Azərbaycanda son illərdə mənzil bazarında canlanma, yeni binaların inşası, köhnə evlərin yenilənməsi, bağ və fərdi evlərə olan tələbatın artması ilə yanaşı, təmir və tikinti işlərinin maliyyələşdirilməsi də gündəmdədir. Gündəlik həyat tərzi, ailə qurmaq və ya yaşayış səviyyəsini yüksəltmək məqsədilə vətəndaşlar müasir, komfortlu və zövqlü evlərə sahib olmaq istəyir. Lakin yüksək xərclər, bahalı tikinti materialları və ustaların xidmət qiymətləri çox zaman bu istəkləri ertələməyə və ya məhdud seçimlərə səbəb olur. Belə hallarda təmir-tikinti krediti evini yeniləmək və ya sıfırdan inşa etmək istəyənlər üçün real və əlçatan həll kimi çıxış edir.
Təmir-Tikinti Kreditinin Mahiyyəti və Faydaları
Təmir-tikinti krediti banklar və maliyyə təşkilatları tərəfindən təqdim olunan xüsusi istehlak kreditidir. Əsas məqsəd vətəndaşların mənzil və ya fərdi evlərini bərpa etməsi, yenidən qurması, genişləndirməsi, tamamlama işlərini və ya yeni tikinti üçün lazım olan maliyyəni təmin etməkdir. Kreditin əsas üstünlüyü ondan ibarətdir ki, borcalan birdəfəlik böyük məbləğ toplamaq yerinə, aylıq hissələrlə və uzun müddət ərzində ödəniş edə bilər. Bu da həm ailə büdcəsinin qorunmasını, həm də istədiyi layihənin reallaşmasını mümkün edir.
Azərbaycanda bir çox bank və lizinq təşkilatı təmir və tikinti üçün müxtəlif şərtlərlə kredit proqramları təklif edir. Kredit məbləği, faiz dərəcəsi, müddət, ilkin ödəniş tələbi, təminat və sığorta kimi amillər proqramdan proqrama dəyişir. Kreditlər həm çoxmənzilli yaşayış binalarında mənzillərin yenilənməsi, həm də fərdi evlərin tikintisi və genişləndirilməsi üçün nəzərdə tutula bilər.
Təmir-Tikinti Kreditlərinin Növləri və Şərtləri
Bazarda iki əsas kredit forması mövcuddur:
- İpoteka əsaslı təmir-tikinti krediti – Borcalan mövcud daşınmaz əmlakını (ev, mənzil, bağ evi və s.) girov qoymaqla daha yüksək məbləğdə və aşağı faizlə kredit ala bilər. Bu növ kreditlər adətən uzun müddətə (5 ildən 15 ilə qədər) və daha aşağı illik faizlə verilir.
- İstehlak təyinatlı təmir-tikinti krediti – Girovsuz və ya az təminatlı, qısa və orta müddətli, daha yüksək faizli kreditlərdir. Məbləği adətən 2.000-30.000 AZN arasında dəyişir, ödəniş müddəti isə 12-60 ay olur.
Bankların və maliyyə təşkilatlarının təklif etdiyi şərtlərdə fərqlər çoxdur. Kreditin alınması üçün əsas şərtlər:
- Borcalanın rəsmi gəliri və ödəmə qabiliyyəti
- İş stajı və ya gəlirin sabitliyi
- Kredit tarixçəsi və mövcud borclar
- Girov və ya təminat tələbi (ipotekalı kreditdə)
- Yaş həddi (adətən 20-65 yaş aralığında)
- Bəzi hallarda zamin və ya əlavə sığorta
Təmir-tikinti kreditlərinin faizləri son illərdə rəqabət və makroiqtisadi sabitlik fonunda nisbətən aşağı düşüb. Hazırda bazarda illik faizlər 8-20% intervalında dəyişir, bəzi banklar kampaniyalar və xüsusi təkliflər çərçivəsində daha əlverişli şərtlər təqdim edir.
Kreditin Rəsmiləşdirilməsi və Sənədləşmə Prosesi
Təmir-tikinti krediti almaq üçün borcalan şəxs bank və ya lizinq təşkilatının yaxın filialına müraciət edir, lazımi sənədləri təqdim edir. Sənədlər əsasən bunlardır:
- Şəxsiyyət vəsiqəsi
- Rəsmi gəlir arayışı və ya əmək haqqı haqqında məlumat
- Borcalanın adına qeydiyyatda olan daşınmaz əmlakın sənədləri (ipotekalı kreditdə)
- Tikinti və ya təmir layihəsinin eskizi və ya smetası (bəzən tələb olunur)
- Bəzi hallarda ailə üzvlərinin razılığı, zamin və s.
Sənədlər bank tərəfindən yoxlanılır, kredit komitəsi qərar qəbul edir və razılıqdan sonra məbləğ borcalanın hesabına köçürülür. Məbləğin birbaşa tikinti şirkətinin və ya təmir xidmətinin hesabına köçürülməsi halları da olur.
Təmir-Tikinti Kreditinin İstifadəsində Ən Çox Edilən Səhvlər və Tövsiyələr
Təmir və tikinti kreditinin effektiv istifadəsi üçün aşağıdakı məqamlar xüsusilə vacibdir:
- Kredit məbləğini yalnız real ehtiyaclara və layihənin smetasına uyğun seçmək
- Ödəniş imkanlarını və aylıq yükü düzgün hesablayıb gəlirlə uyğunlaşdırmaq
- Kredit müqaviləsinin bütün şərtlərini diqqətlə oxumaq, əlavə xərclər və cərimələr barədə məlumat almaq
- Qısa müddətli və yüksək faizli kreditlərdən uzaq durmaq, uzunmüddətli və daha sərfəli variantlara üstünlük vermək
- Girov qoyulan əmlakın risklərini və sığortanın əhatə dairəsini dəqiqləşdirmək
Borcalanlar tez-tez planlaşdırılmamış əlavə xərclərlə və ya ödəniş gecikmələri ilə qarşılaşır. Buna görə də, ehtiyat büdcə, ehtiyat sığorta və şirkətlərlə müqaviləli işləmək vacibdir.
Azərbaycanda Ən Aktiv Kredit Verən Banklar və Proqramlar
Kapital Bank, Beynəlxalq Bank, AccessBank, Rabitəbank, Bank Respublika, Unibank, ABB və digər iri banklar təmir-tikinti və mənzil yenilənməsi üçün müxtəlif proqramlar təqdim edir. Onların şərtləri, faiz dərəcələri, sənədləşmə qaydaları və əlavə xidmətləri bir-birindən fərqlənir. İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu tərəfindən güzəştli ipoteka kreditləri də mümkündür.
Kreditlə Təmir və Tikintinin Üstünlükləri
Kredit vasitəsilə təmir-tikinti aparmağın bir neçə mühüm üstünlüyü var:
- Uzun müddət gözləmədən evi yeniləmək və ya yeni ev tikmək imkanı
- Büdcəyə uyğun aylıq ödənişlərlə böyük layihələri həyata keçirmək
- Layihənin daha keyfiyyətli və istədiyin formada icrası
- Bəzi hallarda vergi güzəştləri və dövlət dəstəyi
- Ailə üçün daha komfortlu, dəyəri yüksək evə sahib olmaq
Təmir-Tikinti Kreditinin Riskləri və Əlavə Xərclər
Hər kredit məhsulunda olduğu kimi, təmir-tikinti kreditində də risklər və əlavə xərclər ola bilər. Əsas risklər bunlardır:
- Aylıq ödənişlərin vaxtında yerinə yetirilməməsi və cərimələr
- Gözlənilməz layihə xərcləri və büdcədən çıxma
- Faizlərin yüksəlməsi və ya şərtlərin dəyişməsi
- Girov əmlakın itirilməsi və ya kredit tarixçəsinə mənfi təsir
Bütün bu riskləri nəzərə alıb, kreditdən yalnız tam əmin olduğun və büdcəyə uyğun layihələrdə istifadə etmək tövsiyə olunur.
Azərbaycanda təmir və tikinti krediti, evini yeniləmək, genişləndirmək və ya sıfırdan inşa etmək istəyən hər kəs üçün əlçatan və praktik maliyyə alətidir. Doğru planlama, bankların təkliflərini müqayisə etmək, bütün şərtləri diqqətlə oxumaq və yalnız ehtiyac qədər kredit götürmək ailə büdcəsinin qorunmasının və uğurlu layihənin əsas şərtləridir. Kreditlə təmir və tikinti, müasir və komfortlu ev arzusunu reallaşdırmaq üçün ən səmərəli yollardan biridir
Ən Çox Verilən Suallar
-
Təmir-tikinti krediti almaq üçün əsas şərtlər nədir?
Borcalanın rəsmi gəliri, ödəmə qabiliyyəti, yaxşı kredit tarixçəsi, bəzi hallarda girov və ya zamin, yaş həddi əsas şərtlərdir. -
Kredit məbləğini necə müəyyənləşdirmək olar?
Layihənin smetasına, real ehtiyaca və aylıq gəlirə uyğun məbləğ seçilməlidir. -
Təmir-tikinti kreditlərinin faizləri neçədir?
Azərbaycanda illik faizlər adətən 8-20% aralığındadır. Bankdan və kredit növündən asılı olaraq dəyişir. -
Girovsuz təmir-tikinti krediti mümkündürmü?
Bəli, bəzi banklar girovsuz, lakin nisbətən az məbləğli və yüksək faizli kreditlər təqdim edir. -
Kreditlə yalnız təmir işlərini yoxsa tikintini də maliyyələşdirmək olar?
Hər iki istiqamət üçün xüsusi proqramlar mövcuddur. Həm təmir, həm də yeni ev tikintisi üçün kredit verilə bilər. -
Kredit almaq üçün hansı sənədlər lazımdır?
Şəxsiyyət vəsiqəsi, gəlir arayışı, bəzən əmlak sənədləri və layihənin smetası tələb olunur. -
Kreditin rəsmiləşdirilməsi nə qədər vaxt aparır?
Əksər hallarda 1-5 iş günü ərzində başa çatır, bəzi hallarda əlavə yoxlama və sənədləşmə lazım ola bilər. -
Ödəniş gecikərsə nə baş verir?
Gecikməyə görə cərimə tətbiq olunur və kredit tarixçəsi mənfi təsirlənir, bəzən girov əmlakın itirilməsi riski yaranır. -
Kreditlə təmir aparmaq sərfəlidirmi?
Aylıq büdcəyə uyğun planlandıqda və yaxşı şərtlərlə götürüldükdə kreditlə təmir həm rahat, həm də sərfəli ola bilər. -
Əlavə xərclər və komissiyalar varmı?
Bəli, bəzən kredit rəsmiləşdirmə, sığorta və digər xidmətlər üçün əlavə xərclər çıxır. Bunları müqavilə bağlamadan əvvəl bankdan öyrənmək lazımdır.
