Sürücülük vəsiqəsi nəqliyyat vasitəsinin idarə olunması üçün qanunla müəyyən edilmiş əsas sənəddir. Bu sənəd yalnız şəxsin avtomobil sürmək hüququnu təsdiqləmir, eyni zamanda onun yol hərəkətinin iştirakçısı kimi hüquqi və inzibati məsuliyyətini də ehtiva edir. Sürücülük vəsiqəsinin verilməsi, istifadəsi və dəyişdirilməsi bir sıra qanunvericilik aktları və normativ sənədlərlə tənzimlənir. Müasir dövrdə vəsiqələrin biometrik sistemlərə uyğunlaşdırılması, beynəlxalq tanınma prinsiplərinə uyğun dizaynı və rəqəmsallaşdırılması, bu sahənin nə qədər strateji və vacib olduğunu bir daha göstərir. Vəsiqənin dəyişdirilməsinə ehtiyac yarandıqda vətəndaş yalnız texniki prosedurları deyil, hüquqi zəmində məsuliyyətli addımlar atmalı, qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq sənədlərini təqdim etməli və mövcud qaydaları bilməlidir. Çünki bu sənədin düzgün yenilənməsi birbaşa yolda təhlükəsizliyə, hüquqi şəffaflığa və sürücülük hüququnun qorunmasına təsir edir.
Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi nə zaman tələb olunur?
Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi aşağıdakı hallarda məcburidir:
- Vəsiqənin etibarlılıq müddətinin bitməsi (hazırda 10 ildir)
- Vəsiqənin itirilməsi və ya oğurlanması
- Vəsiqənin fiziki olaraq zədələnməsi (oxunmaz vəziyyətdə olması)
- Şəxsi məlumatlarda dəyişiklik (soyad, ad, ata adı, şəxsiyyət vəsiqəsinin seriyası)
- Sürücü kateqoriyalarının yenilənməsi və ya artırılması
- Beynəlxalq səfərlər üçün daha uyğun formatda sənədin əldə olunması
Hansı sənədlər tələb olunur?
Azərbaycan Respublikasında sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün təqdim olunmalı olan sənədlər belədir:
- Şəxsiyyət vəsiqəsi (və ya yeni nəsil şəxsiyyət kartı)
- Mövcud sürücülük vəsiqəsi (əgər itirilməyibsə)
- Tibbi arayış (forma №083)
- Dövlət rüsumunun ödənilməsi barədə qəbz
- 2 ədəd 3×4 ölçüsündə rəngli fotoşəkil (bəzi hallarda tələb olunur)
- Elektron ərizə (onlayn müraciət üçün)
Tibbi arayış tələbləri
Sürücülük vəsiqəsinin yenilənməsi zamanı təqdim olunmalı olan tibbi arayış müvafiq səhiyyə müəssisələrindən alınmalı və aşağıdakı müayinələri əhatə etməlidir:
- Göz müayinəsi
- Nevropatoloq tərəfindən yoxlanış
- Psixonevroloji və narkoloji dispanserlərdən qeydiyyatda olmama barədə arayış
- Bəzən EKQ və digər əlavə müayinələr
Dövlət rüsumu nə qədərdir?
2025-ci il üçün sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsinə görə dövlət rüsumları aşağıdakı kimidir:
| Əməliyyat növü | Dövlət rüsumu (AZN) |
|---|---|
| Adi qaydada dəyişdirmə (10 iş günü) | 20 AZN |
| Təcili dəyişdirmə (2 iş günü) | 40 AZN |
| Ekspress dəyişdirmə (1 iş günü) | 60 AZN |
Bu rüsumlar e-gov.az və ya “ASAN ödəniş” portalı vasitəsilə onlayn şəkildə də ödənilə bilər.
Harada və necə müraciət etmək olar?
Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün müraciət edilə biləcək strukturlar:
- DİN Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin qeydiyyat və imtahan şöbələri
- “ASAN Xidmət” mərkəzləri
- Elektron Hökumət Portalı (https://www.e-gov.az)
- DYP-nin rəsmi saytı (https://www.dyp.gov.az)
Onlayn müraciət proseduru
Əgər müraciətçi elektron imza və ya ASAN İmza sahibidirsə, proses tam onlayn şəkildə həyata keçirilə bilər:
- e-gov.az portalına daxil olun
- “Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi” bölməsini seçin
- Şəxsi məlumatlarınızı daxil edin
- Sənədlərin skan edilmiş versiyalarını yükləyin
- Rüsumu onlayn ödəyin
- Yaxın ASAN xidmət və ya DYP şöbəsindən vəsiqəni təhvil alın
Sürücülük vəsiqəsinin beynəlxalq formata dəyişdirilməsi
Beynəlxalq səfərlər üçün istifadə olunacaq sürücülük vəsiqəsi xüsusi qaydalara əsasən hazırlanır və “beynəlxalq sürücülük vəsiqəsi” statusunu daşıyır. Bu vəsiqə IDP (International Driving Permit) adlanır və aşağıdakı hallar üçün vacibdir:
- Xarici ölkələrdə avtomobil icarəsi
- Diplomatik və ya uzunmüddətli ezamiyyətlər
- Avropa və MDB ölkələrində sürücülük hüququnun tanınması
Əvəzsiz dəyişdirilmə hallarına aid nümunələr
Bəzi hallar sürücünün təqsiri olmadan baş verir və dövlət tərəfindən bu dəyişikliklər üçün rüsum alınmır:
- Vəsiqənin texniki səbəbdən düzgün çap olunmaması
- Məhkəmə qərarı əsasında dəyişiklik zərurəti
- Dövlət sistemlərində aparılmış məlumat dəyişiklikləri
Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsinin hüquqi əsasları
Azərbaycan Respublikasının “Yol Hərəkəti Haqqında” Qanunun 28-ci maddəsinə əsasən:
“Sürücülük hüququ verən sənədlər müvafiq orqanlar tərəfindən yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydalarla və əsaslarla dəyişdirilə və ya yenidən verilə bilər.”
Bu müddəa vəsiqə dəyişdirilməsində hüquqi əsasların mövcudluğunu və prosesin şəffaflığını təmin edir.
Sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi sadə bir prosedur kimi görünsə də, əslində hüquqi və tibbi tələblərlə əhatələnmiş ciddi bir prosesdir. Müasir dövrdə bu prosesi daha əlçatan etmək üçün dövlət orqanları elektron xidmətləri inkişaf etdirmiş, vətəndaşlara vaxta qənaət edən rəqəmsal imkanlar təqdim etmişdir. Vətəndaşların bu sahədə məlumatlı olması həm fərdi hüquqlarının qorunmasına, həm də yol hərəkəti təhlükəsizliyinə töhfə verir.
Ən Çox Verilən Suallar
Azərbaycan Respublikasında sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti 10 ildir.
Dərhal DYP-yə müraciət etməli və şəxsiyyət vəsiqənizlə birlikdə yeni vəsiqə üçün ərizə təqdim etməlisiniz.
Arayış dövlət və ya özəl tibb müəssisələrindən alınmalı, müvafiq müayinələrdən keçilməlidir.
e-gov.az və ya asanpay.az portalı vasitəsilə onlayn şəkildə ödəniş mümkündür.
Adi qaydada 10 gün, təcili və ekspress seçimlərdə isə 1-2 iş günü.
Bəli. Elektron imza və ya ASAN İmza ilə onlayn ərizə göndərilə bilər.
Əgər sadəcə müddət və ya texniki dəyişiklikdirsə, imtahan tələb olunmur.
Müvafiq sənədlərlə DYP-yə müraciət etməklə IDP formatında beynəlxalq vəsiqə əldə edilə bilər.
Hazırda vəsiqələr fiziki formada verilir, lakin rəqəmsal sistemlərdə tanınır.
Bəli. Yetkinlik yaşına çatdıqda və ya kateqoriya dəyişiklikləri zamanı vəsiqə mütləq yenilənməlidir.
