Xızı rayonu Azərbaycanın şimal-şərqində yerləşən, unikal təbiəti, zəngin tarixi və mənzərəli təbii landşaftları ilə tanınan ərazilərdən biridir. Ölkəmizin ən kiçik inzibati rayonlarından biri hesab olunsa da, bənzərsiz coğrafi mövqeyi, Altıağac qəsəbəsinin kurort imkanları və tarixi abidələri ilə turistlərin və yerli əhalinin diqqətini cəlb edir. Rayon həm dağlıq, həm düzənlik, həm də sahilyanı relyefi ilə seçilir ki, bu da onu müxtəlif iqlim qurşaqları və təbiət mənzərələri ilə zənginləşdirir.Xızı rayonu Xəzər dənizi sahilinə yaxın yerləşməsi səbəbindən həm dənizkənarı yarımsəhra landşaftları, həm də dağətəyi və dağ relyefi ilə seçilir. Bu coğrafi müxtəliflik rayonun heyvanat və bitki aləmini də zənginləşdirir.
Xızı Harada Yerləşir?
Xızı rayonu Azərbaycanın şimal-şərq hissəsində, Bakıdan təxminən 104 km məsafədə yerləşir. Şimalda Siyəzən, cənubda Sumqayıt və Abşeron rayonu, qərbdə Quba rayonu, şərqdə isə Xəzər dənizi ilə həmsərhəddir. Rayonun ərazisi əsasən dağlıq və təpəlik relyefə malikdir. Burada Qafqaz dağlarının şərq silsiləsinin qolları olan Xızı dağları yerləşir. Rayonun sahəsi 1,850 kvadrat kilometrdir və burada təxminən 15 min nəfər əhali yaşayır.
Xızı rayonunun mərkəzi Xızı qəsəbəsidir. Bu qəsəbə Bakı-Siyəzən şosse yolunun kənarında yerləşir və əsas nəqliyyat magistrallarına yaxınlığı ilə seçilir. Rayonun digər mühüm yaşayış məntəqəsi isə Altıağac qəsəbəsidir ki, bu barədə məqalənin növbəti hissələrində ətraflı məlumat veriləcək.
Xızının Hava Şəraiti
Xızı rayonu iqlim baxımından olduqca maraqlı və rəngarəng bir əraziyə malikdir. Rayonun ərazisi həm Xəzər dənizinə yaxınlığından, həm də dağlıq relyefindən təsirlənərək müxtəlif iqlim tiplərinə bölünür. Əsasən yarımsəhra və quru subtropik iqlim müşahidə olunur. Yay aylarında hava isti, quru və günəşli keçir. Ən isti ay avqustdur, orta temperatur 25-30 °C arasında dəyişir.
Qış aylarında isə hava mülayim keçir, qar əsasən dağlıq ərazilərdə düşür və qısa müddət qalır. Yanvar ayında orta temperatur +2 ilə -1 °C arasında dəyişir. Yaz və payız aylarında bol günəşli və quru hava şəraiti müşahidə olunur. Rayonun bəzi yerlərində güclü küləklər əsir ki, bu da xüsusilə qış və yaz aylarında özünü daha çox göstərir.
Altıağac ərazisi isə dağətəyi və meşəlik olduğu üçün yay aylarında sərin və rütubətli hava ilə seçilir. Bu da həmin ərazini kurort və istirahət üçün əlverişli edir.
Altıağac Harada Yerləşir?
Altıağac qəsəbəsi Xızı rayonunun ən məşhur yaşayış məntəqələrindən biridir və həm təbiəti, həm də turizm potensialı ilə seçilir. Qəsəbə rayon mərkəzindən təxminən 12 km şimal-qərbdə, Bakı şəhərindən isə 120 km məsafədə yerləşir. Dağətəyi ərazidə, meşəlik və təmiz hava ilə əhatələnən Altıağac, sözün əsl mənasında “yaşıl cənnət” adlandırıla bilər.
Altıağac eyni zamanda Azərbaycanın məşhur Altıağac Milli Parkının yerləşdiyi ərazidir. Bu qoruq nadir bitki və heyvan növləri ilə zəngindir. Burada gəzinti yolları, istirahət məkanları, yaylaqlar və piknik zonaları yaradılıb. Xüsusilə yay aylarında Altıağac əhalinin və turistlərin istirahət üçün üz tutduğu əsas ünvanlardan biri olur.
Xızının Tarixi
Xızı rayonunun tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Tarixi mənbələrə görə, Xızı ərazisində insan məskənlərinin təşəkkülü eramızdan əvvəlki dövrlərə təsadüf edir. Burada müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri, kurqanlar və arxeoloji abidələr tapılmışdır. Bu da rayonun qədim mədəniyyətlərə ev sahibliyi etdiyini göstərir.
Ərəb mənbələrində Xızı ərazisi “Xiziyyə” və ya “Hiziyyə” adları ilə çəkilir. Orta əsrlərdə bu ərazi müxtəlif xanlıqların və bəyliklərin nəzarətində olub. Xüsusilə Səfəvilər dövründə Xızı ərazisi strateji əhəmiyyət kəsb edib. XIX əsrin ikinci yarısında Rusiya imperiyası tərəfindən Xızı bölgəsində inzibati idarəetmə qurulub. Sovet dövründə isə Xızı Azərbaycanın Sumqayıt sənaye şəhərinə yaxınlığı səbəbindən həm kənd təsərrüfatı, həm də sənaye baxımından diqqət mərkəzində olub.
Xızı Rayonunun Əsas Kəndləri
1. Altıağac kəndi
Altıağac kəndi rayonun ən məşhur kəndlərindən biridir. Meşəlik ərazidə yerləşən bu kənd eyni zamanda turizm üçün cəlbedici məkan sayılır. Burada Altıağac Milli Parkı yerləşir. Kənd sakinləri əsasən heyvandarlıq və əkinçiliklə məşğuldur. Həmçinin kənddə qonaq evləri fəaliyyət göstərir.
2. Giləzi kəndi
Xızı rayonunun əhalisi çox olan kəndlərindən biridir. Bakı-Quba magistral yolunun kənarında yerləşir. Giləzi həmçinin sənaye baxımından da əhəmiyyət kəsb edir. Burada kiçik müəssisələr fəaliyyət göstərir. Əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı və ticarətlə məşğuldur.
3. Tıxlı kəndi
Tıxlı kəndi rayonun mərkəzinə yaxın ərazidə, dağətəyi zonada yerləşir. Əhali əsasən heyvandarlıq və taxılçılıqla məşğuldur. Son illərdə kənddə kiçik fermer təsərrüfatları yaranmağa başlayıb.
4. Baxışlı kəndi
Baxışlı kəndi təbii gözəllikləri ilə seçilən bir kənddir. Kənddə əsas məşğuliyyət sahəsi bağçılıq, taxılçılıq və heyvandarlıqdır. Sakinlərin bir qismi paytaxtda işləyir və kəndə gəlir göndərir.
5. Qaraça kəndi
Qaraça kəndi dağlıq ərazidə yerləşir. Burada təmiz hava, bol günəş və münbit torpaqlar mövcuddur. Əsasən taxılçılıq və heyvandarlıqla məşğul olan kənd əhalisi həmçinin bostançılıqla da maraqlanır.
6. Şuraabad kəndi
Şuraabad kəndi Xızı rayonunun cənub-şərqində, Xəzər sahilinə yaxın ərazidə yerləşir. Burada iqlim yarımsəhra tipinə yaxındır. Əhali əsasən maldarlıq və əkinçiliklə məşğuldur.
7. Yenikənd kəndi
Yenikənd kəndi rayonun yeni salınmış yaşayış məntəqələrindən biridir. Burada müasir infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Əhali əsasən gənc ailələrdən ibarətdir.
Xızının Təbiəti və Landşaftları
Xızı təbiəti ilə seçilən bir bölgədir. Rayonun relyefi çoxşaxəlidir: şərq hissəsi Xəzər dənizi sahillərinə qədər enir və burada yarımsəhra landşaftı üstünlük təşkil edir. Rayonun mərkəzi hissəsində alçaq dağlar və təpəliklər yerləşir. Ən məşhur relyef formalarından biri “Qırmızı dağlar” adlanan qırmızı rəngli gil təpələridir. Bu dağlar özünəməxsus rəngi ilə unikal təbii abidə kimi turistlərin diqqətini çəkir.
Rayonun şimal-qərbində meşəlik və dağətəyi ərazilər yerləşir ki, burada Altıağac qəsəbəsi yerləşir. Burada sıx meşə zolaqları, təmiz hava və müxtəlif heyvan növləri mövcuddur. Meşələrdə əsasən palıd, fıstıq, vələs, ardıc kimi ağaclar bitir. Heyvanat aləmi də zəngindir: canavar, tülkü, çaqqal, qaban, cüyür, müxtəlif quş növləri ilə rastlaşmaq olar.
Xızıda Turizm və İstirahət
Xızı rayonu turizm potensialı baxımından da çox zəngindir. Ən məşhur turizm məkanlarından biri Altıağac qəsəbəsində yerləşən Altıağac Milli Parkıdır. Burada ekoturizm üçün geniş imkanlar yaradılıb: gəzinti yolları, istirahət mərkəzləri, meşə içi kotteclər, piknik və düşərgə yerləri fəaliyyət göstərir.
Bundan əlavə, “Qırmızı dağlar” da turistlərin böyük marağına səbəb olur. Fotoqrafiya həvəskarları, təbiət tədqiqatçıları və hətta adi gəzintiyə çıxmaq istəyənlər üçün bu ərazi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Rayon ərazisində bəzi tarixi abidələr – qəbirüstü abidələr, türbələr, körpülər də mövcuddur.
Son illərdə kənd turizmi layihələri çərçivəsində rayonun müxtəlif kəndlərində yerli sakinlər öz evlərini turistlər üçün qonaq evi kimi fəaliyyət göstərir. Bu da həm yerli əhalinin gəlir mənbəyini artırır, həm də turistlərə bölgənin mədəniyyəti ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı yaradır.
Xızı rayonu Azərbaycanın təbii gözəlliklərini, tarixi zənginliklərini və müasir inkişaf dinamikasını özündə birləşdirən unikal bir bölgədir. Bakıdan cəmi bir saatlıq məsafədə yerləşməsi bu rayonu həm yerli, həm də xarici turistlər üçün əlçatan edir. Altıağac qəsəbəsi ilə tanınan rayon öz təmiz havası, meşəlikləri, ekoturizm imkanları və tarixi abidələri ilə insanların diqqətini çəkir. Hava şəraitinin əlverişli olması yay mövsümündə turistlərin bölgəyə axınını artırır. Gələcəkdə Xızı rayonunun turizm, kənd təsərrüfatı və sənaye sahəsində daha da inkişaf edəcəyi gözlənilir.Əgər siz də təbiət qoynunda istirahət etmək, təmiz hava udmaq və Azərbaycanın füsunkar mənzərələrindən zövq almaq istəyirsinizsə, Xızı rayonu sizin üçün əla seçim olacaq.
Ən Çox Verilən Suallar
Xızı rayonu Azərbaycanın şimal-şərqində, Bakı şəhərindən təxminən 104 km məsafədə yerləşir. Şimalda Siyəzən, qərbdə Quba, cənubda Sumqayıt və Abşeron rayonu ilə həmsərhəddir.
Xızıda yarımsəhra və quru subtropik iqlim hakimdir. Yaylar isti və quraq, qışlar isə mülayim keçir. Ən isti ay avqust (25-30 °C), ən soyuq ay yanvardır (+2 ilə -1 °C arasında dəyişir).
Altıağac qəsəbəsi Xızı rayonunun şimal-qərbində, rayon mərkəzindən 12 km aralıda, Bakıdan isə təxminən 120 km məsafədə yerləşir. Meşəlik və dağətəyi ərazidə yerləşən Altıağac təbiəti və turizm potensialı ilə seçilir.
4. Xızı rayonunda hansı təbii gözəlliklər var?
Ən məşhur təbii landşaftlar “Qırmızı dağlar” (qırmızı rəngli gil təpələr) və Altıağac Milli Parkıdır. Bundan başqa, dağətəyi meşəliklər, yaylaqlar və Xəzər sahilindəki yarımsəhra əraziləri də mövcuddur.
Xızı rayonunun ərazisi eramızdan əvvəlki dövrlərdən insan məskəni kimi tanınır. Burada müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri, kurqanlar və arxeoloji abidələr aşkarlanıb. Orta əsrlərdə müxtəlif xanlıqların və bəyliklərin nəzarətində olub.
Əsasən heyvandarlıq, taxılçılıq və bağçılıq inkişaf edib. Son illərdə kənd turizmi layihələri də inkişaf etdirilir.
Altıağac Milli Parkı, “Qırmızı dağlar”, meşəlik ərazilər, dağ yolları, piknik zonaları və kənd qonaq evləri ilə ekoturizm üçün əlverişli şərait yaradılıb.
Rayon ərazisində qədim qəbirüstü abidələr, türbələr, körpülər və digər tarixi abidələr mövcuddur.
Bakıdan Xızıya şəxsi avtomobil və ya Bakı-Siyəzən şosse yolu ilə marşrut avtobusları vasitəsilə asanlıqla getmək mümkündür.
Rayonda təmiz hava, sakit həyat tərzi, münbit torpaq və sosial infrastruktur baxımından əlverişli şərait mövcuddur.
