İtmiş Şəkillərin Bərpası: Xidmətlər, Mütəxəssislər

Rəqəmsal texnologiyaların həyatımızın mərkəzinə çevrildiyi dövrdə, şəxsi və peşəkar yaddaşlarımızın ən qiymətli daşıyıcılarından biri də şəkillərdir. Ailə xatirələri, tədbir görüntüləri, sənədli fotoşəkillər və digər vacib vizual məlumatların itməsi, çox zaman insanları çarəsiz və çaşqın vəziyyətdə buraxır. İtmiş şəkillərin bərpası məsələsi yalnız texniki bilik deyil, eyni zamanda fərdi məlumat təhlükəsizliyi və etik yanaşma tələb edən həssas bir sahədir. Müasir texnologiyalar, proqram təminatları və bərpa üsulları bu problemi aradan qaldırmaqda böyük rol oynayır.

Şəkillərin İtmə Səbəbləri

Şəkillərin itməsi bir neçə fərqli səbəblə baş verə bilər. Ən çox rast gəlinən hallar bunlardır:

• Sərt disklərin, SD kartların və ya USB cihazların fiziki zədələnməsi;
• Formatlanma və ya təsadüfi silinmə;
• Virus hücumları və zərərli proqramlar;
• Fayl sistemində baş verən nasazlıqlar;
• Bulud yaddaşına girişin itməsi və ya istifadəçi səhvləri;
• Proqram təminatının pozulması və ya sistemin çökməsi.

Hər bir səbəb fərqli texniki yanaşma və bərpa strategiyası tələb edir. Bu səbəbdən, problemin kök səbəbi müəyyən olunmadan müdaxilə risklidir və geri dönülməz itkilərə səbəb ola bilər.

Rəqəmsal Daşıyıcılardan Bərpa

Əgər şəkillər SD kart, USB yaddaş və ya sərt disk kimi fiziki daşıyıcılarda yerləşirdisə və sadəcə silinibsə, bu halda bərpa proqramları effektiv ola bilər. Məşhur proqramlar arasında aşağıdakılar yer alır:

• Recuva
• EaseUS Data Recovery Wizard
• Stellar Photo Recovery
• Disk Drill

Bu proqramlar, silinmiş şəkilləri, həmçinin formatlanmış və ya görünməyən faylları skan edərək, istifadəçiyə onları geri qaytarmaq imkanı verir. Bununla belə, daşıyıcıya əlavə yazılışlar edilmişsə və ya yaddaş fiziki cəhətdən zədələnibsə, bərpa prosesi çətinləşə və ya mümkünsüz ola bilər.

Bulud Platformalarından Bərpa İmkanları

Əgər şəkillər Google Photos, iCloud, Dropbox kimi bulud servisində saxlanılırdısa, əksər hallarda platformalar silinmiş faylları müəyyən müddət ərzində zibil qutusunda saxlayır. Bu müddət ərzində şəkillərin bərpası mümkündür. Məsələn:

• Google Photos-da silinmiş fayllar 60 gün ərzində geri qaytarıla bilər.
• iCloud platformasında bu müddət 30 günə qədərdir.
• Dropbox istifadəçiləri 30 gün ərzində silinmiş faylları geri ala bilərlər (Professional hesab sahibləri üçün bu müddət daha uzundur).

Əgər bu müddət keçibsə, bəzi platformalarda arxivə alınmış versiyalar və ya sinxronlaşdırılmış cihazlardan fayl bərpası üçün əlavə seçimlər mövcuddur.

Mobil Telefonlardan Şəkil Bərpası

Android və iOS əməliyyat sistemləri üçün hazırlanmış xüsusi tətbiqlər vasitəsilə mobil telefonlarda silinmiş şəkillərin bərpası mümkündür:

• Android üçün: DiskDigger, Dumpster, Dr.Fone (Android Data Recovery);
• iPhone üçün: iTunes və ya iCloud backup-ları, Tenorshare UltData, iMobie PhoneRescue.

Əgər şəkillər telefonun daxili yaddaşından silinibsə və əvvəlcədən ehtiyat nüsxə çıxarılmayıbsa, proqramlar yalnız qismən nəticə verə bilər. Root və ya jailbreak prosesləri olmadan bəzi bərpa metodları məhdud olur.

Şəkil Bərpası Xidmətləri və Mütəxəssislər

Texniki imkanları məhdud olan şəxslər və ya çox həssas şəkillər üçün peşəkar bərpa xidmətlərinə müraciət etmək tövsiyə olunur. Bu xidmətlər:

• Fiziki zədələnmiş sərt disk və yaddaş kartlarından məlumat çıxarır;
• Sənədli şəkilləri bit-bit analiz edərək qismən bərpa edir;
• Hətta sıradan çıxmış sistemlərdən şəkil və sənədləri xilas edə bilir.

Bu xidmətlərin qiyməti məlumatın miqdarına, daşıyıcının vəziyyətinə və istifadə edilən texnologiyaya görə dəyişir. Azərbaycanda da bir neçə peşəkar məlumat bərpa mərkəzləri fəaliyyət göstərir və bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübəyə malikdirlər.

Ehtiyat Nüsxə və Qarşısının Alınması

İtmiş şəkillərin bərpası çətin, bəzən isə mümkün olmayan bir prosesdir. Bu səbəbdən, aşağıdakı tədbirlərlə şəkillərin itməsinin qarşısını almaq mümkündür:

• Şəkilləri həm fiziki, həm də bulud yaddaşında saxlamaq;
• Ayda ən azı bir dəfə şəkillərin ehtiyat nüsxəsini çıxarmaq;
• Antivirus və təhlükəsizlik tədbirlərini aktiv saxlamaq;
• Mühüm şəkilləri şifrə ilə qorunan cihazlarda saxlamaq;
• Silmə və format əməliyyatlarını diqqətlə etmək.

Proaktiv yanaşma bərpa zərurətini minimuma endirir və şəxsi yaddaşların təhlükəsizliyini təmin edir.

Hüquqi və Etik Məsələlər

Şəxsi şəkillərin bərpası zamanı hüquqi və etik məsələlərə də diqqət yetirilməlidir. İstifadəçi razılığı olmadan üçüncü tərəf şəxslərin şəxsi məlumatlarının bərpası və istifadəsi qanunla qadağandır. Eyni zamanda, peşəkar xidmətlərə müraciət edərkən məlumatların konfidensial saxlanılması şərtdir.

Azərbaycan Respublikasının “Şəxsi Məlumatlar haqqında” Qanununa görə, şəxsi məlumatların toplanması və emalı yalnız müvafiq icazə ilə həyata keçirilməlidir. Bu baxımdan, itmiş şəkillərin bərpası prosesi zamanı məlumat təhlükəsizliyi ön planda saxlanmalıdır.

Şəkillər yalnız vizual sənəd deyil, həm də həyatımızın və yaddaşımızın ayrılmaz hissəsidir. Onların itməsi emosional və texniki baxımdan çətin bir hadisədir. Amma müasir texnologiyalar və məlumat bərpa üsulları bu problemi müəyyən səviyyədə həll etməyə imkan verir. Əsas məsələ düzgün yanaşma, müvafiq proqram və metodların seçilməsi və gələcəkdə ehtiyat nüsxələrin vaxtında çıxarılmasıdır. Beləliklə, şəkil itkisi ilə bağlı riskləri azaltmaq və dəyərli xatirələri qorumaq mümkündür.

Ən Çox Verilən Suallar