Şükür Duası: Konsepsiyası, Oxunuşu

Şükür duası, insanın Yaradanına olan minnətdarlıq hissini ifadə etdiyi, dünya və axirət dəyərlərini dərkdə etdiyi ruhani bir ünsiyyət formudur. Hər bir inanclı insanın yaşadığı sevincli, xoş hadisələrdən sonra dodaqlarından dökülən “Elhəmdülillah” ifadəsi, sadəcə bir kəlimə deyil, daxilimizdəki ruhi tarazlığın və imanın bir nişanəsidir. Şükr, şəkilsiz formada, bir dövlətin və ya müssəssisin deyil, sadəcə Yaradanın haqqına təqdim edilən təmiz bir düa formudur.

Şükür anlayışının dini və mənəvi təməli

Şükür sözünün lüğəvi mənası “təşəkkür etmək, minnətdarlıq bildirmək” deməkdir. Dini baxımdan isə, şükür – Allahın bəndəsinə bəxş etdiyi nemətləri qəbul etməsi və buna görə Onu tərifləməsi, təşəkkür etməsi deməkdir. Qurani-Kərimdə şükür çox mühüm bir anlayış kimi təqdim edilir. Allah buyurur: “Əgər şükür etsəniz, sizə nemətimi artıraram…” (İbrahim, 7).

Peyğəmbərimiz Məhəmməd (s.ə.s) də həyatında şükür ibadətinə xüsusi yer vermişdir. Hətta gecələr çox uzun nafilə namaz qılıb ayaqları şişəndə belə, “Allahın şükür edən bəndəsi olmayım?” deyərək bu ibadətə olan bağlılığını göstərmişdir.

Şükür duasının mahiyyəti

Şükür duası, yalnız dil ilə deyil, qəlb və əməl ilə də həyata keçirilir. Dua edərkən insan sadəcə sözlə deyil, niyyətlə, səmimiyyətlə və dərin hisslərlə Allaha yönəlir. Bu dualar, insanın sahib olduqlarının fərqində olduğunu və onları dəyərləndirdiyini göstərir. Eyni zamanda şükür duası, insanın başına gələn çətinliklərə qarşı da bir sabitlik və təmkin nümayişidir. İnsan, bəzən sıxıntılar içində olsa da, Allahın hikmətinə inanaraq şükür etməyi seçir.

Qurani-Kərimdə şükür və şükür duası nümunələr

Qurani-Kərimdə bir çox peyğəmbərlərin və möminlərin şükür etdiyindən bəhs olunur. Məsələn:

• Süleyman Peyğəmbər: “Ey Rəbbim, mənə və valideynlərimə verdiyin nemətə görə şükür etməyə və Sənin razı qalacağın saleh əməl işləməyə məni müvəffəq et…” (Nəml, 19).
• Nuh Peyğəmbər və İbrahim Peyğəmbər kimi seçilmiş şəxslər də şükür edənlərdən olmuşlar.
• “Şəkkür” Allahın 99 gözəl adından (Əsmaül-Hüsna) biridir. Bu, Onun, bəndəsinin az bir əməlini belə qəbul edib çoxlu mükafat verməsini göstərir.

Şükür duası necə oxunur?

Şükür duası üçün müəyyən bir mətn və ya forma olmasa da, bəzi dini mənbələrdə Peyğəmbərimizdən nəql olunan və ya alimlər tərəfindən tövsiyə edilən dualar mövcuddur. Məsələn:

“Əlhəmdü lillahi ələ kulli hal” – Hər bir halda Allaha həmd olsun.

“Allahummə əyni əla zikrikə, və şükrikə, və husni ibadətik” – Allahım, Səni zikr etməyə, Sənə şükür etməyə və Sənə gözəl ibadət etməyə mənə yardım et. (Tirmizi)

Hər vəziyyətdə şükür etməyin önəm

İslam dinində yalnız yaxşılığa görə deyil, çətinliyə və bəlaya görə də şükür edilməsinin tövsiyə olunması diqqətəlayiqdir. Çünki bu bəlalar bəndənin təmizlənməsi, mənəvi yüksəlişi və imtahanı üçün bir vasitədir. Şükür edən insan başına gələnlərə təslim olaraq deyil, Allaha inamla qarşılayaraq, səbir və təvəkküllə davranır.

Şükür duasının gündəlik həyatda tətbiqi

Şükür duası təkcə xüsusi ibadət anlarında deyil, gündəlik həyatın bir parçası olmalıdır:

• Yeməkdən əvvəl və sonra “Bismillah” və “Əlhəmdulillah” demək,
• Gözəl bir xəbər eşidəndə şükür səcdəsinə getmək,
• Hər günün sonunda həyatın kiçik nemətlərini sadalayaraq dua etmək,
• Sağlamlıq, ailə, sülh, hüzur, təbiət üçün təşəkkür etmək.

Şükür səcdəsi nədir?

Şükür səcdəsi, insanın sevindirici və ya qorxudan qurtulduğu bir anda dərhal səcdəyə gedərək Allaha təşəkkür etməsidir. Fiqh alimləri bu səcdənin sünnət olduğunu, lakin çox fəzilətli olduğunu bildirirlər. Bunun üçün xüsusi dəstəmaz şərti yoxdur, lakin dəstəmazlı olmaq daha münasibdir.

Şükür etməyin psixoloji və sosial təsiri

Şükür, insan psixologiyasında çox önəmli bir rola malikdir. Araşdırmalar göstərir ki, mütəmadi şükür edən insanlar:

• Daha xoşbəxt və optimist olurlar,
• Stressə və depressiyaya daha az məruz qalırlar,
• Daha güclü sosial əlaqələr qururlar.

Uşaqlara şükür mədəniyyətinin aşılanması

Valideynlərin övladlarına erkən yaşlardan şükür etməyi öyrətməsi, onların həyat baxışlarını formalaşdırır. Hər nemətin bir səbəbi və sahibi olduğunu başa salmaq, uşaqlarda minnətdarlıq hissini gücləndirir.

Dini mətnlərdə və xalq ədəbiyyatında şükür

Azərbaycan xalq ədəbiyyatında və aşıq yaradıcılığında da şükür mövzusuna rast gəlmək mümkündür:

“Şükür, ya Rəbb, mənə verdin səbir, Qalxaram hər çətinliyə də bir”. Bu kimi misralar insanların şükürlə bağlı baxışlarının və mənəvi həyatlarının güzgüsüdür.

Şükür etməyən insanın mənəvi boşluğu

Əgər insan şükür etməyi tərk edərsə, zamanla sahib olduqlarını kiçik görməyə, həmişə daha çox istəməyə və narazılığa meyl edər. Bu isə mənəvi boşluq, narahatlıq və daim narazılıq hissi yaradır. Hətta Qurani-Kərimdə xəbərdarlıq olunur: “Əgər nankorluq etsəniz, bilin ki, Mənim əzabım çox şiddətlidir” (İbrahim, 7).

Zaman-zaman oxuna biləcək şükür duaları

• Səhər oyandıqda: “Əlhəmdulillahilləzi əhyana…”
• Çətinlikdən qurtulanda: “Şükür sənə, ya Rəbb!”
• Uğur qazandıqda: “Bu, Allahın lütfü və mərhəmətidir. Şükürlər olsun.”
• Xəstəlikdən sağaldıqda: “Səni şəfa verən bildik. Şükür sənə, Ey Şafi.”

Şükür duası sadəcə bir ibadət forması deyil, həyat fəlsəfəsidir. Bu dua insanın həm Yaradanı ilə, həm də özü ilə barışını, razılığını və şüurunu təmsil edir. Şükür etməyi vərdiş halına gətirən insan daha balanslı, daha rahat və daha səmimi bir həyat yaşayar. Həyatın hər anında – sevinclə, kədərlə, qələbə ilə, imtahanla qarşılaşanda – şükür duası insanı mərkəzdə saxlayan bir dayaq nöqtəsi kimidir. Azərbaycan xalqının mənəviyyatında mühüm yer tutan bu ibadət, həm dini, həm mədəni, həm də psixoloji dəyərləri qoruyur və inkişaf etdirir. Beləliklə, şükür duası, həm bu dünyada, həm də axirətdə insana nur və bərəkət gətirən bir vəsilədir.

Ən Çox Verilən Suallar