Ştat Cədvəli : Əsas Funksiyaları,Tərtib Qaydası

Ştat cədvəli istənilən müəssisənin, təşkilatın və ya dövlət orqanının idarəetmə və personal strukturunun əsasını təşkil edən, bütün ştat vahidlərini, onların ixtisasını, vəzifəsini, əmək haqqı səviyyəsini və digər vacib parametrləri özündə əks etdirən rəsmi sənəddir. Bu cədvəl müəssisənin səmərəli fəaliyyətinin planlaşdırılması və idarə olunmasında, insan resurslarının düzgün təşkili və idarə edilməsində mühüm rol oynayır. Müasir dövrdə istənilən şirkətin və ya dövlət qurumunun strateji idarəetmə sistemində ştat cədvəli vacib alət sayılır. Ştat cədvəlinin düzgün tərtibi həm əməyin mütəşəkkil bölüşdürülməsinə, həm də maliyyə və hüquqi öhdəliklərin optimal formada idarə olunmasına şərait yaradır.

Ştat Cədvəli Nədir?

Ştat cədvəli (bəzən “ştat vahidləri cədvəli” və ya “shtatnoy raspisaniye” kimi də adlandırılır) – hər hansı bir müəssisə, idarə, şirkət və ya təşkilat üçün müəyyən edilmiş vəzifələrin, vəzifə sahiblərinin, onların vəzifə maaşlarının, əmək haqqı əlavələrinin və digər ödənişlərin, vəzifə növlərinin və ixtisas dərəcələrinin siyahısıdır. Ştat cədvəli insan resurslarının effektiv idarə olunmasının əsas rəsmi normativ sənədi hesab edilir.

Ştat Cədvəlinin Əsas Funksiyaları

Ştat cədvəlinin ən vacib funksiyası insan resurslarının planlaşdırılması, onların rasionallaşdırılması və əməyin təşkili sahəsində hüquqi və idarəetmə mexanizminin yaradılmasıdır. Buraya aşağıdakılar daxildir:

• İşçi yerlərinin və ştat vahidlərinin rəsmi təsdiqi və sayının müəyyən edilməsi
• Hər bir vəzifə və ixtisas üzrə vəzifə maaşının və əlavələrin müəyyənləşdirilməsi
• Maliyyə planlaşdırılması və əmək haqqı fondunun formalaşdırılması
• Struktur bölmələr üzrə vəzifə bölgüsünün və vəzifə təsnifatının hazırlanması
• İşə qəbul, ixtisar və rotasiya zamanı hüquqi əsasın təmin edilməsi

Ştat Cədvəlinin Tərtib Qaydası

Ştat cədvəlinin hazırlanması təşkilatın rəhbəri və ya insan resursları xidməti tərəfindən həyata keçirilir. Tərtib zamanı aşağıdakı prinsiplərə diqqət yetirilir:

• Şirkətin və ya müəssisənin fəaliyyət sahəsi və tələbatı
• Hər bir struktur bölmənin vəzifə funksiyaları
• Əmək qanunvericiliyinin tələbləri və normativ aktlar
• Büdcə və maliyyə imkanları
• Mövcud kadrların sayı, peşə və ixtisas səviyyəsi

Ştat cədvəli adətən rüb və ya il üzrə təsdiqlənir və müəssisənin fəaliyyətinə uyğun olaraq dəyişdirilə bilər.

Ştat Cədvəlindəki Vəzifələrin Növləri

Ştat cədvəlində hər bir vəzifə və ştat vahidi konkret adla və ixtisas göstəriciləri ilə qeyd olunur. Buraya rəhbər vəzifələr, əsas işçi vəzifələr, texniki və xidmət personalı, həmçinin köməkçi heyət daxildir. Müasir təşkilatlarda vəzifə və ştat vahidləri daha da ixtisaslaşmış və müxtəlif formalaşır, məsələn: baş direktor, maliyyə meneceri, mühəndis, müəllim, mühafizəçi, təmizlikçi və s.

Ştat Cədvəlində Əmək Haqqının Müəyyənləşdirilməsi

Ştat cədvəlində əmək haqqının və əlavələrin miqdarı qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq tənzimlənir. Dövlət sektorunda bu rəqəmlər Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə, özəl sektorda isə işəgötürən və işçi arasında əmək müqaviləsi əsasında razılaşdırılır. Ştat cədvəlində hər bir vəzifə üçün əsas əmək haqqı və əlavə ödənişlər (məsuliyyət, zərərli iş şəraiti, əmək stajı və s.) də ayrıca göstərilir.

Ştat Cədvəlinin Hüquqi Əhəmiyyəti

Ştat cədvəli müəssisənin hüquqi sənədi sayılır və əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi üçün əsas rol oynayır. Bu cədvəl əsasında işçilərlə əmək müqaviləsi bağlanır, maaş hesablanır, ixtisar və ya vəzifə dəyişiklikləri hüquqi cəhətdən əsaslandırılır. Həmçinin, məhkəmə və audit yoxlamaları zamanı ştat cədvəli əsas hüquqi sübut kimi çıxış edir.

Ştat Cədvəlinin Dəyişdirilməsi və Yenilənməsi

Təşkilatda yeni layihə və ya struktur dəyişikliyi baş verərsə, ştat cədvəlinin yenilənməsi tələb olunur. Bu zaman yeni ştat vahidləri əlavə oluna, köhnələri isə ləğv edilə bilər. Hər bir dəyişiklik müəssisə rəhbərliyi tərəfindən rəsmi surətdə təsdiqlənir və insan resursları şöbəsi tərəfindən icra olunur.

Ştat Cədvəlinin Auditi və İdarə Olunması

Müəssisənin fəaliyyətinin və maliyyə nizam-intizamının yoxlanılması zamanı ştat cədvəli əsas yoxlama alətlərindən biridir. Dövlət qurumlarında, xüsusilə büdcə təşkilatlarında ştat cədvəlinə nəzarət ciddi həyata keçirilir və bütün dəyişikliklər normativ aktlarla təsdiqlənir.

Ştat Cədvəlində İxtisar və Vəzifə Dəyişiklikləri

İşçilərin ixtisarı və ya vəzifə dəyişməsi zamanı ştat cədvəlində mütləq qeydiyyat aparılır. Bu, əmək qanunvericiliyi və kollektiv müqavilələrə əsaslanır. İxtisar zamanı işəgötürən işçiyə ştat cədvəlinə əsaslanan rəsmi bildiriş verir və kompensasiya ödənişi təmin edilir.

Ştat Cədvəlinin Müasir İdarəetmədə Rolu

Müasir idarəetmədə ştat cədvəli şirkətin dinamik inkişafını, sürətli uyğunlaşmasını, rəqəmsal və avtomatlaşdırılmış insan resursları idarəetmə sistemlərini təmin edir. ERP, HRM və digər proqram təminatlarında ştat cədvəli inteqrasiya olunur, operativ hesabatlılıq və resurs bölgüsü imkanları artır.

Ştat cədvəli yalnız rəsmi bir siyahı deyil, müəssisənin və təşkilatın insan resurslarının səmərəli idarə olunmasının, əməyin mütəşəkkil bölüşdürülməsinin, maliyyə nizamının və əmək münasibətlərinin hüquqi əsasının təməlidir. Onun düzgün və şəffaf tərtibi həm işçilərin, həm də işəgötürənin maraqlarının qorunmasına, müasir və çevik idarəetmənin təmin olunmasına imkan verir. Bu səbəbdən, istənilən müəssisənin uğurlu və dayanıqlı inkişafı üçün ştat cədvəlinin tərtibi və yenilənməsi əsas prioritetlərdəndir.

Ən Çox Verilən Suallar