Şuşaya getmək sadəcə fiziki bir məsafənin qət edilməsi deyil. Bu, eyni zamanda bir xalqın keçmişinə, bu gününə və gələcəyinə olan mənəvi bağını yaşatmaqdır. Qarabağın tacı hesab edilən bu qədim şəhər, əsrlərlə mədəniyyətin, musiqinin və poeziyanın mərkəzi olmuş, 30 ilə yaxın işğal dövründə isə xalqımızın qəlbində yanan ümidin və dirənişin simvoluna çevrilmişdir.
2020-ci ildə qazanılan böyük Zəfərlə birlikdə Şuşaya aparan yollar yenidən açıldı. Bu yollar artıq təkcə coğrafi deyil – həm də ideoloji, tarixi və milli kimlik yollarıdır. İndi hər bir Azərbaycan vətəndaşı, istər turist, istər tədqiqatçı, istər müəllim, istər tələbə, Şuşaya səfər etməyi həm ziyarət, həm də milli vətəndaşlıq borcu kimi qəbul edir.
Şuşa Yolunun Relyefi
Şuşa şəhəri Azərbaycan Respublikasının Qarabağ bölgəsində, Dağlıq Qarabağ zonasında, dəniz səviyyəsindən təxminən 1400 metr yüksəklikdə yerləşir. Bu ərazi həm coğrafi, həm də strateji baxımdan mühüm mövqe tutur. Şəhər sıldırım qayalıqlar üzərində yerləşdiyindən müdafiə baxımından əlverişli, lakin nəqliyyat baxımından keçmişdə çətin keçilən bir ərazi sayılırdı.
Coğrafi mövqe:
- Ərazi: Dağlıq Qarabağ
- İqlim: Yarıquru kontinental, qış aylarında qar, yayda sərin
- Ən yaxın iri şəhər: Füzuli (təxminən 85 km)
- Ən yaxın hava limanı: Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı (təxminən 60 km)
Əsas yol bağlantısı:
- Zəfər yolu – Füzuli–Şuşa magistral yolu, 2021-ci ildə istifadəyə verilmişdir və bu gün Şuşaya aparan əsas avtomobil yoludur.
2. Şuşaya getmək üçün mövcud rəsmi qaydalar (2025 üçün yenilənmiş)
a) Giriş rejimi
Şuşa şəhəri və ətraf ərazilər Azərbaycan Respublikasının xüsusi nəzarət olunan zonaları sırasındadır. Hər kəsin sərbəst və istənilən vaxt gedə bilməsi hələ mümkün deyil, çünki:
- Ərazidə müvəqqəti hərbi nəzarət rejimi mövcuddur.
- Yol boyunca minalardan təmizləmə işləri hələ də davam edir.
- Şəhərdə infrastruktur tam bərpa olunmadığı üçün girişlər mərhələlidir və tənzimlənir.
b) Kimlər gedə bilər?
- Dövlət orqanları tərəfindən təşkil edilən səfərlərin iştirakçıları (QHT, media, ali məktəblər və s.)
- Lisenziyalı turizm şirkətləri ilə gedən vətəndaşlar
- Fərdi səfər etmək istəyən şəxslər (yalnız rəsmi icazə ilə)
- Xarici vətəndaşlar – Azərbaycan səfirliklərindən və ya turizm operatorlarından icazə alaraq
c) İcazə necə alınır?
- Daxili İşlər Nazirliyi və DTX tərəfindən razılaşdırılmış müraciət tələb olunur.
- Tur şirkətləri bu icazəni sizin adınızdan alır.
- Fərdi səfərlər üçün müraciət edən şəxs səbəb, şəxsiyyət vəsiqəsi, səfər tarixi və məqsədi haqqında məlumat təqdim etməlidir.
d) Əlavə nəzarət nöqtələri
- Yol boyunca polis və hərbi postlar mövcuddur.
- Şəxsiyyət vəsiqəsi və icazə sənədi yoxlanılır.
- Foto və video çəkilişlər bəzi zonalarda qadağandır və əvvəlcədən bildirilməlidir.
Şuşaya fərdi avtomobillə necə getmək olar?
Azərbaycan vətəndaşlarının Şuşaya fərdi avtomobillə səfər etməsi mümkündür, lakin bu proses bəzi xüsusi tələblər və icazə prosedurları ilə müşayiət olunur. Əsas səbəb odur ki, şəhər müvəqqəti nəzarət olunan ərazi hesab olunur və giriş yalnız müəyyən edilmiş şərtlərlə mümkündür.
Əsas marşrut: Bakı → Füzuli → Şuşa (Zəfər Yolu)
Fərdi avtomobillə gedənlər üçün əsas yol Zəfər yolu adlandırılan, Füzulidən Şuşaya qədər uzanan yeni asfaltlaşdırılmış magistraldır. Bu yol Azərbaycan Respublikasının təşəbbüsü ilə 2021-ci ildə istifadəyə verilib və hazırda ən təhlükəsiz və rəsmi nəqliyyat dəhlizi sayılır.
Yol boyu keçilən əsas məntəqələr:
- Bakı – Ələt – Cəbrayıl – Füzuli – Şuşa
- Ələt magistralı vasitəsilə Qərb istiqamətinə çıxış
- Füzulidə yoxlanış postları (polis, hərbi hissə)
- Şuşaya girişdə şəxsiyyət vəsiqəsi + icazə sənədi yoxlanılır
Avtomobillə gedənlər üçün vacib tələblər:
| Tələb | Açıqlama |
|---|---|
| İcazə sənədi | Rəsmi orqanlardan və ya turizm operatorundan alınmalıdır |
| Texniki baxış | Avtomobilin sazlığı yoxlanmalıdır, yol uzun və dağlıqdır |
| Yanacaq | Yol boyu çoxlu yanacaqdoldurma məntəqəsi yoxdur – Füzulidə son dayanacaq |
| Əlaqə vasitələri | Mobil rabitə bəzi yerlərdə zəifdir, əlavə gücləndirici və powerbank tövsiyə olunur |
Yolda ehtiyatlı olun:
- Yol sıldırımlı ərazidən keçdiyi üçün avtomobilin əyləc sistemi və təkərləri yaxşı vəziyyətdə olmalıdır.
- Mina təhlükəsi aradan qalxsa da, yoldan kənara çıxmaq qəti qadağandır.
- Hərbi hissələrin yerləşdiyi zonalarda foto və video çəkmək qadağandır.
Şuşaya avtobus və ictimai nəqliyyatla necə getmək olar?
Şuşaya ictimai nəqliyyatla səfər etmək istəyənlər üçün dövlət tərəfindən və bəzi rəsmi turizm şirkətləri vasitəsilə icazəli marşrutlar fəaliyyət göstərir. Hal-hazırda Azərbaycanda düzenli sərnişin avtobusları mövcud deyil, lakin müəyyən dövrlərdə (əsasən mədəni tədbirlər zamanı) təşkil olunmuş avtobus səfərləri həyata keçirilir.
a) Dövlət səfərləri – BNA və YAŞAT Fondu vasitəsilə
- 2022-ci ildən etibarən Bakı Nəqliyyat Agentliyi (BNA) və YAŞAT Fondu tərəfindən “Zəfər Turları” təşkil olunur.
- Bu səfərlər öncədən qeydiyyatla olur və yalnız müəyyən qruplar (veteranlar, şəhid ailələri, tələbələr və s.) üçün nəzərdə tutulur.
- Bilet qiyməti simvolik və ya tam ödənişsiz olur.
b) Avtobusların marşrutu və fasilələri
- Bakı – Füzuli – Şuşa istiqamətində hərəkət
- Yol boyu müəyyən fasilə nöqtələri (qida, istirahət)
- Polis müşayiəti ilə təhlükəsizlik təmin edilir
c) Alternativ: Tur operatorlarının xüsusi avtobusları
- Özəl turizm şirkətləri tərəfindən 1 və ya 2 günlük səfərlər təşkil olunur
- Avtobus komfortludur, bələdçi və yemək daxil olur
- Qiymətlər adətən 60 – 120 AZN arası dəyişir (paketə görə)
Şuşaya turizm şirkətləri vasitəsilə getmək
Əgər fərdi səfər mürəkkəb və uzun prosedurlarla müşayiət olunursa, turizm şirkətləri vasitəsilə Şuşaya getmək daha rahat və təhlükəsiz alternativ hesab olunur. Xüsusilə 2022-ci ildən sonra bir çox yerli agentliklər rəsmi şəkildə “Qarabağ turları” adı altında səfərlər təşkil etməyə başlamışdır.
Rəsmi lisenziyalı şirkətlər:
- “AzTour”
- “Fly Travel”
- “TravelTime”
- “Turizm.az”
- “Millennium Travel”
- “Silk Way Travel”
- “Victory Tour” və s.
Bu şirkətlər Dövlət Turizm Agentliyi və Mədəniyyət Nazirliyi ilə əməkdaşlıq şəklində fəaliyyət göstərir və iştirakçıların giriş icazəsini özləri alır.
Tur paketlərinə daxil olan xidmətlər:
| Xidmət | Təsviri |
|---|---|
| Nəqliyyat | Komfortlu avtobus və ya miniven |
| Sığorta | Turistlərin səfər sığortası |
| Gəl-gəl bələdçisi | Tarixçi və ya turizm mütəxəssisi |
| Yemək | Ən azı bir dəfə isti qida və içki |
| Foto çəkiliş | Peşəkar fotoqraf tərəfindən |
| Suvenir | Xatirə üçün kiçik hədiyyələr (bəzən) |
Qiymətlər:
Qiymət tur proqramının uzunluğu, daxil olan xidmətlər və səfər müddətindən asılı olaraq bir nəfər üçün 50-150 AZN arasında dəyişir.
Turların üstünlükləri:
- Giriş icazəsi ilə bağlı siz heç nə etmirsiniz – turizm şirkəti bu məsələni həll edir
- İstirahət və marşrut peşəkar şəkildə planlaşdırılır
- Yol təhlükəsizliyi və bələdçi dəstəyi təmin olunur
Şuşa – tariximizin, mədəniyyətimizin və qürurumuzun rəmzidir. 2020-ci ildə əldə olunan Zəfərdən sonra bu şəhər sadəcə bir coğrafi məkan deyil, həm də milli kimliyimizin canlandırıcısı rolunu oynayır. Ona görə də Şuşaya getmək, orada olmaq – hər bir Azərbaycan vətəndaşı üçün mənəvi və tarixi borcdur. Lakin bu səfər məsuliyyətli və qaydalara riayət olunaraq həyata keçirilməlidir.
İstər fərdi şəkildə, istər turizm şirkətləri vasitəsilə, istər avtobusla, istər hava yolu ilə – bütün yollar Zəfər yoluna çıxır. Bura gedənlər yalnız səyyah deyil, Azərbaycanın mədəni mirasına şahidlik edən elçilər olurlar. Şuşaya getmək təkcə turistik məqsəd deyil – həm də milli şüurun bir ifadəsidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Bəli, mümkündür. Lakin rəsmi icazə alınması şərtdir. Müraciət DİN və DTX vasitəsilə və ya turizm şirkətləri vasitəsilə həyata keçirilir.
Bəli. Onlar giriş icazəsini özləri təşkil edir və marşrut, yemək, bələdçi daxil olmaqla tam paket təklif edirlər.
Hazırda yalnız müəyyən təşkilatlar və turizm şirkətləri tərəfindən təşkil olunan avtobus turları mövcuddur.
Transfer xidmətləri ilə – tur şirkətləri və ya rəsmi səfər təşkilatları bu yolu təmin edir. Təxminən 1 saatlıq avtomobil yoludur.
Bəli, bərpa işləri davam etsə də, artıq bir neçə otel və qonaq evi fəaliyyət göstərir. Onların əksəriyyəti rəsmi qeydiyyatla işləyir.
1 günlük səfər üçün ortalama 60–150 AZN arası dəyişir. Daxili xidmətlərə görə əlavə xərclər ola bilər.
Əsas yollar və turistik zonalar təmizlənmişdir, lakin yoldan çıxmaq təhlükəlidir və qadağandır.
Bəli, Azərbaycan səfirliyi və ya lisenziyalı tur şirkəti vasitəsilə xüsusi icazə alaraq getmək mümkündür.
Əsasən bəli, lakin bəzi dağlıq bölgələrdə zəif siqnal ola bilər.
Mümkündür, lakin təhlükəsizlik və sağlamlıq tədbirlərinə tam riayət olunmalıdır.
