Xəqani Məmmədov : Həyat Yolu, Elmi,Pedaqoji Fəaliyyəti

Azərbaycan tarix elminin inkişafında xüsusi rolu olan alimlər arasında Xəqani Məmmədovun adı böyük hörmətlə çəkilir. O, təkcə akademik fəaliyyətlə deyil, həm də ictimai, pedaqoji və tədqiqat sahəsindəki zəngin fəaliyyəti ilə tanınır. Onun apardığı tədqiqatlar, yazdığı monoqrafiyalar və dərsliklər, Azərbaycan tarixi üzrə obyektiv və sistemli yanaşmaları ölkənin elmi-mədəni irsinə dəyərli töhfələr verib. Xəqani Məmmədovun milli tariximizin aktual problemlərinə analitik və mənbəşünaslıq prinsipləri ilə yanaşması onu həm elmi ictimaiyyət, həm də tələbələr arasında nüfuzlu şəxsiyyətə çevirib.

Həyat Yolu və Təhsil

Xəqani Məmmədov 1954-cü il iyunun 18-də Ağcabədi şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Orta təhsilini doğma şəhərində bitirib və 1970-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Tarix fakültəsinə daxil olub. Universitet illərində həm Azərbaycan, həm də ümumdünya tarixi sahəsində fəal tədqiqat işləri aparıb, arxiv sənədləri və orijinal mənbələrlə işləmək bacarığı qazanıb. O, 1975-ci ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib və elmi fəaliyyətə başlayıb.

1977–1979-cu illərdə Ağcabədi rayonunun orta məktəblərində tarix müəllimi işləyib, sonradan elmi işə keçib. 1982-ci ildə aspiranturanı uğurla başa vuraraq tarix elmləri namizədi, 1998-ci ildə isə tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. Onun elmi fəaliyyəti Azərbaycan tarixi, milli kimlik, siyasi və mədəni proseslər, dövlətçilik tarixinin müxtəlif mərhələlərinə aid tədqiqatları əhatə edir.

Elmi və Pedaqoji Fəaliyyəti

Xəqani Məmmədov elmi fəaliyyəti boyunca bir çox ali təhsil müəssisələrində, o cümlədən Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (ADPU), Dövlət İdarəçilik Akademiyası, Bakı Biznes Universiteti kimi nüfuzlu qurumlarda işləyib. O, müxtəlif dövrlərdə prorektor, dekan, fakültə müdiri və kafedra müdiri vəzifələrində çalışıb. Hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan tarixi kafedrasında professor kimi fəaliyyət göstərir.

Onun müəllifi və həmmüəllifi olduğu dərsliklər, monoqrafiyalar, tədris proqramları və elmi məqalələr təkcə tələbələr, alimlər deyil, həm də elmi ictimaiyyət üçün dəyərli mənbədir. O, tarix fənninin tədrisində yeni metodların tətbiqi, aktual mövzuların dərsliklərə salınması, gənc tarixçilərin elmi yaradıcılığının dəstəklənməsi sahəsində böyük səy göstərib.

Elmi Tədqiqatlar və Əsərləri

Xəqani Məmmədovun əsas elmi maraq dairəsi Azərbaycan dövlətçiliyinin formalaşması, milli azadlıq hərəkatları, Xalq Cümhuriyyəti dövrü, Qafqaz regionunun siyasi tarixi və təhsil-mədəniyyət məsələləridir. Onun ən tanınmış əsərləri arasında aşağıdakılar xüsusilə seçilir:

• “Azərbaycan milli hərəkatı (1875–1918)” – Milli-azadlıq mübarizəsinin tarixini əhatə edən əsas monoqrafiya;
• “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin təhsil, elm və mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti (1918–1920)” – Cümhuriyyət dövrünün sosial-mədəni proseslərini araşdırır;
• “Azərbaycan tarixi” dərsliyi – Orta məktəb və ali məktəb tələbələri üçün yazılmış əsas dərslik;
• Qafqaz xalqları və beynəlxalq münasibətlər, siyasi mühacirət və diaspora, etnoqrafiya və regionun mədəniyyət tarixinə dair məqalə və tədqiqatlar.

Bundan başqa, XX əsr Azərbaycan tarixinin bir çox az tədqiq olunmuş mövzuları üzrə məqalələri, konfrans çıxışları və seminar materialları çap olunub.

Beynəlxalq Elmi İctimaiyyətlə Əlaqələri

Xəqani Məmmədov elmi fəaliyyətində beynəlxalq əlaqələrə xüsusi əhəmiyyət verib. O, ABŞ, Rusiya, Türkiyə, Gürcüstan və digər ölkələrdə elmi ezamiyyətlərdə, beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda çıxışlar edib, müxtəlif müdafiə şuralarının üzvü kimi ekspert kimi fəaliyyət göstərib. Alimin xarici ölkə alimləri ilə elmi əməkdaşlığı, beynəlxalq elmi layihələrə qoşulması, Azərbaycan tarixinin dünya elmi dairələrində tanıdılmasına böyük töhfə verib.

Mükafatlar və Tanınmalar

Alimin zəhməti bir çox dövlət və ictimai təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, 2003-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin Fəxri Fərmanı, 2008-ci ildə “Qızıl qələm” media mükafatı, 2009-cu ildə isə “İlin nüfuzlu ziyalısı” fəxri adı ilə təltif olunub. 2010-cu ildə Milli Kitabxana tərəfindən Xəqani Məmmədovun elmi, pedaqoji və ictimai fəaliyyətinə həsr olunmuş biblioqrafiya nəşr olunub ki, burada alimin 30 ilə yaxın dövrdə yazdığı 15-dən çox monoqrafiya və dərslik, 100-dən çox elmi məqalə, bir sıra layihə və seminar materialları toplanıb (mənbə).

Pedaqoji və Maarifləndirici Rolu

Professor Xəqani Məmmədov illərdir gənc tədqiqatçıların yetişdirilməsi, onların elmi fəaliyyətə istiqamətləndirilməsi və müstəqil fikir formalaşdırmasında aparıcı rol oynayır. O, tələbələrə təkcə nəzəri bilik deyil, həm də praktiki tədqiqat, mənbəşünaslıq, obyektiv analiz vərdişləri aşılayır. Onun təşkil etdiyi seminarlar, elmi konfranslar və debatlar Azərbaycan tarix elminə yeni nəfəs verir.

İctimai Rəylər və Tələbələrin Münasibəti

Xəqani Məmmədovun tələbələr arasında yüksək nüfuzu, insani keyfiyyətləri və elmi obyektivliyi onu bütün elmi ictimaiyyət üçün nümunəvi şəxsiyyətə çevirib. Bir çox gənc alim və müəllim məhz onun rəhbərliyi altında elmi istiqamətini tapıb və uğur qazanıb.

Xəqani Məmmədov Azərbaycan tarix elminə, milli kimliyin dərin tədqiqinə, dövlətçilik ideologiyasının elmi əsaslarla öyrənilməsinə və gənc nəslin maarifləndirilməsinə böyük töhfələr verən görkəmli alim, pedaqoq və ziyalıdır. Onun zəngin irsi gələcək nəsillər üçün mühüm istinad nöqtəsidir və tarix elmi üçün yeni perspektivlər açır.

Ən Çox Verilən Suallar