Bakı şəhərinin tarix, diplomatiya və turizm mərkəzi sayılan Səbail rayonu hüquqi baxımdan da dinamik mühitə malikdir. Rayonda Prezident Administrasiyası, onlarla nazirlik, xarici səfirlik, ali məktəblərin kampusları və yüzlərlə biznes subyekti fəaliyyət göstərir. Bu səbəbdən əmlak alqı-satqısı, kommersiya müqavilələri, əmək münasibətləri və inzibati xətalar üzrə mübahisələr gündəlik reallığa çevrilib. Hüquqi balansı qorumaq üçün rayon ərazisində birinci instansiya səviyyəsində Səbail Rayon Məhkəməsi fəaliyyətdədir. 1930-cu illərdə „Dənizkənarı Bölmə Məhkəməsi“ kimi formalaşan instansiya 1941-ci il inzibati-ərazi düzəlişindən sonra indiki adını alıb. Müstəqillik dövründə məhkəmə tam yenidən strukturlaşdırılıb, hakimlərin statusu Konstitusiya ilə təsbit olunub, səlahiyyət dairəsi isə Mülki Prosessual, Cinayət Prosessual və İnzibati Xətalar məcəllələri ilə müəyyənləşdirilib. 2007-ci ildən etibarən ədalət sisteminin rəqəmsallaşdırılması çərçivəsində burada elektron arxiv, e-protokol və onlayn bildiriş modulları tətbiq olunub. Məhkəmənin yerləşdiyi Mirzə Hüseynov küçəsi 5 nömrəli bina memarlıq irsini qoruyaraq müasir təhlükəsizlik və əlçatanlıq tələblərinə cavab verir. Hakim korpusu peşəkar təlimlər, mentor-şagird mexanizmi və periodik qiymətləndirmə sistemi ilə dəstəklənir. Elektron xidmətlərin geniş spektri Səbail sakinlərinə və rayona gələn qonaqlara vəsait və vaxt baxımından real qənaət imkanı yaradır. Məhkəmə qərarlarının sabitliyi, baxılma müddətlərinin qısalması və mediasiya göstəricilərinin yüksəlməsi son illərin əsas nailiyyətlərindəndir. Səbail Rayon Məhkəməsi beləliklə təkcə hüquq icra orqanı deyil, həm də ölkə ədliyyə islahatlarının vitrin nümunələrindən biri statusunu daşıyır.
Tarixi xronologiya və institusional inkişaf
Səbail bölgəsində məhkəmə orqanı XX əsrin əvvəllərində Bakının sənaye texnoloji sıçrayışı ilə paralel formalaşıb. O dövrdə sahil zolağında yerləşən liman, neft istehsalçıları və ticarət limanı ətrafında yaranan əmək borc mübahisələri yerli məhkəmə bölməsi tərəfindən həll olunurdu. İlk hakimlər həm mülki, həm də kiçik cinayət işlərinə baxır, qərarları Bakı Sovetinin təsdiqindən sonra hüquqi qüvvə qazanırdı.
Müstəqilliyin bərpasından sonra rayon məhkəmələri yeni Konstitusiya və “Məhkəmələr və hakimlərin statusu haqqında” qanunla tam müstəqil instansiyaya çevrildi. Səbail Rayon Məhkəməsi sovet vaxtının kollegiya modelindən imtina edərək mülki, cinayət və inzibati xətalar üzrə ixtisaslaşmış üç tərkib yaratdı. İnzibati binanın 2000-ci illərdə modernizəsi, elektron arxivləşdirmə və e-protokol sisteminin tətbiqi isə institusional təkamülün vacib mərhələsidir.
Hüquqi status və yurisdiksiya dairəsi
Konstitusiyanın 125-ci maddəsi Səbail Rayon Məhkəməsini müstəqil hakimiyyət qolu kimi tanıyır və qərarlarında yalnız qanun qarşısında cavabdeh edir. Məhkəmənin səlahiyyət ərazisi İçərişəhər, Badamdar, Bayıl, Sahil, Ağ Şəhər və Dənizkənarı bulvar zonalarını əhatə edir.
Mülki işlər üzrə iddia dəyəri bir milyon manata, cinayət işlərində isə azadlıqdan məhrumetmə müddəti on beş ilə qədər olan əməllər məhkəmənin birinci instansiya səlahiyyətinə daxildir. İnzibati xətalar, vergi, gömrük və seçki mübahisələri də bilavasitə burada araşdırılır.
İnzibati bina və texniki imkanlar
İki mərtəbəli inzibati kompleks memarlıq irsinin elementlərini qoruyaraq müasir mühəndis həlləri ilə birləşdirilib. Binanın fasadı kəhrəba rəngli daş bloklarla üzlənib, içəridə isə yüksək tavanlı dəhlizlər təbii işıqla işıqlanır.
Foyedə qurulan interaktiv terminal növbə nömrəsi, proses zalı və hakim tərkibi haqqında məlumatı bir neçə saniyədə çap edir. Birinci mərtəbədə 120 nəfərlik iclas zalı, mediasiya otağı, uşaq müşahidə guşəsi, tərcüməçi kabinəsi fəaliyyət göstərir. İkinci mərtəbədə deliberasiya otaqları, hüquq kitabxanası, server otağı və brifinq mərkəzi yerləşir.
Hakimlər kollegiyası və kadr strategiyası
Səbail Rayon Məhkəməsində on iki hakim var: beş mülki, dörd cinayət, üç inzibati xəta üzrə ixtisaslaşıb. Hər bir hakim Ali Məhkəmə yanında Hakimlərin Seçki Komitəsinin imtahanını və Ədliyyə Akademiyasının altı aylıq staj proqramını tamamlayıb.
Karyera inkişafı üçün mentor-şagird mexanizmi tətbiq olunur. Beş ildən az təcrübəsi olan hakim bir il ərzində təcrübəli həmkarla proses aparır. İl sonunda hər hakim iş yükü, baxılma müddəti və ləğv edilmiş qərar faizi üzrə qiymətləndirilir, nəticələr ictimaiyyətə açıqlanır.
Elektron xidmətlər və proses idarəetməsi
“Elektron məhkəmə” platforması iddia ərizələrinin onlayn qəbulu, dövlət rüsum ödənişi, videoməhkəmə və e-arxiv modulunu birləşdirir. Vətəndaş ASAN İmza ilə sistemə daxil olaraq ərizə doldurur, PDF sənədlərini yükləyir və rüsumu onlayn ödəyir.
Videoməhkəmə funksiyası xüsusilə xaricdə yaşayan və ya hərəkət məhdudiyyətli tərəflərin iştirakını təmin edir. Mobil tətbiq proses statusu, bildiriş, rüsum kalkulyatoru, zal xəritəsi kimi modullarla rahatlıq yaradır. Qərarların elektron surəti PDF formatında arxivə yerləşdirilir.
Vətəndaş qəbulu və bir pəncərə xidməti
Bir pəncərə masası Bazar ertəsi-Cümə 09:00-12:30 və 14:00-17:30 aralığında fəaliyyət göstərir. Ərizə, şikayət, arxiv surəti və rüsum ödənişi eyni masada tamamlanır.
Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslər öncədən onlayn qeydiyyata düşərək video-qəbul xidməti əldə edə bilər. Qəbul tarixi və saatı SMS və e-poçt vasitəsilə təsdiqlənir, nəticə barədə məlumat həmçinin şəxsi kabinetə yüklənir.
Əlaqə məlumatları
| Bölmə | Məlumat | Qısa qeyd |
|---|---|---|
| Ümumi ünvan | Bakı şəhəri, Mirzə Hüseynov küçəsi 5 | AZ1003 |
| Telefon | (+994 12) 491-01-40, 491-21-81 | Dəftərxana |
| Faks | (+994 12) 491-32-20 | |
| Elektron ünvan | [email protected] | |
| İş rejimi | Bazar ertəsi–Cümə, 09:00-18:00 | Nahar 13:00-14:00 |
| Çağrı xətti | 887 | Sutka boyu avtomat cavablandırıcı |
| İctimai nəqliyyat | İçərişəhər metro stansiyası-6 dəq piyada | 5 və 18-li avtobus |
Statistik göstəricilər və performans trendləri
2022-ci ildə məhkəməyə 9 480 iş daxil olub, bunların 62 faizi elektron təqdimatla qeydə alınıb. 2023-də göstərici 10 310 iş və 70 faiz elektron təqdimat səviyyəsinə yüksəlib. 2024-cü ilin yekun rüblük məlumatı 11 150 iş və 76 faiz elektron ərizə payını göstərir.
Barışıq sazişi ilə tamamlanan işlərin nisbəti 2021-də 22 faizdən 2024-də 27 faizə yüksəlib. Orta baxılma müddəti dörd il ərzində 82 gündən 68 günə qədər azalıb. Ləğv edilmiş qərar faizi mülki işlərdə 6,1, cinayət işlərində 3,4, inzibati xətalarda 2,9 səviyyəsindədir.
İctimai mövqe və gələcək perspektiv
Dövlət səviyyəli tədbirlərin, beynəlxalq forumların və idman yarışlarının hüquqi təminatı bu məhkəmə vasitəsilə həyata keçirilir. Mətbuat xidməti Azərbaycan, rus və ingilis dillərində operativ məlumat yayır. 2024-cü il ictimai rəy sorğusu ədalətə çıxış məmnuniyyətini 7,6 bal kimi qiymətləndirib ki, bu da paytaxt göstəricilərinin üzərindədir.
Gələcək planlarda süni intellekt əsasında hüquqi analitika, rəqəmsal stenoqrafiya və „kağızsız məhkəmə“ pilot layihəsi var. Ədliyyə Nazirliyinin “Yaşıl ofis” proqramı çərçivəsində günəş panelləri quraşdırılması, enerji səmərəli işıqlandırma və yağış suyu toplanma sistemi layihələndirilib.
Səbail Rayon Məhkəməsi Bakının diplomatik, turistik və iqtisadi mərkəzində yerləşməsi ilə hüquqi yük baxımından həssas, eyni zamanda texnoloji cəhətdən qabaqcıl instansiyadır. Tarixi köklərdən rəqəmsal idarəetməyə keçid onun institusional çevikliyini nümayiş etdirir. Hüquqi status Konstitusiyanın müstəqil hakimiyyət prinsipinə əsaslanır və rayon sakinlərinin, biznes strukturlarının, turist kütləsinin hüquqlarını qoruyur. İnzibati binanın memarlıq dəyəri, əlçatan infrastruktur, elektron xidmət paketləri və təhlükəsizlik sistemləri prosesi komfortlu və şəffaf edir. Hakim korpusunun mentor-şagird mexanizmi qərar keyfiyyətini artırır, açıq statistik hesabatlar isə ictimai etimadı möhkəmləndirir. Bir pəncərə masası, mobil tətbiq və 887 çağrı xətti vətəndaş-məhkəmə ünsiyyətini sürətləndirir və bürokratik xərcləri azaldır. Statistikanın göstərdiyi kimi, elektron təqdimatların artması orta baxılma müddətini əhəmiyyətli dərəcədə qısaldıb, barışıq sazişlərinin payı isə yüksəlib. Beynəlxalq tədbirlərin hüquqi dəstəyi məhkəməyə qlobal etibar qazandırıb, gələcəkdə süni intellekt və “kağızsız” konsepsiya prosesi daha da səmərəli edəcək. Beləliklə, Səbail Rayon Məhkəməsi Azərbaycan məhkəmə sistemində ənənə ilə innovasiyanın, şəffaflıqla səmərəliliyin uğurlu sintezini təcəssüm etdirir və digər rayon instansiyaları üçün yol xəritəsi rolunu oynayır.
Ən Çox Verilən Suallar
İnzibati kompleks Bakı şəhəri, Mirzə Hüseynov küçəsi 5 ünvanında yerləşir. İçərişəhər metro stansiyasından piyada altı dəqiqəlik məsafədədir, 5 və 18 nömrəli avtobus xətləri binanın qarşısında dayanır. Yol nişanları və iri fasad yazısı binanı tapmağı asanlaşdırır. Avtomobillə gələnlər üçün məhdud sayda parkinq mövcuddur.
İş rejimi Bazar ertəsi-Cümə 09:00-18:00 arasıdır, nahar fasiləsi 13:00-14:00 intervallına düşür. Şənbə, bazar və rəsmi bayramlarda məhkəmə işləmir. Cinayət təcili halları üçün növbətçi hakim sistemi ayrıca müəyyən edilib. Elektron portal və çağrı xətti isə fasiləsiz çalışır.
ASAN İmza və ya eGov giriş sertifikatı ilə “Elektron məhkəmə” portalına daxil olun. İddia forması doldurularaq təsdiq edildikdən sonra sistem dövlət rüsumunu avtomatik hesablayır və onlayn ödəniş pəncərəsinə yönləndirir. PDF sənədlər 10 MB həddini keçməməlidir. Qəbul bildirişi e-poçt və SMS vasitəsilə göndərilir.
Bəli, məhkəmənin kassasında nağd və bank kartı ilə ödəniş etmək mümkündür. Qəbzin bir nüsxəsi kargüzarlığa əlavə edilir, digər nüsxə sizdə qalır. Kassada ödənişin kodu 24 saat ərzində sistemə inteqrasiya olunur. İnkişaf etmiş onlayn xidmət olduğuna görə elektron ödəniş daha sürətlidir.
Elektron portalda “Qəbul” bölməsinə daxil olun, hakim və mövcud vaxt slotunu seçin, SMS təsdiqi aldıqdan sonra qəbul vaxtı təsdiqlənəcək. Qəbul əvvəlcədən ləğv edilə və ya yeni tarixə dəyişdirilə bilər. Şəxsiyyət vəsiqəsi və iş nömrəsi təqdim etmək kifayətdir. Vəkillər üçün etibarnamə tələb olunur.
Mülki və ailə mübahisələrində tərəflər könüllü razılıq əsasında mediasiya otağına yönləndirilir. Peşəkar mediator 30 günədək müddətdə barışıq əldə etməyə çalışır. Razılaşma sənədi hakim tərəfindən təsdiqlənir və məhkəmə qərarı kimi icra gücünə malik olur. Razılaşma baş tutmazsa proses əvvəlki mərhələdən davam edir.
Qərar elanından sonra on iş günü içində təsdiqlənmiş surət hazırlanır. Elektron kabinətə girərək PDF formatında pulsuz yükləmək mümkündür. Kağız nüsxə tələb olunarsa, kassada arxiv rüsumu ödəyib çıxarış ala bilərsiniz. Nümayəndənin surət götürməsi üçün notarial etibarnamə şərtdir.
Mülki və inzibati işlərdə apellyasiya şikayəti üçün müddət otuz gündür, cinayət işlərində isə iyirmi gün. Gecikmə varsa, üzrlü səbəbi təsdiqləyən sənəd əlavə edilərək müddətin bərpası üçün vəsatət təqdim olunur. Müddət bərpa edilməzsə şikayət qəbul edilmir. Şikayət həm elektron, həm də kağız formada verilə bilər.
Girişdə pandus, içəridə geniş lift, əlil arabası üçün nəzərdə tutulmuş sanitar qovşağı və xüsusi oturacaqlar var. Elektron terminalın böyüdülmüş şrift rejimi və səsli bələdçi modulu əlçatanlığı artırır. Onlayn video-qəbul xidməti olaraq evdən müraciət etmək imkanı verilir. Personal inklüziv davranış üzrə mütəmadi təlim alır.
Qurum yalnız dövlət rüsumu və arxiv surəti üçün qanunla müəyyən məbləğ alır. Hüquqi məsləhət, sənəd tərtibi və notariat hərəkətləri kimi xidmətlər göstərilmir. Belə xidmətlər üçün vəkillər kollegiyası üzvlərinə və ya özəl hüquq şirkətlərinə müraciət etmək gərəkdir. Foyedə yerləşən hüquqi maarifləndirmə stendində pulsuz broşürlər mövcuddur.
