Xarici İşlər Nazirliyi (MFA): Əsas Strukturu, Xidmətləri – 2025

Azərbaycan Respublikasının qlobal arenada uğurla təmsil olunması, beynəlxalq hüquq və qaydalara sadiqliyi, milli maraqların qorunması və yeni təşəbbüslərlə çıxış etməsi məhz peşəkar diplomatiyanın nəticəsidir. Bu missiyanın əsas daşıyıcısı isə MFA – Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyidir. MFA ölkəmizin müstəqillik illərində qazandığı uğurların, qurduğu diplomatik münasibətlərin, həyata keçirdiyi beynəlxalq layihələrin və vətəndaşlarımızın hüquqlarının qorunmasının əsas təminatçısıdır.

MFA-nın Tarixi və Yaranma Zərurəti

Azərbaycan diplomatiyasının tarixi yüz ildən artıq müddəti əhatə edir. İlk dəfə 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə müstəqil xarici siyasət və diplomatik xidmət formalaşdırılıb. O dövrdə MFA-nın əsas vəzifəsi gənc dövlətin müstəqilliyini beynəlxalq aləmdə tanıtmaq və digər dövlətlərlə əlaqələri qurmaq idi.

SSRİ dönəmində xarici siyasət mərkəzləşmiş formada, Moskva tərəfindən idarə olunsa da, Azərbaycanın yerli diplomatik potensialı tam tükənmədi. 1991-ci ildə müstəqillik bərpa olunanda MFA yeni dövrə qədəm qoydu və qısa müddət ərzində ölkəmiz 150-dən çox dövlət tərəfindən tanındı. Hazırda MFA-nın əsas məqsədi dövlətimizin beynəlxalq hüquq çərçivəsində tanınması, maraqlarının müdafiəsi və regionda sülhün təminidir.

MFA-nın Əsas Strukturu və Departamentləri

MFA-nın işi geniş və çoxşaxəlidir. Struktura aşağıdakı əsas bölmələr daxildir:

• Mərkəzi aparat – Nazir, nazir müavinləri, müxtəlif departamentlər və idarələr.
• Regional idarələr – Avropa, Asiya, Amerika, Yaxın Şərq, Afrika və digər regionlarla işləyən bölmələr.
• Tematik idarələr – Beynəlxalq təşkilatlarla iş, insan hüquqları, iqtisadi əməkdaşlıq, ekologiya və s.
• Konsulluq xidməti – Xaricdə olan vətəndaşlara yardım, viza, pasport, sənəd təsdiqi və digər hüquqi xidmətlər.
• Diplomatik nümayəndəliklər – Xaricdə fəaliyyət göstərən səfirliklər, konsulluqlar və daimi nümayəndəliklər.
• Mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi – Rəsmi məlumatlar, mediaya açıqlamalar, ölkənin imicinin təşviqi.
• Təhsil və diplomatik kadr hazırlığı – Diplomatik Akademiya, təlim proqramları və kurslar.

Diplomatik Kadrların Hazırlığı və Təhsil Proqramları

MFA-nın ən vacib uğurlarından biri də peşəkar diplomatların hazırlanması və yeni nəsil kadrların yetişdirilməsidir. Diplomatik Akademiya və müxtəlif beynəlxalq təlim proqramları sayəsində Azərbaycan diplomatiyası yüksək ixtisaslı, müxtəlif dilləri bilən, müasir texnologiyalardan istifadə etməyi bacaran kadrlara malikdir. Bu, ölkənin diplomatik mövqeyini və sözünü beynəlxalq arenada daha da möhkəmləndirir.

MFA-nın Beynəlxalq Arenada Rolu və Nailiyyətləri

1. Regional və Qlobal Təşəbbüslər

MFA-nın səyi ilə Azərbaycan təkcə regionda deyil, həm də qlobal miqyasda tanınan təşəbbüslərlə çıxış edir:

• BMT-nin üzvü və fəal iştirakçısı
• Qoşulmama Hərəkatının 2019–2023-cü illərdə sədri
• İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və GUAM kimi qurumlarda fəallıq
• Avropa İttifaqı və Avropa Şurası ilə strateji əməkdaşlıq

2. Ermənistan-Azərbaycan Münaqişəsi və Diplomatik Fəaliyyət

MFA Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda diplomatik mübarizədə ön sıralardadır. Müharibədən sonrakı dövrdə sülh quruculuğu, mina təmizlənməsi, humanitar diplomatiya və regionda sabitliyin bərpası üçün aparılan işlər birbaşa MFA-nın nəzarətindədir.

3. Enerji və Nəqliyyat Layihələri

Azərbaycan MFA-nın dəstəyi ilə “Cənub Qaz Dəhlizi”, Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Qars və digər strateji enerji və nəqliyyat layihələrinin təşəbbüskar və əlaqələndirici tərəfi olub.

4. Humanitar Diplomatiya və Mədəniyyətin Təşviqi

MFA xarici ölkələrdə Azərbaycan mədəniyyətinin, tarixinin, multikultural dəyərlərinin və ölkənin pozitiv imicinin formalaşmasına xüsusi diqqət yetirir. Diplomatik nümayəndəliklər tez-tez diaspor tədbirləri, sərgilər, mədəniyyət günləri təşkil edir.

Rəqəmsal Diplomatiya və Yeniliklər

Müasir dövrdə MFA rəqəmsal diplomatiyanı, sosial şəbəkələr və onlayn xidmətləri daha geniş tətbiq edir:

• Rəsmi sayt (mfa.gov.az) – Bütün əsas informasiyalar, xəbər axını, onlayn sorğu və müraciətlər.
• Elektron viza sistemi – Xarici vətəndaşlar üçün sadə, sürətli viza alma imkanı.
• Sosial media – XİN-in rəsmi səhifələri Facebook, Twitter, Instagram, YouTube platformalarında aktiv fəaliyyət göstərir.
• Onlayn konsulluq xidmətləri – Vətəndaşların təcili yardım, sənəd təsdiqi və digər hüquqi problemlərini operativ həll etmək üçün elektron müraciət imkanları yaradılıb.

Vətəndaşlar üçün MFA Xidmətləri və Praktik Faydalar

1. Xarici Səfərlərlə Bağlı Məsləhətlər

MFA viza tələbləri, səyahət riskləri, epidemiyalar, siyasi və təbii təhlükələr barədə mütəmadi xəbərdarlıqlar, təlimatlar və məsləhətlər yayımlayır.

2. Konsulluq Yardımı və Təcili Dəstək

Xaricdə pasportun itirilməsi, təbii fəlakət, təxirəsalınmaz hüquqi və tibbi yardıma ehtiyac olarsa, MFA-nın diplomatik nümayəndəlikləri dərhal reaksiya verir.

3. Arayış və Sənədləşmə

Doğum, ölüm, evlənmə və digər sənədlərin təsdiqi, arayışların verilməsi, apostil xidmətləri MFA-nın gündəlik işidir.

4. Diaspor və Azərbaycanlıların Birliyi

Dünya üzrə müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının MFA tərəfindən dəstəklənməsi, həmrəylik tədbirləri, hüquqi və informasiya yardımı.

Beynəlxalq Tələbələr və Təcrübə İmkanları

MFA-nın bir başqa mühüm sahəsi də gənc tələbələr üçün təcrübə və təhsil proqramlarıdır. Hər il Azərbaycan vətəndaşları xarici ölkələrdə diplomatik təcrübə proqramlarında, BMT və digər təşkilatlarda staj keçmək imkanı əldə edir. Bu, gələcək diplomatların inkişafı üçün əhəmiyyətli addımdır.

Diplomatik Həyat: Gündəlik Reallıqlar

Diplomatların gündəlik həyatı yalnız rəsmi tədbirlər və danışıqlardan ibarət deyil. Xarici ölkələrdə işləyən diplomatlar Azərbaycan mədəniyyətinin, dilinin təbliği, ölkənin biznes maraqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqlarının qorunması, fövqəladə hallara çevik reaksiya və yerli ictimaiyyətlə dialoq qurmaq kimi çoxşaxəli fəaliyyətlə məşğuldurlar. Diplomatik missiyaların əməkdaşları təkcə nümayəndəlikdə deyil, eləcə də yerli icmalarda, məktəblərdə, biznes forumlarda, mədəniyyət tədbirlərində də ölkəni təmsil edirlər.

MFA-nın Gələcək Strategiyası və Hədəfləri

Azərbaycan MFA qarşıdakı illər üçün aşağıdakı prioritetləri əsas tutur:

• Qarabağ regionunun sülh və inkişaf mərkəzinə çevrilməsi üçün beynəlxalq layihələrin təşkili;
• Qlobal çağırışlara – iqlim dəyişikliyi, kibertəhlükəsizlik, beynəlxalq terrorizm kimi problemlərə çevik diplomatik reaksiya;
• Gənc diplomatların yetişdirilməsi və beynəlxalq arenada daha aktiv rolu;
• Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlarda səs hüququnun və təşəbbüslərinin artırılması.

MFA – Azərbaycanın xarici siyasətinin strateji mərkəzi, ölkəmizin dünyada rəsmi səsi və diplomatik qarantıdır. Peşəkar diplomatlar, innovativ idarəetmə və xalqla birbaşa ünsiyyət MFA-nın ölkəmiz üçün uğurlarının açarıdır. Müasir çağırışlara adekvat cavab, rəqəmsal imkanlar və yeni nəsil diplomatların hazırlanması MFA-nın həm bu gün, həm də gələcək üçün öncül mövqeyini təmin edir.Bu qurumun fəaliyyəti təkcə diplomatik protokol və beynəlxalq danışıqlarla məhdudlaşmır. MFA, eyni zamanda, milli maraqların qlobal səviyyədə qorunması, Azərbaycan vətəndaşlarının xaricdə hüquq və təhlükəsizliyinin təminatı, yeni bazarlara çıxış və iqtisadi əlaqələrin genişlənməsi, ölkəmizin mədəni və humanitar nüfuzunun artırılması üçün də mühüm işlər görür

Ən Çox Verilən Suallar