Hər il dünyada milyonlarla insan ürək-damar xəstəliklərindən əziyyət çəkir və bu xəstəliklər sağlam həyat üçün ən ciddi təhlükələrdən biri hesab olunur. Ürəyimizin sağlamlığı yalnız fərdi rifahımız üçün deyil, həm də cəmiyyətin ümumi sağlamlığı üçün əhəmiyyətlidir. Məhz bu səbəbdən hər il qeyd olunan Ürək Günü insanları maarifləndirməyə, profilaktik tədbirlərin vacibliyini vurğulamağa və sağlam həyat tərzinin təşviqinə yönəlmiş beynəlxalq bir təşəbbüsdür. Ürək Gününün tarixi, mənşəyi, ürək xəstəliklərinin əsas risk faktorları və qarşısının alınması yolları haqqında məlumatlı olmaq sağlam seçimlər etməyimizə kömək edir. Azərbaycanda da Ürək Günü münasibətilə müxtəlif tədbirlər təşkil olunur, fərdi və ictimai təşəbbüslər irəli sürülür. Sağlam bir gələcək üçün ürək xəstəliklərinin qarşısının alınmasında hər birimizin üzərinə mühüm vəzifələr düşür.

Ürək Günü nədir?

Ürək Günü, hər il dünyada qeyd olunan və insanların ürək sağlamlığının qorunmasının vacibliyini vurğulayan xüsusi bir gündür. Bu günün əsas məqsədi cəmiyyətin diqqətini ürək-damar xəstəliklərinin geniş yayılmasına və bu xəstəliklərin qarşısının alınması yollarına çəkməkdir. Həkimlər və səhiyyə təşkilatları bu gün çərçivəsində maarifləndirici tədbirlər, seminarlar və ictimai aksiyalar təşkil edərək insanlara düzgün qidalanma, aktiv həyat tərzi və zərərli vərdişlərdən uzaq durmanın vacibliyini izah edirlər.

Bu gün həmçinin ürək-damar xəstəlikləri ilə bağlı məlumatlılıq səviyyəsini artırmaq və risk faktorları haqqında ictimaiyyəti daha yaxından məlumatlandırmaq üçün də bir fürsət yaradır. Ürək Günü bir çox ölkədə müxtəlif sosial və idman tədbirləri ilə qeyd olunur, insanların bir araya gələrək həmrəy olduqları və sağlam həyat tərzinin təşviq edildiyi bir gün kimi qəbul edilir. Bu tip təşəbbüslər ürək xəstəliklərinin qarşısının alınmasında və erkən diaqnostikasında mühüm rol oynayır.

Ürək Gününün tarixi və mənşəyi

Ürək Günü ilk dəfə 2000-ci ildə Ümumdünya Ürək Federasiyasının təşəbbüsü ilə qeyd olunmağa başlanmışdır. Bu təşəbbüsün əsas məqsədi dünyada ən çox insan ölümünə səbəb olan ürək-damar xəstəlikləri ilə mübarizəyə diqqət çəkmək idi. Hər il sentyabrın 29-u qeyd olunan bu gün, qlobal səviyyədə milyonlarla insanı bir araya gətirərək, ürək sağlamlığının qorunması üçün bir platforma yaradır.

Tarixən, Ürək Gününün təsis olunması ürək-damar xəstəlikləri ilə bağlı artan statistik göstəricilərlə əlaqədar idi. Mütəxəssislər bu günü yaradaraq ictimaiyyətin diqqətini risk faktorlarına – düzgün olmayan qidalanma, fiziki passivlik, tütün istifadəsi və stress kimi amillərə yönəltməyə çalışmışlar. Bu tarix, illər ərzində beynəlxalq səviyyədə dəstəklənərək geniş bir hərəkatın əsasını qoymuş və bir çox ölkədə milli tədbirlərlə qeyd olunmağa başlamışdır.

Ürək sağlamlığının əhəmiyyəti

Ürək sağlamlığının qorunması insan orqanizminin ümumi sağlamlığının əsasını təşkil edir. Ürək-damar sistemi orqanizmin bütün hissələrinə oksigen və qida maddələrinin çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Sağlam ürək, insanın gündəlik fəaliyyətlərini rahat yerinə yetirməsinə, daha uzun və məhsuldar həyat sürməsinə şərait yaradır. Bunun əksinə olaraq, ürək xəstəlikləri həyat keyfiyyətini aşağı salır, ciddi fəsadlara və hətta qəfil ölümə səbəb ola bilər.

Müasir dövrdə ürək xəstəliklərinin yayılması, xüsusilə də oturaq həyat tərzi, qeyri-sağlam qidalanma və stressin artması ilə birbaşa əlaqələndirilir. Ona görə də, ürək sağlamlığının qorunması üçün düzgün qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq son dərəcə vacibdir. Hər bir insan öz həyatında bu amillərə diqqət yetirməklə həm ürək xəstəliklərinin qarşısını ala bilər, həm də ümumi həyat keyfiyyətini artırmış olur.

Ürək xəstəliklərinin əsas risk faktorları

Ürək xəstəlikləri dünya üzrə ən geniş yayılmış sağlamlıq problemlərindən biridir və onların yaranmasına bir sıra risk faktorları təsir göstərir. Ən önəmli risk faktorları arasında yüksək qan təzyiqi, xolesterin səviyyəsinin artması, şəkərli diabet və artıq çəki xüsusi qeyd olunur. Siqaret çəkmə və passiv həyat tərzi də ürək xəstəliklərinin inkişafına ciddi təsir edir. Bundan əlavə, ailə tarixində ürək xəstəliyinin olması, yaş və cins kimi dəyişdirilə bilməyən amillər də riskin artmasına səbəb olur.

Psixoloji stress, düzgün olmayan qidalanma vərdişləri və spirtli içkilərin həddindən artıq qəbulu da ürək sağlamlığına zərər verə bilər. İnsanlar bu risk faktorlarını nə qədər tez aşkar edib, idarə etsələr, ürək xəstəliklərinin qarşısını almaq bir o qədər asan olar. Müasir həyatın sürətli ritmi insanları tez-tez stresə salır və bu da ürək-damar xəstəliklərinin artmasına səbəb olur. Buna görə də, risk faktorlarının vaxtında müəyyənləşdirilməsi və onların aradan qaldırılması böyük əhəmiyyət daşıyır.

Sağlam həyat tərzi və ürək sağlamlığı

Sağlam həyat tərzi ürək xəstəliklərinin qarşısının alınmasında ən təsirli üsullardan biridir. Qidalanmada balanslı rasiona üstünlük vermək, meyvə, tərəvəz və tam taxıllı məhsulları yemək, duz və şəkərin qəbulunu məhdudlaşdırmaq ürək üçün faydalı hesab olunur. Fiziki aktivlik də ürək sağlamlığının qorunmasında vacib rol oynayır; həftədə bir neçə dəfə idmanla məşğul olmaq, gündəlik gəzintilər etmək qan dövranını yaxşılaşdırır və ürək əzələsini möhkəmləndirir.

Zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq, xüsusən də siqaret və spirtli içkilərdən imtina etmək ürək üçün müsbət təsir yaradır. Bununla yanaşı, stressin idarə olunması, kifayət qədər yatmaq və psixoloji rahatlıq da ümumi sağlamlıq üçün vacibdir. Müntəzəm tibbi müayinələr və qan təzyiqinin, xolesterinin nəzarətdə saxlanılması, ürək xəstəliklərinin erkən diaqnostikasına və qarşısının alınmasına kömək edir. Sağlam həyat tərzini gündəlik vərdişə çevirmək, uzunmüddətli perspektivdə ürək sağlamlığının qorunmasına zəmin yaradır.

Azərbaycanda Ürək Günü tədbirləri

Azərbaycanda hər il qeyd olunan Ürək Günü cəmiyyətin ürək sağlamlığı barədə məlumatlandırılması və profilaktik tədbirlərin təşviqi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu gün ölkənin müxtəlif şəhər və rayonlarında maarifləndirici seminarlar, açıq havada idman tədbirləri və sağlamlıq yoxlanışları təşkil edilir. Həkimlər və ekspertlər ictimaiyyətə ürək xəstəliklərinin risk faktorları, erkən diaqnostika və profilaktika üsulları barədə məlumatlar verir, əhalini sağlam həyat tərzinə təşviq edirlər.

Həmçinin, televiziya və radio kanallarında, sosial mediada maarifləndirici kampaniyalar həyata keçirilir, broşür və plakatlar paylanır. Məktəblərdə və universitetlərdə xüsusi dərslər və tədbirlər vasitəsilə gənc nəslin diqqəti ürək sağlamlığının qorunmasına yönəldilir. Bu tədbirlər cəmiyyətin bütün yaş qruplarını əhatə edir və insanların öz sağlamlıqlarına qarşı daha məsuliyyətli yanaşmasına kömək edir. Ürək Günü çərçivəsində keçirilən tədbirlər, Azərbaycanda ictimai səhiyyə sahəsində profilaktik işlərin gücləndirilməsinə töhfə verir.

Ürək xəstəliklərinin qarşısının alınması yolları

Ürək xəstəliklərinin qarşısının alınmasında sağlam həyat tərzinin rolu böyükdür. Düzgün və balanslı qidalanma, xüsusilə yağlı və duzlu qidalardan uzaq durmaq, ürəyin sağlam qalmasına kömək edir. Davamlı fiziki fəaliyyət, məsələn, gündəlik gəzinti və ya yüngül idman növləri, qan dövranını yaxşılaşdırır və ürəyin funksiyasını dəstəkləyir. Siqaret və alkoqol kimi zərərli vərdişlərdən imtina etmək də ürək xəstəliklərinin riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Həmçinin, stressin idarə olunması və kifayət qədər yuxunun təmin edilməsi ürək sağlamlığının qorunmasında mühüm rol oynayır.

Daimi tibbi yoxlanışlardan keçmək və qan təzyiqi, xolesterin səviyyəsi kimi göstəriciləri nəzarətdə saxlamaq da önəmlidir. Xüsusilə genetik meyillilik və ya risk faktorları olan şəxslər üçün həkimlə məsləhətləşmək və tövsiyələrə əməl etmək vacibdir. Ürək xəstəliklərinin ilkin əlamətlərini vaxtında dəyərləndirmək və gecikmədən tibbi yardıma müraciət etmək xəstəliyin qarşısını almaqda və ya erkən mərhələdə müalicəyə başlamaqda köməkçi olur. Ümumilikdə, sağlam həyat tərzi vərdişləri və mütəmadi tibbi nəzarət ürək xəstəliklərinin profilaktikasında əsas rol oynayır.

Ürək Günündə fərdi və ictimai təşəbbüslər

Ürək Günü fərdi təşəbbüslər üçün əla bir fürsət yaradır. İnsanlar bu gün öz ürək sağlamlıqlarını dəyərləndirərək, həyat tərzlərində müsbət dəyişikliklər etməyə başlaya bilərlər. Bu, daha sağlam qidalanma, fiziki fəallığın artırılması, stressin idarə edilməsi və pis vərdişlərdən imtina kimi addımları əhatə edə bilər. Həmçinin, ailə üzvləri və yaxın dostlarla birlikdə ürək sağlamlığı mövzusunda maarifləndirici söhbətlər aparmaq, birgə idman etmək və ya sağlam yeməklər hazırlamaq kimi fəaliyyətlər fərdi təşəbbüslərin nümunəsidir.

İctimai təşəbbüslər isə daha geniş kütləyə yönəlib və adətən müxtəlif təşkilatlar, səhiyyə qurumları və qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən həyata keçirilir. Bu təşəbbüslər çərçivəsində kütləvi yürüşlər, idman tədbirləri, pulsuz tibbi müayinələr, seminar və maarifləndirici kampaniyalar təşkil olunur. Məqsəd, ictimaiyyətə ürək xəstəliklərinin riskləri və profilaktikası barədə məlumat vermək, sağlam həyat tərzinin vacibliyini vurğulamaqdır. Belə təşəbbüslər cəmiyyətin hər bir üzvünü ürək sağlamlığını qorumağa təşviq edir və uzunmüddətli perspektivdə xəstəliklərin azalmasına töhfə verir.

Ürək sağlamlığının qorunması hər bir insanın gündəlik həyatında diqqət etməli olduğu əsas prioritetlərdən biridir. Statistik göstəricilər və mütəxəssislərin tövsiyələri göstərir ki, düzgün qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq və stressin idarə olunması ürək xəstəliklərinin qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycanda və dünyada keçirilən maarifləndirici tədbirlər, ictimai aksiyalar və profilaktik proqramlar cəmiyyətin bu məsələyə daha həssas yanaşmasına şərait yaradır. Hər kəs öz gündəlik vərdişlərinə kiçik, lakin davamlı dəyişikliklər etməklə sağlam və uzun ömür üçün vacib addımlar ata bilər. Unutmayaq ki, sağlam ürək – sağlam gələcək deməkdir.