Vitamin D3, başqa sözlə xolekalsiferol, insan orqanizmi üçün həyati vacib olan yağda həll olunan vitaminlərdən biridir. O, ilk növbədə günəş şüaları vasitəsilə dərimizdə əmələ gəlir, eyni zamanda bəzi balıq növlərində, yumurta sarısında və xüsusi zənginləşdirilmiş süd məhsullarında da tapılır. Çoxları üçün təəssüf ki, müasir yaşam tərzi günəşə çıxma imkanını azaldır, uzun müddət qapalı məkanlarda işləmək, şəhər həyatının ritmi, krem və paltarlarla bədəni örtmək vitamin D çatışmazlığına səbəb olur. Bu problemi həll etmək üçün isə həkim tövsiyəsi ilə əlavə vitamin D3 qəbul etmək geniş yayılıb.
Vitamin D3-ün Orqanizmdə Fəaliyyəti
Vitamin D3 bədəndə bir neçə vacib vəzifə yerinə yetirir. Əvvəlcə sümük toxuması üçün həyati əhəmiyyət daşıyır, çünki kalsium və fosforun orqanizmdə mənimsənməsini asanlaşdırır və bu, sümüklərin güclü və elastik qalmasına səbəb olur. Həmçinin immun sisteminin normal işləməsində, bədənin infeksiyalara qarşı müdafiəsində, əzələlərin gücündə, ürək-damar sisteminin işində və psixoloji durumun sabit qalmasında vitamin D3 xüsusi rol oynayır. Araşdırmalar göstərir ki, vitamin D çatışmazlığı bir sıra xəstəliklərin, o cümlədən depressiya və autoimmun problemlərin yaranmasına səbəb ola bilər.
5000 IU Dozası: Kimlər üçün və Nə vaxt?
Gündəlik vitamin D3 ehtiyacı fərdi olaraq dəyişir. Beynəlxalq tövsiyələrə görə, böyüklər üçün gündəlik norması 600-800 IU təşkil edir. Amma bəzi insanlar – xüsusilə qan analizində vitamin D səviyyəsi aşağı olanlar, osteoporozdan əziyyət çəkənlər, immuniteti zəif olanlar və ya müəyyən dərmanları uzunmüddətli istifadə edənlər – daha yüksək dozaya, yəni 5000 IU qəbuluna ehtiyac duyur. Bu cür yüksək doza yalnız həkim göstərişi və laborator analizlərin nəzarəti altında qısa və ya orta müddət üçün istifadə edilməlidir. Vitamin D çatışmazlığının bərpası, sümük xəstəliklərinin qarşısının alınması və immun sistemin dəstəklənməsi məqsədilə 5000 IU-luq doza seçilə bilər.
İstifadə Qaydaları və Tövsiyələr
Vitamin D3 yağda həll olunan vitamin olduğuna görə, onu əsas yeməklə, xüsusilə tərkibində yağ olan qidalarla birlikdə qəbul etmək daha faydalıdır. Qida ilə birlikdə qəbul orqanizmdə sorulmanı xeyli artırır. Əlavə olaraq, hər gün eyni vaxtda qəbul etmək gündəlik ritminizi saxlamağa kömək edir. Unutmaq olmaz ki, hər hansı vitamin və ya əlavəni, xüsusən yüksək dozanı istifadə etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşmək və qan analizləri ilə orqanizmin ehtiyacını müəyyənləşdirmək lazımdır.
Yüksək Dozanın Riskləri
Vitamin D3-ün çox miqdarda qəbul edilməsi, xüsusən uzun müddət davam edərsə, bədəndə kalsium səviyyəsinin artmasına (hiperkalsemiya) və bir sıra yan təsirlərə səbəb ola bilər. Hiperkalsemiya nəticəsində böyrəklərdə daşlar əmələ gələ bilər, ürəkdə ritm pozğunluqları, bulantı, iştahsızlıq, zəiflik və əzələ ağrıları baş verə bilər. Bəzi dərmanlar vitamin D-nin təsirini dəyişdirə, ya da əksinə, vitamin D həmin dərmanların təsirinə təsir göstərə bilər. Ona görə də hər hansı bir dərmanı daimi qəbul edən şəxslər əlavə vitamin D istifadə etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər.
Hamiləlikdə və Xüsusi Qruplarda İstifadə
Hamilə qadınlar, uşaqlar, yaşlı insanlar və xroniki xəstəlikləri olanlar üçün vitamin D3 dozası fərqli təyin olunmalıdır. Hamiləlikdə, xüsusilə uşağın sümük inkişafı üçün vitamin D vacibdir, lakin qəbul miqdarı mütləq həkim tərəfindən müəyyən edilməlidir. Yaşlı şəxslərdə və qadınlarda menopauzadan sonra osteoporoz riskini azaltmaq üçün əlavə vitamin D qəbuluna ehtiyac arta bilər.
Qida Mənbələri və Təbii Günəş İşığı
Vitamin D3-ün əsas təbii mənbəyi günəş şüasıdır. Bədənin günəşə məruz qalması ilə dəridə D3 vitamini əmələ gəlir. Amma bəzi coğrafi zonalarda, xüsusən qış aylarında və ya uzun müddət evdə qaldıqda, bu mənbə yetərli olmur. Yağlı balıq növləri (skumbriya, losos), yumurta sarısı, bəzi göbələklər və zənginləşdirilmiş süd məhsulları vitamin D ilə zəngindir. Hər gün 10-20 dəqiqə günəş altında olmaq bədən ehtiyacının əsas hissəsini ödəyə bilər, lakin bu, dəri tipindən, yaşdan və hava şəraitindən asılı olaraq dəyişir.
Məhsul Seçərkən Nələrə Diqqət Yetirməli?
Əlavə vitamin D3 məhsulu seçərkən istehsalçının etibarlılığı, məhsulun təmizliyi və əlavə tərkiblərin olmaması vacibdir. Sertifikatlaşdırılmış, testdən keçmiş məhsullara üstünlük verilməlidir. D3 formasında olan vitamin D, bədən üçün daha asan mənimsənilir.
Vitamin D3, insan sağlamlığının qorunmasında, xüsusilə sümük və əzələ gücü, immun sisteminin möhkəmləndirilməsi və psixoloji rifah üçün olduqca əhəmiyyətlidir. 5000 IU-luq doza ciddi çatışmazlıq və ya xüsusi tibbi vəziyyətlərdə, mütləq həkim nəzarəti altında istifadə edilməlidir. Daima balanslı qidalanmaq, günəşdən faydalanmaq və sağlam həyat tərzi saxlamaq vitamin D səviyyəsini təbii yollarla yüksək tutmağa kömək edir.
Ən Çox Verilən Suallar
Bu doza yalnız laborator analiz nəticəsində çatışmazlıq müəyyən edilən şəxslər və həkim məsləhəti olan hallarda istifadə edilməlidir. Hər kəs üçün uyğun deyil, çünki uzun müddət bu miqdarda qəbul hiperkalsemiya riskini artırır.
Yağlı balıqlarda (skumbriya, losos), yumurta sarısında, göbələklərdə və bəzi zənginləşdirilmiş süd məhsullarında təbii vitamin D3 olur.
Həkimlə məsləhətləşmək, qan analizlərindən keçmək, məhsulu qida ilə, xüsusilə yağlı yeməklə birlikdə qəbul etmək və düzgün dozanı seçmək lazımdır.
Bəzi dərmanlar (antiepileptiklər, kortikosteroidlər, xolesterolu azaldan dərmanlar) vitamin D-nin sorulmasını və ya bədəndə səviyyəsini azalda bilər. Əlavə qəbul etməzdən əvvəl həkimə məlumat verin.
Sümük ağrısı, əzələ zəifliyi, tez-tez infeksiyalara yoluxma, yorğunluq, əhvalın pisləşməsi və iştahsızlıq ən çox rast gəlinən əlamətlərdir.
Çatışmazlıq uzun müddət davam edərsə, osteoporoz, sümüklərdə deformasiyalar, immunitetin zəifləməsi və əhval-ruhiyyə problemləri baş verə bilər.
