İslam dinində namaz,insanın ruhunu saflaşdıran, Allahla qovuşmasını təmin edən ən əsas ibadət formasıdır. Hər bir müsəlman gündə beş vaxt namaz qılmaqla həm imanını möhkəmləndirir, həm də daxili rahatlıq əldə edir. Bu namazlardan biri də əsr namazıdır. Əsr namazı günün ortasından sonra, axşam namazından əvvəl yerinə yetirilən və həm Quran ayələrində, həm də Peyğəmbərimizin (s.a.s) hədislərində xüsusi vurğulanan ibadətdir. Əsr namazı sadəcə bir rituallaşmış hərəkət deyil, gündəlik həyatın ortasında sükunət tapmaq, Allaha yönəlmək üçün ayrılmış mənəvi bir zamandır.
Əsr namazı nədir?
Əsr namazı İslamın fərz etdiyi beş gündəlik namazdan üçüncüsüdür. Səhər və günorta namazlarından sonra, axşam və yatsıdan əvvəl qılınan bu namaz, günün sonuna yaxın bir dönəmdə yerinə yetirilir. Əsr sözü ərəbcə “vaxt”, “çağ”, “əsr” və ya “dönəm” mənalarını daşıyır. Bu namaz, gündəlik həyatın yorğunluğunu, işin gərginliyini Allahın hüzurunda aradan qaldırmaq üçün ruhani bir fasilə rolunu oynayır.
Əsr namazı vaxtı nə zaman başlayır?
Əsr namazının vaxtı, günorta namazının vaxtı çıxan kimi başlayır. Fiqh alimlərinin çoxunun qəbul etdiyi qaydaya görə, günorta namazının vaxtı bitdikdən sonra, yəni günəşin üfüqdən nisbətən qərbə meyl etdiyi vaxtdan əsr namazının vaxtı daxil olur. Bu da adətən günəşin meyli nəticəsində yaranan kölgənin iki qatına çıxması ilə müəyyən olunur.
Əsas vaxt bölgüsü belədir:
| Namaz | Başlama vaxtı | Bitmə vaxtı |
|---|---|---|
| Əsr namazı | Günorta namazının vaxtı çıxan andan | Gün batana qədər |
Əsr namazının vaxtı Bakıda necə hesablanır?
Bakıda, fəsillərə görə əsr namazının vaxtı dəyişir. Məsələn, yay aylarında əsr namazı saat 17:00 ətrafında başlasa da, qışda bu vaxt 15:00-ə qədər çəkilə bilər. Bu dəyişiklik günəşin hərəkəti ilə bağlıdır. Bakıda əsr vaxtını dəqiq bilmək üçün Müsəlman Dini İdarəsinin rəsmi saytına və ya mötəbər namaz vaxtı tətbiqlərinə baxmaq tövsiyə olunur.
Əsr namazı neçə rükətdir?
Əsr namazı dörd rükət fərz olaraq qılınır. Əksər fiqh məktəblərində əsr namazından əvvəl dörd rükət sünnət namazı qılınması da tövsiyə olunur, amma bu sünnət namazı vacib deyil. Yəni:
- 4 rükət sünnət (qılınması savabdır, amma vacib deyil)
- 4 rükət fərz (mütləq qılınmalıdır)
Beləliklə:
4 rükət fərz + 4 rükət sünnət
Əsr namazı qadınlar üçün necə qılınır?
Əsr namazı qadınlar üçün də eyni qaydada – dörd rükət fərz olaraq qılınır. Qadınların namazda bəzi fərqli hərəkət və örtünmə qaydaları mövcuddur:
- Qadınlar namazda bədənlərini tam şəkildə örtməlidir (üz və əllər istisna olmaqla).
- Rükuda və səcdədə daha yığcam hərəkətlər edilir.
- Səcdə zamanı dirsəklər yerə dəyməlidir (kişilərdən fərqli olaraq).
Bu fərqliliklər İslam fiqhinə əsaslanaraq qadınların özünəməxsus təmkinlə ibadət etməsinə imkan verir.
Əsr namazı necə qılınır?
Əsr namazının dörd rükət fərz hissəsinin qılınma qaydası aşağıdakı kimidir:
1-ci rükət:
- Niyyət edilir: “Niyyət etdim Allah rizası üçün əsr namazının dörd rükət fərzini qılmağa”.
- Təkbir: “Allahu Əkbər”
- Fatiha surəsi və bir surə (məsələn, İxlas) oxunur
- Rüku, səcdə və qiyama qalxılır
2-ci rükət:
- Fatiha və surə
- Rüku və səcdələr
- Oturaraq “Əttahiyyat” duası oxunur
- Qalxaraq 3-cü rükətə başlanılır
3-cü rükət:
- Fatiha və surə
- Rüku və səcdə
4-cü rükət:
- Fatiha və surə
- Rüku və səcdə
- Oturaraq “Əttahiyyat”, “Salli-Barik” və “Rabbəna” duaları oxunur
- Salam verilir: “Əssəlamu əleykum və rahmətullah” (hər iki tərəfə)
Əsr namazının əhəmiyyəti
Əsr namazı haqqında Qurani-Kərimdə “Əsr” surəsi ilə bərabər, digər ayələrdə də əhəmiyyətli mesajlar verilir:
“Namazlara və orta namaza (əsr namazına) diqqətlə riayət edin. Allah qarşısında itaətkar şəkildə durun!”
(Surə: Bəqərə, ayə: 238)
Bu ayədən göründüyü kimi, əsr namazı “orta namaz” olaraq da xüsusi vurğulanır. Hədislərdə də bildirilir ki, əsr namazını qılmayan insanın əməli puç ola bilər.
Peyğəmbərimiz (s.a.s) buyurur:
“Əsr namazını qılmayanın əməlləri puç olar.” (Buxari, Məvakit)
Bu isə əsr namazının ruhani əhəmiyyətini bir daha önə çıxarır.
Əsr namazının son vaxtı nə vaxtdır?
Əsr namazı günəş batana qədər qılınmalıdır. Günəşin üfüqdə saralması, yəni batmağa başlaması “kərəh” vaxtı sayılır. Yəni bu zaman namaz qılmaq məkruhdur (yəni bəyənilməz). Bu səbəbdən əsr namazını gün batmadan, ən yaxşısı ilk vaxtında qılmaq tövsiyə edilir.
Əsr namazı tərk olunarsa nə etməli?
Əgər əsr namazı qəsdən və ya səbəbsiz yerinə yetirilməzsə, bu, böyük günah sayılır. Lakin hər hansı səbəblə (məsələn, yuxu, unutqanlıq və ya bilmədən) qılınmazsa, qəzaya qılınmalıdır. Qəza namazı da eyni şəkildə, dörd rükət olaraq yerinə yetirilir.
Əsr namazı ilə bağlı geniş yayılmış suallar
Əsr namazı qılmasam nə olar?
Peyğəmbərimizin hədisinə əsasən, əsr namazı tərk edilərsə, insanın əməlləri puç ola bilər.
Əsr namazının sünnəti vacibdirmi?
Xeyr, yalnız fərz vacibdir. Sünnət savab qazandırır, amma tərk etsəniz günah olmaz.
Əsr namazını tək qılmaq olar?
Bəli. Məsciddə camaatla qılmaq savabdır, amma təkbaşına da qılmaq olar.
Əsr namazının dua və zikrləri hansılardır?
Əttahiyyat, Salli-Barik, Rabbəna duaları, həmçinin istəsəniz əlavə dua edə bilərsiniz.
Əsr namazı,zamanla yarış içində olan insanın Allahla olan bağını qoruyub saxlamaq üçün bir fürsətdir. Günün ortasından sonra, tələsik həyat axınının ortasında Allahı xatırlamaq, Ona yönəlmək və ruhu dinləndirmək üçün ən gözəl andır. Bu namaz, sadəcə dörd rükətlik bir ibadət deyil,gündəlik stresin, yorğunluğun və dünyəvi gərginliyin arasında mənəvi bir dayanacaq, könül rahatlığıdır. Qurani-Kərimdə “orta namaz” olaraq xüsusi vurğulanan əsr namazı, həm fərz olaraq vacib, həm də mənəvi cəhətdən çox dəyərlidir. Hər bir müsəlman bu namazı vaxtında və layiqincə qılmaqla həm ibadətini yerinə yetirmiş olur, həm də öz həyatına bolluq, ruhi tarazlıq və axirət qazancı qatır. Bu səbəblə, əsr namazına laqeyd yanaşmaq əvəzinə, onu sevə-sevə və bilincli şəkildə yerinə yetirmək hər birimizin borcudur.
