Ali məktəblərə qəbul prosesi Azərbaycanda hər zaman diqqət mərkəzindədir və II ixtisas qrupu abituriyentlərin ən çox üstünlük verdiyi sahələrdən sayılır. Bu qrupda təhsil almaq istəyənlər iqtisadiyyat, maliyyə, menecment, marketinq, beynəlxalq ticarət və logistika kimi sahələr üzrə ixtisaslaşa bilirlər. Hər il universitetlərə qəbul zamanı II qrup üzrə minlərlə gənc öz arzularına çatmaq üçün ciddi hazırlaşır. Keçid ballarının formalaşması, dövlət və ödənişli yerlər arasındakı fərqlər, tədris dilləri və əmək bazarında mövcud olan tendensiyalar seçim zamanı əsas göstəricilər sayılır. Xüsusilə son illər iqtisadiyyat və maliyyə sahələrinin iş bazarında populyarlığı artıb, bu isə ixtisas seçiminə də təsir göstərir. Abituriyentlər universitetlərin rəsmi açıqlamalarına və Dövlət İmtahan Mərkəzinin illik statistikalarına əsaslanaraq daha məlumatlı qərar verirlər.
İxtisas seçərkən, yalnız bal göstəriciləri deyil, həmçinin gələcək peşə perspektivləri, təhsil müddətində əldə ediləcək bilik və bacarıqlar da nəzərə alınmalıdır. Son illər rəqəmsal texnologiyaların, bankçılıq və analitika sektorlarının inkişafı II qrup ixtisaslarına marağı artırır. Azərbaycanda həm dövlət, həm də özəl universitetlər bu qrup üzrə yüksək səviyyədə təhsil verir və hər birinin qəbul şərtləri, proqram məzmunu və təhsil dili fərqlənir. Bu səbəbdən seçim edən abituriyentlərə düzgün istiqamət vermək, onların maraqlarına və real bazar ehtiyaclarına uyğun qərar verməsinə yardımçı olmaq böyük əhəmiyyət daşıyır. Qəbul prosesi və ixtisas seçimi gənclərin gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirən əsas addımlardan biridir və buna görə də məsuliyyətlə yanaşmaq vacibdir.
II ixtisas qrupunun əsas sahələri
II qrup üzrə təhsil proqramları iqtisadiyyat, maliyyə, menecment, marketinq, beynəlxalq ticarət, logistika, statistika və dövlət idarəçiliyi kimi geniş spektri əhatə edir. Bu istiqamətlərin hər biri tələbələrə həm nəzəri biliklər, həm də praktiki bacarıqlar qazandırır. Universitetlərdə təqdim olunan proqramların müxtəlifliyi abituriyentlərə maraq dairəsinə və gələcək planlarına uyğun seçim etmək imkanı verir.
Dövlət universitetləri ilə yanaşı, özəl ali təhsil müəssisələri də II qrup ixtisaslarını geniş şəkildə təklif edir. Hər bir ixtisas üzrə keçid balları, tədris dili və təhsil forması fərqli olduğundan, abituriyentlərin seçim zamanı bu amillərə diqqət etməsi vacibdir. Müxtəlif universitetlərin proqramları həm Azərbaycan, həm də ingilis və bəzən türk dillərində həyata keçirilir.
Keçid ballarının müəyyənləşdirilməsi və dinamikası
Keçid balları hər il qəbul olunan abituriyentlərin imtahan nəticələrinə, yer ayrımına və sahəyə olan tələbatın səviyyəsinə görə dəyişir. Dövlət İmtahan Mərkəzi hər il nəticələri ictimaiyyətə açıqlayır və bu rəqəmlər əsasında ixtisaslar üzrə ballar formalaşır. Ən çox tələb olunan ixtisaslarda ballar adətən daha yüksək olur, bu isə rəqabəti artırır.
Bəzi ixtisaslarda, xüsusilə dövlət sifarişi ilə təhsil verilən proqramlarda keçid balı 400-450 arası, ödənişli əsaslarda isə 200-300 bal aralığında olur. Abituriyentlər seçim zamanı öz ballarını və ixtisasların keçid göstəricilərini diqqətlə müqayisə etməlidirlər.
Tədris dili və proqram fərqlilikləri
Azərbaycan universitetlərində II qrup ixtisasları Azərbaycan, ingilis və müəyyən hallarda türk dillərində tədris olunur. İngilis dili proqramlarında adətən daha yüksək keçid balları müşahidə edilir. Bu proqramlar daha çox beynəlxalq karyera perspektivi üçün nəzərdə tutulur və tələbələrin dil bilikləri, eləcə də analitik bacarıqları əsas götürülür.
Bəzi universitetlərdə, xüsusən də Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti və ADA kimi nüfuzlu ali məktəblərdə müxtəlif dillərdə proqramlar təklif edilir. Tələbələr bu proqramlara müraciət edərkən həm keçid ballarını, həm də tədris dilini diqqətlə nəzərdən keçirməlidirlər.
Dövlət sifarişli və ödənişli yerlər arasındakı fərqlər
Dövlət sifarişli yerlər abituriyentlərə ödənişsiz təhsil imkanı verir və adətən burada qəbul üçün tələb olunan bal səviyyəsi yüksək olur. Ödənişli yerlərdə isə abituriyentlər müəyyən təhsil haqqı ödəyirlər və keçid balı dövlət yerləri ilə müqayisədə aşağıdır.
Dövlət sifarişli yerlərin sayı və ixtisaslar üzrə bölgüsü hər il nazirlik və universitetlər tərəfindən müəyyənləşdirilir. Ödənişli proqramlarda təhsil haqqı universitetə və ixtisasın populyarlığına görə dəyişir, bu isə seçim zamanı maliyyə imkanlarını nəzərə almağı zəruri edir.
Əmək bazarında II qrup ixtisaslarının rolu
İqtisadiyyat və maliyyə sahələrində təhsil alan məzunlar bank, audit, sığorta, dövlət qurumları, biznes idarəçiliyi və startap ekosistemində geniş iş imkanlarına sahibdirlər. Hazırda ölkədə və dünyada iqtisadi proseslərin sürətli dəyişməsi II qrup üzrə mütəxəssislərə olan tələbatı artırır.
Xüsusilə rəqəmsal bankçılıq, maliyyə texnologiyaları, marketinq analitikası və logistika kimi yeni sahələrdə karyera qurmaq mümkündür. Qlobal bazarda rəqabətədavamlı olmaq üçün həm nəzəri, həm də praktiki biliklərin gücləndirilməsi vacibdir.
İxtisas seçimi və abituriyentin maraqları
Doğru ixtisas seçimi abituriyentin gələcək peşə həyatında uğur qazanmasının əsas şərtidir. Hər bir gənc öz maraqları, bacarıqları və gələcək planları ilə bağlı qərar verməli, əmək bazarındakı real tələbləri də nəzərə almalıdır.
İxtisas seçərkən yalnız keçid balları deyil, həm də proqramın məzmunu, tədris müddəti, universitetin nüfuzu və məzunların karyera göstəriciləri də diqqətə alınmalıdır. Bəzən, az bal ilə qəbul olunan, lakin əmək bazarında yüksək dəyərə sahib ixtisaslar da olur.
2025-ci il üçün qəbul prosesində yeniliklər və trendlər
2025-ci ildə qəbul prosesində bir sıra yeniliklərin olması gözlənilir. Dövlət universitetləri rəqəmsal xidmətləri genişləndirir, qəbul prosesləri daha şəffaf və çevik idarə olunur. Eyni zamanda, yeni ixtisaslar açılır və mövcud proqramlarda müasirləşmə aparılır.
Rəqəmsallaşmanın təsiri nəticəsində tələbə və məzunlara uyğunlaşa biləcək, gələcəyin əmək bazarına hazırlıq verən proqramlar ön plana çıxır. Beynəlxalq əlaqələrin artması, tələbələrin xaricdə təhsil imkanlarından yararlanması da bu prosesə təsir edir.
2025-ci il üçün II qrup ixtisasları və keçid balları
| Universitet | İxtisas | Keçid balı | Tədris dili | Dövlət/Ödənişli |
| Bakı Dövlət Universiteti | İqtisadiyyat | 393.7 | Azərbaycan | Dövlət |
| Bakı Dövlət Universiteti | Maliyyə | 353.5 | Azərbaycan | Dövlət |
| Bakı Dövlət Universiteti | Beynəlxalq ticarət və logistika | 293.8 | Azərbaycan | Dövlət |
| Bakı Dövlət Universiteti | Biznesin idarə edilməsi (ingilis) | 506.6 | İngilis | Dövlət |
| Azərbaycan Dövlət İqtisad Univ. | İqtisadiyyat (ingilis dili) | 624.3 | İngilis | Dövlət |
| Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye | İqtisadiyyat | 331.1 | Azərbaycan | Dövlət |
| Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye | Biznesin idarə edilməsi (ingilis) | 320.0 | İngilis | Dövlət |
| Azərbaycan Texniki Universiteti | Menecment | 220.2 | Azərbaycan | Dövlət |
Karyera planlaması və əlavə üstünlüklər
Gənclər üçün II qrup ixtisaslarının əsas üstünlüklərindən biri əmək bazarında davamlı tələbatın olmasıdır. Praktiki bacarıqları gücləndirən proqramlar, təcrübə imkanları, ikili diplomlar və beynəlxalq mübadilə proqramları tələbələrin peşəkar inkişafına təkan verir.
Seçim zamanı yalnız tədris ili və keçid balı deyil, həm də universitetin məzunlarla əlaqələri, təcrübə proqramları və işəgötürənlərlə əməkdaşlığı nəzərə alınmalıdır. Uğurlu seçim gələcəkdə istənilən sahədə karyera qurmaq üçün möhkəm zəmin yaradır.
İkinci ixtisas qrupu Azərbaycanda təhsil və karyera imkanları baxımından çoxşaxəli və perspektivli sahədir. Burada təhsil alanlar iqtisadiyyat, maliyyə, menecment və marketinq kimi dinamik və aktual peşələrə yiyələnə bilirlər. Rəqəmsal texnologiyaların inkişafı və yeni iş bazarlarının formalaşması bu ixtisas sahələrinə olan marağı daha da artırır. Dövlət və özəl universitetlərdə fərqli tədris dilləri və proqram məzmunları seçim imkanlarını genişləndirir.
Abituriyentlər seçim zamanı yalnız bal göstəricilərinə deyil, həm də şəxsi maraqlara, peşə bacarıqlarına və əmək bazarının real tələblərinə əsaslanmalıdır. Gələcəkdə rəqabətədavamlı və peşəkar olmaq üçün seçilmiş proqramda həm nəzəri, həm də praktiki təhsilə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Yaxşı planlaşdırılmış təhsil və doğru ixtisas seçimi hər bir gəncin uğurlu gələcəyinin əsasını qoyur. II qrupda təhsil alanlar həm Azərbaycanda, həm də beynəlxalq səviyyədə peşəkar inkişaf üçün geniş imkanlar qazanırlar.
Ən Çox Verilən Suallar
II ixtisas qrupu iqtisadiyyat, maliyyə, menecment, marketinq, beynəlxalq ticarət, logistika, dövlət idarəçiliyi və statistika kimi sahələri əhatə edir. Bu istiqamətlər həm nəzəri, həm də praktiki biliklərin öyrədilməsinə yönəlib və əmək bazarında geniş tələbat görür.
Keçid balları universitet və ixtisasdan asılı olaraq fərqlənir. Dövlət yerlərində əsasən 400-450 bal, ödənişli proqramlarda isə 200-300 bal aralığında dəyişir. İngilisdilli proqramlarda bu rəqəm daha yüksək olur.
Bəli, ingilis dilində tədris olunan proqramlara qəbul üçün bal tələbi adətən daha yüksək olur. Bu proqramlara qəbul olmaq istəyən abituriyentlər həm yüksək bal toplamalı, həm də dil biliklərini təsdiqləməlidirlər.
Dövlət sifarişli yerlərdə təhsil pulsuzdur və burada qəbul üçün bal tələbi adətən yüksək olur. Ödənişli yerlərdə isə təhsil haqqı ödənilir və minimal bal səviyyəsi nisbətən aşağı olur. Dövlət proqramları tələbələrə əlavə sosial üstünlüklər də verir.
Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan Texniki Universiteti və bir sıra özəl ali məktəblər II qrup üzrə müxtəlif ixtisaslar təqdim edir. Hər universitetdə qəbul balları və tədris dili fərqli ola bilər.
II qrup üzrə məzunlar banklar, audit, sığorta şirkətləri, dövlət qurumları, logistika və marketinq kimi müxtəlif sahələrdə iş tapa bilirlər. Xüsusilə yeni texnoloji istiqamətlər və rəqəmsal bankçılıq sahəsində tələbat artmaqdadır.
Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən keçirilən qəbul imtahanlarının nəticələrinə əsasən, ixtisas və yerlər üzrə bal hədləri müəyyən edilir. Rəqabət yüksək olduqda ballar artır, az tələbat olduqda isə bal aşağı ola bilər. Ballar illik qəbul nəticələri əsasında formalaşır.
Bəli, hər il bir sıra yeni proqramlar açılır. 2025-ci ildə rəqəmsal iqtisadiyyat, maliyyə texnologiyaları və innovasiya menecmenti kimi yeni ixtisaslar əlavə edilib. Bu proqramlar müasir əmək bazarının ehtiyaclarına cavab verir.
Tələbələr öz maraq və bacarıqlarını, ixtisasların keçid ballarını, tədris proqramının məzmununu və universitetin nüfuzunu nəzərə almalıdırlar. Gələcəkdə peşə və əmək bazarındakı perspektivlər də seçim zamanı vacibdir.
Bu ixtisaslarda təhsil alanlar müasir iqtisadiyyat və idarəetmə bilikləri əldə edir, təcrübə proqramlarında iştirak edir və beynəlxalq layihələrdə özlərini sınaya bilirlər. Dövlət yerlərində təhsil alan tələbələr bir sıra sosial güzəştlərdən də yararlana bilər.
