Dünya yeni texnologiyaların sürətlə inkişafı ilə, təhsil sahəsində də inqilabi dəyişikliklər yaşanır. Xaricdə təhsil almaq istəyən minlərlə insan üçün artıq ənənəvi, kampusda fiziki iştirakla yanaşı, onlayn (distant) təhsil də mövcud və getdikcə populyarlaşan bir seçimdir. Bir vaxtlar yalnız yerli kurslarla və ya qısa müddətli tədrislərlə məhdudlaşan online təhsil, bu gün dünyanın ən nüfuzlu universitetləri tərəfindən təklif olunan tam diplom proqramlarına çevrilib.
Xaricdə Online Təhsil Nədir?
Online təhsil, yəni distant və ya uzaqdan təhsil, tələbəyə evdən çıxmadan və ya başqa ölkəyə köçmədən, tamamilə internet üzərindən təhsil almaq imkanı verir. Bu təhsil növü videodərslər, canlı seminarlar, forumlar, virtual laboratoriyalar və interaktiv tapşırıqlarla zəngindir. Xaricdə online təhsil isə sizin, məsələn, Azərbaycanda yaşadığınız halda, ABŞ, Böyük Britaniya, Avstraliya, Almaniya, Kanada və digər ölkələrin universitetlərinin diplom və ya sertifikatını rəsmi olaraq əldə etməyiniz deməkdir.
Bu imkan dünyanın təhsil coğrafiyasını dəyişib: indi Harvard, Oxford, MIT, University of Toronto, Australian National University kimi universitetlərin onlayn kurs və proqramlarına yüz minlərlə insan qoşulur. Təkcə 2023-cü ildə Coursera və edX kimi platformalarda qeydiyyatdan keçənlərin sayı 140 milyonu keçmişdir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Xaricdə Online Təhsilin Əsas Üstünlükləri
Coğrafi Azadlıq və Qlobal Əhatə
Ənənəvi təhsildə əsas çətinlik – ölkə dəyişmək, viza almaq, yeni mühitə uyğunlaşmaqdır. Online təhsil bütün bu baryerləri aradan qaldırır: siz yaşadığınız şəhərdən, hətta kənddən belə dünyanın istənilən universitetində təhsil ala bilərsiniz. Bu, həm tələbələr, həm də iş həyatında olanlar üçün böyük rahatlıq yaradır.
Aşağı Xərclər və Sərfəli Təhsil
Ənənəvi xaricdə təhsil üçün yüksək təhsil haqqı, yaşayış, yol, sığorta və gündəlik xərclər tələb olunur. Onlayn təhsildə isə yalnız proqramın ödənişi ödənilir və bəzi proqramlarda bu da digər variantlarla müqayisədə daha ucuzdur. Eyni zamanda, bir çox universitet və platforma tam və ya qismən təqaüdlər təklif edir. University of the People kimi bəzi universitetlərdə isə bakalavr və magistr proqramları hətta ödənişsizdir.
Fleksibil Qrafik və Şəxsi Planlama
Onlayn proqramlar ənənəvi dərslər kimi konkret saat və tarixlərə bağlı olmur. Əksər kurslar “self-paced” (öz tempində) prinsipi ilə qurulur. Bu isə işləyən, ailəli və ya başqa öhdəlikləri olan tələbələr üçün ideal imkan yaradır. Bir çox hallarda həftəsonu və ya gecə saatlarında dərsləri izləmək, tapşırıqları təqdim etmək mümkündür.
Diplom və Sertifikatların Beynəlxalq Tanınması
Bir çox xarici universitetin onlayn proqramı, əyani proqramlarla eyni diplomu verir və bu diplomlar beynəlxalq səviyyədə tanınır. Əgər universitet akkreditasiyadan keçibsə, onlayn və ya əyani fərqi olmadan diplomun hüquqi statusu eynidir.
Şəxsi və Peşəkar İnkişaf
Onlayn təhsil texnoloji bacarıqlar, vaxt idarəetməsi, özünü motivasiya və distant komandada işləmə bacarıqlarını artırır. Eyni zamanda, təhsil müddətində tələbə beynəlxalq şəbəkə qurur, müxtəlif ölkələrdən olan müəllim və tələbələrlə əlaqə qurur.
| Ölkə/Region | Online Təhsil İmkanı | Proqram Səviyyəsi | Tədris Dili | Əsas Üstünlüklər | Qəbul Şərtləri |
|---|---|---|---|---|---|
| ABŞ | Geniş yayılıb | Bakalavr, Magistr, Dokt. | İngilis | Beynəlxalq diplom, çevik qrafik, işlə yanaşı oxumaq | Diplom, transkript, dil sertifikatı (TOEFL/IELTS), motivasiya məktubu |
| Böyük Britaniya | Çox geniş imkanlar | Bakalavr, Magistr, Dokt. | İngilis | Qlobal tanınan universitetlər, interaktiv platformalar | Diplom, transkript, dil bilikləri, bəzi proqramlarda müsahibə |
| Almaniya | Magistr əsaslı proqramlar | Magistr, Doktorantura | Alman, İngilis | Pulsuz və ya aşağı ödənişli proqramlar, Erasmus+ | Diplom, transkript, dil sertifikatı, motivasiya məktubu |
| Türkiyə | Dövlət və özəl univ. | Bakalavr, Magistr | Türk, İngilis | Münasib qiymətlər, regional tanınma, çevik format | Attestat/diplom, transkript, bəzi hallarda YÖS/imtahan, dil biliyi |
| Avstraliya | Çox geniş proqramlar | Bakalavr, Magistr | İngilis | İşlə yanaşı oxumaq, qlobal diplom, fərdi temp | Diplom, transkript, dil bilikləri (IELTS/TOEFL), bəzi hallarda müsahibə |
| Avropa ölkələri | Bəzi universitetlərdə | Magistr, Doktorantura | İngilis, Yerli | Erasmus Mundus, təqaüd imkanları, çevik proqramlar | Diplom, transkript, dil bilikləri, motivasiya məktubu, tövsiyə məktubu |
| Kanada | Geniş proqram seçimi | Bakalavr, Magistr, Sertifikat | İngilis, Fransız | Qlobal tanınma, yüksək texnoloji platformalar | Diplom, transkript, dil sertifikatı, bəzi hallarda müsahibə |
| Asiya ölkələri | Artan imkanlar | Magistr, Sertifikat | İngilis, Yerli | Münasib qiymət, iş imkanları, regional təcrübə | Diplom, transkript, dil bilikləri, motivasiya məktubu |
Xaricdə Online Təhsil Proqramlarının Növləri
Xaricdə Online Təhsil Proqramlarının Növləri aşağıdakılardır:
Bakalavr və Magistr Proqramları
Artıq yüzlərlə universitet tam distant bakalavr və magistr proqramları təklif edir. Məsələn, University of London-un hüquq, biznes və kompüter elmləri üzrə distant bakalavr proqramları var. Harvard Extension School, University of Edinburgh, Arizona State University, Curtin University (Avstraliya) və daha onlarla universitetdə distant magistratura və MBA proqramları geniş yayılıb.
MBA və Peşəkar Diplomlar
Online MBA proqramları iş adamları və menecerlər üçün ən populyar seçimlərdəndir. Warwick Business School (İngiltərə), IE Business School (İspaniya) və Indiana University kimi universitetlərdə online MBA proqramları dünyada ilk onluqda qərarlaşır.
Qısa Müddətli Sertifikat Proqramları
Bir neçə həftədən bir neçə aya qədər davam edən sertifikat proqramları (Professional Certificate, MicroMasters, Nanodegree və s.) həm fərdi inkişaf, həm də karyera dəyişmək üçün geniş imkanlar verir. Google, IBM, Microsoft, Facebook kimi texnologiya şirkətlərinin Coursera, edX, Udacity platformalarında təqdim etdiyi proqramlar xüsusilə populyardır.
MOOC-lar (Massive Open Online Courses)
MOOC – açıq onlayn kurslar – həm ödənişli, həm də pulsuz ola bilər. Harvard, Stanford, Yale, MIT kimi universitetlərin müxtəlif fənlər üzrə minlərlə MOOC kursları dünya üzrə hamı üçün əlçatandır.
Ən Məşhur Online Təhsil Platformaları və Universitetləri
- Coursera: Stanford, Yale, University of Michigan, Google və digərləri.
- edX: Harvard, MIT, Boston University, UC Berkeley, Microsoft.
- FutureLearn: The Open University, University of Glasgow, King’s College London.
- Udemy: Minlərlə müstəqil müəllim və şirkət.
- LinkedIn Learning: Əsasən biznes və karyera yönümlü kurslar.
- University of the People: Pulsuz və tam akkreditə olunmuş universitet.
- Open University (UK): Tam online bakalavr və magistr proqramları.
Statistik Məlumat
2024-cü ilin əvvəlində yalnız Coursera platformasında qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilərin sayı 120 milyonu keçib. EdX-də isə 40 milyondan çox tələbə var. The Open University (UK) 2 milyondan çox məzuna sahibdir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Xaricdə Online Təhsilə Necə Müraciət Etmək Olar?
Universitet və Proqram Seçimi
Əvvəlcə hansı ixtisas üzrə, hansı universitetdə oxumaq istədiyinizi müəyyənləşdirin. Universitetlərin rəsmi saytlarında “Online Programs”, “Distance Learning” və ya “Flexible Study” bölmələrini araşdırın. QS və THE (Times Higher Education) kimi reytinqlərdə online proqramların keyfiyyəti barədə məlumatlar da var.
Ərizə Prosesi və Sənədlər
Əksər hallarda aşağıdakı sənədlər tələb olunur:
- Son təhsil pilləsinə aid diplom və ya arayış
- Transkript (qiymət cədvəli)
- Şəxsiyyət vəsiqəsi və ya pasport
- Motivasiya məktubu və ya niyyət məktubu (Statement of Purpose)
- Tövsiyə məktubları
- Bəzən IELTS, TOEFL və ya digər dil sertifikatı
- CV və ya portfolio (xüsusilə magistratura və incəsənət proqramlarında)
Bir çox proqramda ərizəni birbaşa onlayn platformadan göndərmək mümkündür. Qəbul və qeydiyyat tamamilə elektron şəkildə aparılır.
Qəbul və Təhsil Haqqı
Bir çox universitet proqramlara qəbul üçün seçmə müsahibə də keçirir. Qəbul olunduqdan sonra proqram üzrə ödənişləri etmək, lazımi hesablar və platformalara daxil olmaq, dərs cədvəli ilə tanış olmaq lazımdır.
Diplomların Tanınması və Akkreditasiya
Diplomun Tanınması
Ən əsas məsələlərdən biri əldə olunan diplomun Azərbaycanda və ya başqa ölkədə tanınıb-tanınmamasıdır. Yalnız akkreditə olunmuş universitet və proqramlara müraciət etmək lazımdır. Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi və digər ölkələrin analoji qurumları bu məsələ ilə bağlı açıq siyahılar və məsləhətlər təqdim edir.
Ən Yaxşı Praktika
- Universitetin və proqramın beynəlxalq akkreditasiyasına baxın (məsələn, ABET, AACSB, EQUIS, AMBA və s.).
- Rəsmi diplomun, transkriptin və digər sənədlərin elektron şəkildə təqdim edilməsi imkanı barədə əmin olun.
- Online proqramlarda diplomda “distance/online” ifadəsinin yazılıb-yazılmadığına diqqət edin. Çox zaman yazılmır və əyani diplomla eyni statusda olur.
Xaricdə Online Təhsilin Çətinlikləri və Məhdudiyyətləri
Özünüidarə və Motivasiya Problemləri
Onlayn təhsil tələbənin böyük ölçüdə şəxsi motivasiyasına və intizamına bağlıdır. Dərsləri vaxtında izləmək, tapşırıqları təhvil vermək və davamlı öyrənmək üçün tələbə məsuliyyətli olmalıdır.
Texniki Problemlər və İnternet Əlçatanlığı
Yaxşı kompüter, sürətli internet və bəzi texniki proqramlardan istifadə bacarığı lazımdır. İnternet kəsintisi və texniki nasazlıqlar bəzən prosesə mənfi təsir edə bilər.
Praktiki və Sosial Bacarıqlar
Praktiki ixtisaslar (tibb, mühəndislik, biologiya və s.) üçün online təhsil bəzən məhdudiyyətli ola bilər. Bu sahələrdə çox vaxt hibrid – yəni müəyyən müddət kampusda laborator və ya klinik təcrübə tələb olunur.
Sosiallaşma və mədəni dəyişiklik təcrübəsi online proqramlarda məhduddur, lakin bir çox universitetlər onlayn tələbə klubları, virtual seminarlar və tədbirlər təşkil edir.
Xaricdə Online Təhsil Alan Tələbələrin Təcrübələri
Dünya üzrə yüz minlərlə insan artıq bu təcrübədən yararlanıb. Bir çox tələbə üçün online təhsil yeni karyera qapıları açıb, ikinci ixtisas əldə etmək və ya dil bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün əlverişli olub. Məsələn, Azərbaycandan olan tələbələr “University of the People”, “Coursera” və ya “Open University” proqramları vasitəsilə həm informasiya texnologiyaları, həm də biznes sahəsində rəsmi diplomlar və sertifikatlar alıblar.
Onların rəylərinə əsasən:
- Online təhsildə müəllimlər tez-tez tələbələrlə fərdi əlaqə saxlayır, dərslər olduqca strukturlaşdırılmışdır.
- Qrup tapşırıqları və forum müzakirələri vasitəsilə beynəlxalq dostluq və əməkdaşlıq mühiti yaranır.
- Təhsil aldıqları müddətdə həm işləyib, həm də oxumaq imkanına sahib olublar.
Xaricdə Online Təhsilin Əmək Bazarında Rolu
Müasir əmək bazarında online diplom və sertifikatların rolu getdikcə artır. Böyük şirkətlər və startaplar artıq distant təhsil diplomlarını ənənəvi diplomlardan fərqləndirmirlər. İKT, maliyyə, menecment, təhsil və dizayn kimi sahələrdə onlayn kurslar karyera artımında və yeni peşəyə keçiddə ciddi rol oynayır.
Eyni zamanda, bəzi işəgötürənlər distant təhsil alan şəxslərdə özünüidarə, təşəbbüskarlıq və texnoloji savadlılıq kimi bacarıqları daha yüksək qiymətləndirirlər.
Proqram Seçimində Tövsiyələr və Addımlar
- Proqramın akkreditasiyasını yoxlayın.
- Təhsil haqqı və əlavə xərcləri öncədən müəyyənləşdirin.
- Diplomun tanınması və tətbiq sahəsini araşdırın.
- Əlaqə və dəstək imkanlarına (mentorluq, karyera xidməti, tələbə forumları və s.) diqqət yetirin.
- Proqramda hansı texnoloji vasitələrdən istifadə olunduğunu, dərs materiallarının keyfiyyətini və tədris dillərini nəzərdən keçirin.
- Əgər imkan varsa, əvvəlki məzunların rəy və təcrübələri ilə tanış olun.
Gələcək Perspektivlər
COVID-19 pandemiyası distant təhsili sürətlə populyarlaşdırdı. Hazırda dünyanın aparıcı universitetləri hibrid və tam online proqramları artırır, yeni texnologiyalar (AI, AR/VR, gamification və s.) tətbiq olunur. Gələcəkdə təhsil daha da fərdiləşəcək, tələbələr bir proqram çərçivəsində müxtəlif ölkələrin və universitetlərin dərslərini kombinə edə biləcək.
Yaxın gələcəkdə online təhsil – həyat boyu öyrənmənin, ixtisas dəyişmənin və sürətli karyera artımının əsas alətlərindən biri olacaq.
Xaricdə online təhsil müasir insan üçün sərhədsiz imkanlar yaradır. Bu, yalnız yeni bilik və bacarıqlar əldə etmək üçün deyil, həm də karyera yüksəlişi, şəxsi inkişaf və beynəlxalq şəbəkə qurmaq üçün unikal bir fürsətdir. Onlayn təhsil sayəsində siz dünyanın istənilən yerindən, heç bir coğrafi və vaxt məhdudiyyəti olmadan, dünyanın ən nüfuzlu universitetlərinin təqdim etdiyi proqramlarda iştirak edə bilərsiniz.
Online təhsil modeli, ənənəvi təhsillə müqayisədə tələbəyə daha çox azadlıq və çeviklik verir. Siz dərslərinizi iş qrafikinizə, ailə həyatınıza və şəxsi planlarınıza uyğun tənzimləyə bilərsiniz. Beləliklə, işinizi və təhsilinizi eyni vaxtda davam etdirmək, müxtəlif layihələrdə iştirak etmək, fərqli sahələrdə ixtisaslaşmaq imkanınız artır. Bu, xüsusilə artıq işləyən, ailəli və ya daimi yaşayış yerini dəyişmək imkanında olmayan şəxslər üçün böyük üstünlükdür.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Ən Çox Verilən Suallar
Xaricdə online təhsil – başqa ölkənin universitetində fiziki iştirak etmədən, tamamilə internet üzərindən təhsil almaq və rəsmi diplom, sertifikat əldə etmək imkanıdır. Bütün dərslər və imtahanlar onlayn keçirilir.
Əgər təhsil aldığınız universitet beynəlxalq akkreditasiyadan keçmişdirsə və diplom rəsmi olaraq verilirsə, bu diplom əksər hallarda Azərbaycanda tanınır. Əvvəlcədən Təhsil Nazirliyinin tələbləri ilə tanış olmaq tövsiyə olunur.
Harvard, Oxford, University of London, University of the People, Arizona State University, Open University (UK), MIT və daha yüzlərlə universitet müxtəlif səviyyələrdə online bakalavr, magistr və sertifikat proqramları təqdim edir.
Çox nüfuzlu universitetlərdə online və əyani diplomlar eynidir və fərqləndirilmir. Diplomda ‘online’ qeyd olunmur, amma bəzi universitetlərdə bu, qaydalara görə fərqli ola bilər.
Əksər hallarda onlayn ərizə forması doldurulur, diplom, transkript, motivasiya və tövsiyə məktubları, bəzən isə dil sertifikatı (IELTS, TOEFL) tələb olunur. Bütün qəbul prosesi onlayndır.
Çox vaxt ödənişlidir, lakin bəzi universitetlər və platformalar (University of the People, Coursera, edX) tam və ya qismən pulsuz proqramlar da təklif edir. Təqaüdlər və endirim imkanları da mövcuddur.
Tədris videodərslər, yazılı və canlı mühazirələr, forumlar, interaktiv tapşırıqlar, layihələr və virtual laboratoriyalar vasitəsilə aparılır. Tələbələr dərsləri istənilən vaxt izləyə bilirlər.
İmtahanların əksəriyyəti onlayn platformalarda keçirilir. Bəzən diplom üçün yekun imtahanlar rəsmi test mərkəzlərində və ya xüsusi proqramlar vasitəsilə nəzarət altında təşkil edilir.
Bəli, online diplom və sertifikatlar bir çox şirkət və beynəlxalq təşkilat tərəfindən qəbul olunur və distant təhsil alanların texnoloji bacarıqları əlavə üstünlük kimi qiymətləndirilir.
İnformasiya texnologiyaları, biznes və idarəetmə, marketinq, dizayn, riyaziyyat, təhsil, psixologiya, dil və ədəbiyyat, data analiz və digər rəqəmsal bacarıqlar üzrə proqramlar daha çoxdur.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
