Azərbaycan musiqi dünyasında Rübabə Muradovanın adını eşitməyən demək olar ki, yoxdur. O, muğam və təsnif janrında özünəməxsus ifa tərzi ilə seçilən, minlərlə insanın ruhuna sığal çəkən, dərdləri, sevgiləri, ayrılıqları səsi ilə insanlara çatdıran istedadlı bir sənətkar olub. Hələ sağlığında belə, onun ifaları dillər əzbəri olmuş, Azərbaycanın hər bir guşəsində, ailə məclislərində, radio və televiziyada səslənib. O, muğamın fəlsəfi dərinliyini, təsniflərin ürəyə yaxınlığını, xalq mahnılarının doğmalığını öz oxuma manerasında ustalıqla birləşdirə bilmişdi.
Rübabə Muradovanın həyat və yaradıcılıq yolu, onun yaşadığı dövrün ictimai-mədəni mənzərəsi, uğur və çətinlikləri, Azərbaycan musiqisinə bəxş etdiyi sənət irsi bu gün də aktuallığını qoruyur. Onun oxuduğu “Unuda bilmirəm”, “Nədən oldu”, “Bu ayrılıq nədən oldu”, “Gəl bizə yar”, “Dəşti təsnifi”, “Heydər Babaya salam” kimi mahnılar nəsildən-nəslə ötürülür, dinləyicilərin yaddaşında əbədi qalır.
Rübabə Muradovanın Həyat Yolu
Rübabə İsmayıl qızı Muradova 1930-cu ildə İranın Urmiya şəhərində dünyaya göz açmışdı. Onun ailəsi, o zamanlar bir çox azərbaycanlı ailə kimi, mühacirət həyatının çətinliklərini yaşamışdı. Uşaqlıq illərində atasını itirən Rübabə Muradovanın həyatında ağır günlər başlamışdı. Anası onu təkbaşına böyütməyə çalışıb, onun musiqiyə olan marağını, ifa etmək həvəsini ilk gündən hiss etmiş və qızı üçün əlindən gələni etmişdi.
İranın çətin ictimai-siyasi şəraitində böyüyən Rübabə, musiqi ilə təsəlli tapır, ailənin dərdini, məhrumiyyətləri səsi ilə unutmağa çalışırdı. Onun ilk ifa etdiyi mahnılar, ana yurdundan uzaq, həsrətlə dolu xalq nəğmələri olmuşdu. Sonralar ailəsi ilə birlikdə Azərbaycana köçən Rübabə Muradova, Bakının zəngin musiqi mühiti ilə tanış oldu və öz istedadını inkişaf etdirməyə başladı.
Səhnəyə İlk Addımlar və Uğurlar
Rübabə Muradovanın peşəkar musiqi karyerası 1950-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti kimi başlayıb. Qısa müddətdə onun səsi və ifa tərzi musiqisevərlərin diqqətini çəkmişdi. O, klassik muğamların, təsniflərin və xalq mahnılarının mahir ifaçısı kimi tanınmağa başladı. Onun səhnəyə çıxışı, özünəməxsus səmimiliyi, daxili hissləri dinləyiciyə ötürmək bacarığı fərqlənirdi.
Məhz bu illərdə Rübabə Muradova “Nədən oldu”, “Gəl bizə yar”, “Bu ayrılıq nədən oldu” kimi mahnılarla geniş populyarlıq qazandı. Hər bir mahnı onun ifasında yeni bir nəfəs, yeni bir duyğu ilə səslənirdi. Onun səsi, həm peşəkar musiqiçilər, həm də sadə dinləyicilər tərəfindən yüksək qiymətləndirilirdi.
Rübabə Muradovanın Səsi
Rübabə Muradovanın səsi bir çox sənətşünaslar tərəfindən “Azərbaycan qadın səsinin zirvəsi” kimi dəyərləndirilir. O, təkcə texniki cəhətdən deyil, həm də hiss və duyğu baxımından musiqinin dərinliklərinə enməyi bacarırdı. Səsindəki zəngin tembr, səmimi lirika, ağrı və sevinc, nisgil və ümid bir-birinə qarışırdı. Dinləyicilər onun səsində həm özlərinin, həm də bütöv bir xalqın taleyini hiss edirdilər.
Rübabə Muradovanın ifa tərzi ilə ənənəvi xanəndəlik məktəbinin yeni bir mərhələyə qədəm qoyduğu deyilir. Onun səsi həm klassik muğam, həm təsnif və xalq mahnısı üslubunda özünü parlaq şəkildə göstərirdi. O, musiqi irsimizin böyük bir hissəsini yeni ruhda, yeni tərzdə təqdim etməklə Azərbaycan qadın ifaçılığına yeni nəfəs gətirdi.
“Unuda Bilmirəm”
“Unuda bilmirəm” mahnısı Rübabə Muradovanın yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Bu mahnı onun ifasında məhəbbətin, ayrılığın və unudulmaz xatirələrin simvoluna çevrilib. Mahnının sözləri və musiqisi dərin emosional yüklə seçilir və dinləyicini qəlbinin dərinliklərinə aparır. Hər bir bəndində həyatın həqiqətləri, sevginin acısı, ayrılığın sızıltısı hiss olunur.
Rübabə Muradovanın “Unuda bilmirəm” ifası Azərbaycan musiqisinin klassik nümunələrindən sayılır və bu gün də müasir ifaçılar tərəfindən yenidən səsləndirilir. Onun səsində bu mahnı unudulmaz bir iz buraxıb, zamanın axarını aşaraq Azərbaycan xalqının musiqi yaddaşında əbədi qalıb.
“Nədən Oldu” və “Bu Ayrılıq Nədən Oldu”
“Nədən oldu” və “Bu ayrılıq nədən oldu” mahnıları da Rübabə Muradovanın ən çox sevilən və səslənən ifalarındandır. Hər iki mahnıda onun özünəməxsus səsi və sənətkarlığı parlaq şəkildə üzə çıxır. Mahnılarda məhəbbət, ayrılıq, həyatın çətinlikləri və insan taleyinin qisməti kimi mövzular dərin emosiya ilə ifadə olunur.
Bu əsərlərin hər biri Rübabə Muradovanın milli musiqi irsində tutduğu yeri, onun musiqiyə gətirdiyi yenilikləri və fərqli ifa üslubunu tam şəkildə nümayiş etdirir. O, mahnılarda təkcə sözləri deyil, musiqinin ruhunu da dinləyici ilə bölüşə bilirdi.
“Gəl Bizə Yar”
“Gəl bizə yar” mahnısı isə sevginin, ümidin, insan qəlbinin saf duyğularının tərənnümüdür. Rübabə Muradovanın ifasında bu mahnı həm şux, həm də kövrək səslənir. O, öz səsi ilə dinləyiciləri sevgiyə, insanlığa, mərhəmətə dəvət edir. Bu əsər həm musiqi, həm də mətn baxımından Azərbaycan təsnif janrının ən gözəl nümunələrindən sayılır.
Dəşti Təsnifi və Muğam İrsində Yeri
Dəşti təsnifi Azərbaycan muğam məktəbinin klassik janrlarından biridir və Rübabə Muradovanın ifasında bu təsnif yeni bir rəng alıb. Onun “Dəşti” təsnifindəki oxuma tərzi, ustalıqla seçilən improvizasiyalar, zəngin səs diapazonu və hissiyatlılıq Azərbaycan xanəndəlik sənətinin ən gözəl nümunələrindən sayılır.
O, muğam və təsnif irsini yalnız qorumaqla kifayətlənməyib, eyni zamanda bu sənəti yeni nəslə ötürmək üçün böyük səylər göstərib. Rübabə Muradovanın muğam və təsnif ifaları bu gün də musiqi məktəblərində, muğam dərslərində örnək kimi öyrədilir.
“Heydər Babaya Salam”
“Heydər Babaya salam” əsəri öz məzmunu və fəlsəfi dərinliyi ilə seçilən, Azərbaycan poeziyasının və musiqisinin vəhdətində yaranan parlaq nümunələrdən biridir. Rübabə Muradovanın ifasında bu mahnı sözün və musiqinin ecazkar bir sintezini nümayiş etdirir. O, bu əsəri oxuyarkən həm Vətənin, həm də insan qəlbinin dərinliklərinə enir, böyük poetik-fəlsəfi mənanı dinləyicilərə çatdırır.
Mahnılarında Həyatın İzləri
Rübabə Muradovanın ifasında səslənən mahnıların hər biri insan taleyinin bir parçasını, həyatın müxtəlif çalarlarını əks etdirir. O, həm kədəri, həm sevinci, həm ayrılığı, həm də vətən sevgisini, analıq duyğularını səsində birləşdirə bilirdi. Onun ifasında hətta ən köhnə təsnif və muğamlar belə yeni, bənzərsiz ruh qazanırdı.
Səhnə Həyatı və Tələbələrə Təsiri
Rübabə Muradova uzun illər Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında, sonralar isə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında solist kimi çalışıb. O, təkcə ifaçı yox, həm də pedaqoq kimi yeni nəsil xanəndələrin yetişməsinə böyük töhfə verib. Onun yetirmələri sırasında Azərbaycanın tanınmış muğam ustaları, xanəndə və müğənniləri var.
O, ömrü boyu musiqiyə, muğama, təsnifə və Azərbaycan xalqının ruhuna xidmət edib. Onun həyat yolu gənc ifaçılar üçün əsl örnək, səbr və zəhmət simvolu olub.
Fəxri Adlar və Müəyyən Nəaliyyətlər
Rübabə Muradovanın sənət fəaliyyəti dövründə bir çox mükafat və fəxri adlara layiq görülüb. O, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti fəxri adına layiq görülüb və bir çox dövlət təltiflərinə sahib olub. Onun musiqi irsi rəsmi səviyyədə də yüksək qiymətləndirilib.
Sənətkarın İrsinin Davamı və Əhəmiyyəti
Rübabə Muradovanın səsi və ifa tərzi bu gün də minlərlə insanın qəlbində yaşayır. Onun irsi, muğam və təsnif sənətinin gələcək nəsillərə ötürülməsində, milli musiqimizin dünyada tanıdılmasında mühüm rol oynayır. Sənətkarın yaradıcılığı həm milli kimliyin qorunmasında, həm də Azərbaycan musiqisinin inkişafında əvəzsiz rol oynayıb.
Rübabə Muradovanın həyat və yaradıcılığı, Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin, xüsusilə muğam və təsnif janrının zirvələrindən biridir. Onun səsi illərin axarında itmir, əksinə, zaman keçdikcə daha da əziz, daha da doğma olur. Hər bir azərbaycanlının qəlbində, ailə məclislərində, xatirələrdə onun mahnıları səslənir, könülləri kövrəldir.
O, öz ömrünü musiqiyə, insanlara, sevgiyə həsr etdi. Onun oxuduğu mahnılar bu gün də yaşadır, insanlara ruh verir, dərdlərinə dərman olur. Rübabə Muradovanın adı Azərbaycan musiqisinin ölməz səhifələrində həmişəlik qalacaq.
Ən Çox Verilən Suallar
O, 21 mart 1930-cu ildə İranın Urmiya şəhərində anadan olmuşdur.
Onun ən məşhur mahnıları “Unuda bilmirəm”, “Nədən oldu”, “Bu ayrılıq nədən oldu”, “Gəl bizə yar”, “Dəşti təsnifi”, “Heydər Babaya salam” və s. kimi əsərlərdir.
O, əsasən muğam, təsnif və Azərbaycan xalq mahnıları janrında ifaçılıq edib.
Onun peşəkar səhnə fəaliyyəti 1950-ci illərdən başlayıb və Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çalışıb.
Rübabə Muradova Azərbaycan SSR-in Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı və bir sıra dövlət təltiflərinə layiq görülüb.
Onun səsi geniş diapazonu, zəngin tembri, emosiya və dərin lirizmi ilə seçilirdi.
Rübabə Muradova muğam, təsnif və xalq mahnılarından ibarət zəngin musiqi irsi ilə yadda qalıb və bu irsi yeni nəsillərə ötürüb.
Bu mahnı söz və musiqi baxımından dərin lirizmi və səmimi hissləri ilə seçilir, Rübabə Muradovanın ifasında isə xüsusilə emosional təsir gücünə malikdir.
Onun yetirmələri sırasında bir çox tanınmış xanəndələr, muğam və xalq mahnısı ifaçıları var. O, pedaqoq kimi yeni nəslin yetişməsinə böyük töhfə verib.
O, Azərbaycan musiqisinin inkişafında, milli kimliyin qorunmasında, muğam və təsnif janrının yaşadılmasında və təbliğində mühüm rol oynamış, xalqın qəlbində əbədi iz qoymuş sənətkardır.
