlı problemlər hələ də qalır. Siyasi sabitlik son illərdə nisbətən yaxşılaşsa da, hələ tam aradan qalxmayıb.
Maya irsi, rəngli festivallar, xalq rəqsləri, toxuculuq və əl işləri ölkənin mədəni irsində əsas yer tutur.
Sakit okean və Karib dənizinə çıxışı, həmçinin Atitlan və İzabal kimi gözəl gölləri ilə fərqlənir. Balıqçılıq və ekoturizm geniş yayılıb.
Quetzal quşu, tukan, maral, cəngəllik pişiyi və tropik bitkilər ən çox rast gəlinən canlılardandır.
