Ahəng qanunu, Azərbaycan dilinin və digər türk dillərinin əsas fonetik qanunlarından biridir. Bu qanun, sözün ilk hecasındakı saitin xarakterinə əsasən sonrakı hecalardakı saitlərin xüsusiyyətlərini təyin edir. Əgər ilk hecada incə sait varsa, sonrakı hecalarda da incə saitlər olmalıdır; əks halda, ilk hecada qalın sait varsa, sonrakı hecalarda da qalın saitlər olmalıdır.
Ahəng qanununun əsas təriflərindən biri, eynicinsli saitlərin bir-birini izləməsidir. Məsələn, incə saitlərin bir-birini izləməsi (üfüq, mənzərə, dünən) və ya qalın saitlərin bir-birini izləməsi (adam, nağıl, uzaq) qanunun əsas məqamlarından biridir. Ahəng qanunu, həm fonetika, həm də morfologiya ilə əlaqəli bir morfonoloji hadisədir.
Ahəng qanununa tabe olmayan sözlər də mövcuddur. Bunlara misal olaraq ilğım, işıq, inanc, ilıq, işartı kimi sözlər göstərilə bilər. Bu sözlərin bəziləri əvvəllər başqa bir hərflə başladığı üçün indiki ahəng qanununa uyğun gəlmir.
FAQ:
- Ahəng Qanunu Nəyə Deyilir? Ahəng qanunu, eynicinsli saitlərin bir-birini izləməsi və sözün ilk hecasındakı saitin xarakterinə əsasən sonrakı hecalardakı saitlərin xüsusiyyətlərini təyin edən fonetik bir qanundur.
- Ahəng Qanunu Qaydaları Nədir? Qayda, ilk hecada olan saitin növünə (qalın və ya incə) əsasən sonrakı hecalardakı saitlərin də eyni növdə olmasını tələb edir.
- Ahəng Qanunu Misalları Nədir? Misallar arasında incə saitlərin bir-birini izləməsi (məsələn, “üfüq”) və qalın saitlərin bir-birini izləməsi (məsələn, “adam”) var.
- Ahəng Qanununa Tabə Olmayan Sözlər Hansılardır? “Ilğım”, “Işıq”, “Inanc” kimi sözlər ahəng qanununa tabe deyil, çünki onlar əvvəllər fərqli bir hərflə başlamışlar.
- Ahəng Qanunu Niyə Vacibdir? Ahəng qanunu, Azərbaycan dilinin fonetik strukturunu anlamaq və doğru şəkildə tələffüz etmək üçün vacibdir. Bu qanun, sözün ahəngini və morfoloji quruluşunu nizamlayan əsas amildir.
