Son illərdə Azərbaycan təhsil sistemində rəqəmsallaşma və vətəndaş rahatlığı istiqamətində mühüm addımlar atılır. Bu çərçivədə yaranan elektron xidmətlər, valideynlər və şagirdlər üçün vaxt və resurslara qənaət etməklə yanaşı, şəffaflığın artırılması və keyfiyyətli idarəetmənin təmin olunması məqsədi daşıyır. SY Edu AZ platforması da məhz bu məqsədə xidmət edən və şagirdlərin yerdəyişməsi prosesini köklü şəkildə dəyişdirən bir sistem kimi ortaya çıxıb. Burada əsas məqsəd, şagirdlərin bir məktəbdən digərinə köçürülməsi zamanı yaranan çətinliklərin aradan qaldırılması, müraciətlərin operativ və şəffaf icrası, məlumatların mərkəzləşdirilmiş şəkildə idarə olunması və eyni zamanda, təhsildə bərabər imkanların təmin olunmasıdır.
SY Edu AZ Platformasının Yaranma Zərurəti və Məqsədi
Azərbaycanın təhsil sektorunda şagirdlərin yerdəyişməsi məsələsi illərlə ən aktual və həssas mövzulardan biri olub. Valideynlər tez-tez qeydiyyat problemləri, yer çatışmazlığı, rəsmi prosedurlardakı anlaşılmazlıqlar və uzunmüddətli kağız üzərində aparılan müraciət prosesləri ilə üzləşirdilər. Bu isə həm vaxt itkisinə, həm də sosial narazılıqlara səbəb olurdu.
Bu səbəbdən Təhsil Nazirliyi tərəfindən rəqəmsal texnologiyalara əsaslanan “Şagirdlərin Yerdəyişməsi Elektron Xidməti” – SY Edu AZ layihəsi hazırlanıb. Layihənin əsas hədəfi məktəb dəyişdirmək istəyən şagird və valideynlər üçün prosesi sürətli, ədalətli və şəffaf etmək, hər hansı müdaxilə və ya subyektiv qərarların qarşısını almaq, həmçinin bütün məktəb və rayonlar üzrə məlumat bazasının bir mərkəzdə toplanmasıdır.
Hüquqi və Texniki Əsaslar: SY Edu AZ necə işləyir?
SY Edu AZ platforması bir neçə əsas qanun və normativ-hüquqi aktlara, eyni zamanda, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin qəbul etdiyi qaydalara əsaslanır. Elektron xidmətin tətbiqi “Elektron hökumət” konsepsiyasının icrası və “Elektron Təhsil” layihəsinin davamı kimi də qiymətləndirilə bilər.
Əsas hüquqi baza aşağıdakılardır:
- “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu
- “Şagirdlərin yerdəyişməsi Qaydaları” (müvafiq nazirlik qərarları)
- “Elektron hökumət” portalının texniki standartları
Texniki baxımdan SY Edu AZ platforması aşağıdakı mərhələlərdə işləyir:
- Valideynlərin və ya qanuni nümayəndələrin portala girişinin təmin olunması: ASAN Login və ya digər şəxsiyyət təsdiqləyici elektron vasitələrlə giriş mümkündür.
- Müraciətin elektron qeydiyyatı: İstifadəçi portalda məktəb dəyişmək üçün elektron ərizə forması doldurur və əsaslandırıcı məlumatları əlavə edir.
- Yoxlama və ilkin təsdiq: Məlumatlar avtomatik olaraq yoxlanılır, ehtiyac yaranarsa, məktəb və ya rayon təhsil idarəsi tərəfindən əlavə sənədlər tələb oluna bilər.
- Sistem tərəfindən avtomatik qərar: Mövcud yerlər və normativ göstəricilər əsasında sistem müraciəti təsdiqləyir və ya rədd edir.
- Nəticənin elektron formada göndərilməsi: Cavab istifadəçiyə elektron şəkildə göndərilir və qəbul olunduqda müvafiq məktəbə inteqrasiya olunur.
SY Edu AZ Platformasının İstifadə Qaydaları
Şagirdlərin yerdəyişməsi elektron xidmətindən istifadə etmək üçün aşağıdakı mərhələlər ardıcıllıqla icra olunmalıdır:
1. ASAN Login vasitəsilə daxil olmaq:
Valideyn və ya qanuni nümayəndə ASAN Login və ya digər rəsmi identifikasiya metodları ilə portala daxil olur.
2. Elektron ərizənin doldurulması:
Daxili və ya xarici yerdəyişmə növünü seçməklə, şagirdin hazırkı və yeni məktəbi, şəxsi məlumatları, yerdəyişmənin səbəbi və digər zəruri məlumatlar daxil edilir.
3. Sənədlərin əlavə olunması:
Tələb olunan sənədlər (doğum şəhadətnaməsi, valideynin şəxsiyyət vəsiqəsi, xüsusi hallarda əlavə arayışlar) PDF və ya foto formatında sisteme yüklənir.
4. Müraciətə baxılması və qərar verilməsi:
Elektron sistem müraciəti qəbul edib ilkin yoxlama aparır, əgər əlavə məlumat lazımdırsa, istifadəçiyə bildiriş göndərilir. Müsbət qərar verildikdə, şagird yeni məktəbə inteqrasiya olunur.
5. Məlumatların yenilənməsi:
Şagirdin şəxsi işi avtomatik olaraq yeni məktəbə köçürülür və arxivdə mərkəzləşdirilmiş şəkildə saxlanılır.
6. İmtina və apellyasiya mexanizmi:
Əgər müraciət rədd edilərsə, qərarın əsasları barədə ətraflı məlumat təqdim olunur və zərurət yaranarsa, əlavə müraciət və ya apellyasiya hüququ təmin edilir.
SY Edu AZ Platformasının Üstünlükləri və Faydaları
SY Edu AZ sisteminin yaradılması ilə Azərbaycan təhsilində bir neçə mühüm problem öz həllini tapıb:
– Operativlik və şəffaflıq:
Əvvəllər məktəb dəyişmək üçün həftələrlə vaxt sərf olunsa da, indi proses bir neçə günə rəsmiləşdirilir və hər addım şəffaf izlənilə bilir.
– Şəxsi məlumatların qorunması:
Bütün əməliyyatlar elektron şəkildə aparıldığı üçün şagird və valideynlərin şəxsi məlumatları tam mühafizə olunur və üçüncü şəxslərlə paylaşılmır.
– Subyektivliyə yol verilməməsi:
Müraciətlərin icrası insan faktorundan minimal asılıdır. Mövcud yerlər və qanunvericilik əsasları tam obyektiv qiymətləndirilir.
– Regionlararası bərabərlik:
Respublikanın istənilən bölgəsindəki şagird bərabər şərtlərlə yerdəyişmə hüququ əldə edir.
– Eyni vaxtda çoxsaylı müraciət imkanı:
Bir neçə min müraciətin eyni vaxtda qəbul və icra olunması texniki olaraq mümkündür.
– İzləmə və hesabatlılıq:
Bütün proseslər sistemdə arxivləşir və lazım gəldikdə statistik hesabat və analiz aparmaq asanlaşır.
Real Statistik Nümunələr və Məlumatlar
Aşağıda 2024-cü ilin ilk altı ayı üzrə SY Edu AZ platforması vasitəsilə həyata keçirilən yerdəyişmə göstəricilərinə dair nümunə cədvəl təqdim olunur:
| Bölgə | Yerdəyişmə sayı | Qəbul olunan | Rədd olunan | Ən çox müraciət olunan sinif |
|---|---|---|---|---|
| Bakı | 2 850 | 2 670 | 180 | V sinif |
| Sumqayıt | 1 120 | 1 050 | 70 | VII sinif |
| Gəncə | 890 | 840 | 50 | IX sinif |
| Mingəçevir | 540 | 510 | 30 | VIII sinif |
| Şəki | 360 | 340 | 20 | VI sinif |
| Digər rayonlar | 2 200 | 2 110 | 90 | III sinif |
İstifadəçi Təcrübələri və Platformanın İctimai Qəbul Edilməsi
SY Edu AZ sistemindən istifadə edən valideyn və şagirdlərin rəylərinə baxdıqda, əksəriyyət bu xidmətdən razı qaldığını qeyd edir. Platformanın istifadəsi zamanı ən çox qiymətləndirilən məqamlar aşağıdakılardır:
- İstənilən vaxt və məkandan müraciət imkanının olması
- Prosesin izlənə bilməsi və nəticə barədə operativ məlumat verilməsi
- Məktəbdə heç bir əlavə arayış və ya ödəniş tələbinin olmaması
Əlbəttə, bəzən texniki və ya hüquqi problemlər də yaşanır. Məsələn, sistemdə olan qısa müddətli yüklənmə problemləri, bəzi rayon məktəblərində internet infrastrukturunun zəifliyi və valideynlərin texnologiyadan istifadə bacarıqlarında fərqliliklər özünü göstərə bilir. Lakin bunlar dövlətin apardığı təkmilləşdirmə tədbirləri sayəsində minimuma endirilir və hər il platforma yenilənir.
SY Edu AZ Platformasının Gələcək Perspektivləri və Təkmilləşdirmə İstiqamətləri
İnnovativ yanaşmalar və süni intellekt texnologiyalarının tətbiqi ilə SY Edu AZ platformasının imkanlarının daha da genişlənməsi gözlənilir. Artıq bəzi istiqamətlərdə pilot layihələr həyata keçirilir:
- Süni intellekt əsaslı yönləndirmə: Müraciətlərin prioritetləşdirilməsi və ehtiyac üzrə optimal məktəb təklifləri.
- Mobil tətbiq: Valideynlər üçün daha əlçatan platforma forması.
- İnteqrasiya edilmiş statistika modulu: Regionlar, yaş qrupları və digər indikatorlar üzrə genişləndirilmiş hesabatlar.
- Texniki dəstək mərkəzinin gücləndirilməsi: Vətəndaş suallarına daha çevik və peşəkar cavab verilməsi.
Yerdəyişmənin Növləri və Xüsusi Hallar
Bəzi xüsusi hallar üçün SY Edu AZ platformasında ayrıca funksionallar mövcuddur. Aşağıdakı bölmədə bu məqamlar ayrıca izah olunur:
Daxili yerdəyişmə:
Eyni şəhər və ya rayon daxilində məktəbdən-məktəbə keçid zamanı tətbiq olunur.
Xarici yerdəyişmə:
Başqa şəhər və ya rayona köçən şagirdlərin yerdəyişməsi üçün ayrıca modul var.
Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan şagirdlər:
Əlilliyi və ya xüsusi ehtiyacı olan şagirdlər üçün sadələşdirilmiş prosedurlar tətbiq olunur.
Valideynin iş yerinin dəyişməsi:
Əgər valideyn dövlət qulluğunda və ya hərbi xidmətdədirsə, bəzi üstünlüklər və daha qısa icra müddətləri tətbiq edilir.
İcmal: SY Edu AZ Platformasının Cəmiyyətə Təsiri
SY Edu AZ platforması qısa müddətdə həm texniki, həm sosial baxımdan böyük dəyişikliklər yaradıb. Sistem bir tərəfdən valideyn və şagirdlər üçün rahatlıq, şəffaflıq və operativlik, digər tərəfdən isə təhsil orqanları üçün idarəetmə imkanlarının artması və statistik nəzarət baxımından önəmli rol oynayır. Bütün bu üstünlüklər nəticəsində, Azərbaycan təhsilində elektron xidmətlərin inkişafı üçün uğurlu bir model formalaşıb və gələcəkdə yeni texnologiyalarla bu prosesin daha da təkmilləşdiriləcəyi gözlənilir.
SY Edu AZ platforması Azərbaycan təhsil sistemində rəqəmsal transformasiyanın və yenilikçi idarəetmənin uğurlu nümunəsi kimi çıxış edir. Şagirdlərin yerdəyişməsi məsələsində əvvəllər mövcud olan qeyri-şəffaflıq, uzun müddətli bürokratik proseslər və regionlararası bərabərsizliklər tədricən aradan qaldırılıb. Bu elektron xidmət valideynlər və şagirdlər üçün həm psixoloji rahatlıq, həm də vaxt və maddi resurs baxımından əhəmiyyətli üstünlüklər yaradıb.
Ən Çox Verilən Suallar
SY Edu AZ şagirdlərin bir məktəbdən digər məktəbə onlayn qaydada yerdəyişməsi üçün nəzərdə tutulmuş elektron xidmətdir. Bu platforma müraciət prosesini sadələşdirir, şəffaflığı və ədaləti təmin edir.
Əsasən doğum şəhadətnaməsi, valideynin şəxsiyyət vəsiqəsi, bəzi hallarda isə əlavə arayış və ya sənədlər tələb oluna bilər.
ASAN Login vasitəsilə sistemə daxil olaraq, onlayn ərizə doldurulur və tələb olunan sənədlər sistemə yüklənir.
Müraciətlərin əksəriyyəti bir neçə iş günü ərzində icra olunur. Zəruri hallarda əlavə vaxt tələb oluna bilər.
Platforma üzərindən yerdəyişmə üçün heç bir rəsmi ödəniş nəzərdə tutulmayıb.
Əgər seçilən məktəbdə yer yoxdursa, sənədlər düzgün deyilsə və ya qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan hallar mövcuddursa, müraciət rədd oluna bilər.
Bəli, bütün şəxsi və təhsil məlumatları qorunur və üçüncü şəxslərlə paylaşılmır.
Regionlararası və şəhərdaxili yerdəyişmə prosedurunda yalnız bəzi texniki fərqlər var. Əsas mərhələlər eynidir.
Müraciətin nəticəsi barədə sistemdəki şəxsi kabinetə və ya əlaqə vasitələrinə bildiriş göndərilir.
Portalda xüsusi dəstək xidməti mövcuddur. İstifadəçi texniki və hüquqi suallarla bağlı dəstək xidmətinə onlayn şəkildə müraciət edə bilər.
