Azərbaycan teatr və kino tarixində bənzərsiz səsə, mimikaya və yaradıcılığa malik, istedadı ilə milyonların sevgisini qazanmış, nəcib yumoru və duyğulu ifası ilə xalqın yaddaşında silinməz iz buraxmış aktyorlardan biri də Bəşir Səfəroğludur. Onun ömür yolu, teatr və kinodakı obrazları, insanlığı, sadəliyi, həyatda və sənətdə seçdiyi yol Azərbaycan mədəniyyətinin parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Bəşir Səfəroğlu aktyor sənətində ən incə psixoloji və komik çalarları birləşdirən, xalqın ruhuna yaxın obrazlar yaratmaq bacarığı ilə fərqlənən, böyük sənət fədakarı kimi hər zaman ehtiram və hörmətlə anılır.
Uşaqlıq və ilk illər
Bəşir Əfqan oğlu Səfəroğlu 1925-ci il martın 11-də Bakı şəhərində, ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. O, uşaqlıq illərini şəhərin müxtəlif məhəllələrində keçirib, Bakı həyətlərinin, xalq yumorunun, şən və səxavətli ab-havasının təsiri ilə böyüyüb. Erkən yaşlarından incəsənətə, xüsusən teatr və musiqiyə maraq göstərib, məktəbdə, uşaq kollektivlərində çıxış edib, həvəskar tamaşalarda səhnəyə çıxıb. Onun istedadı ailə üzvləri və müəllimlər tərəfindən də dəstəklənib.
Təhsil və aktyorluq məktəbinin başlanğıcı
Bəşir Səfəroğlu orta təhsilini Bakıda başa vurduqdan sonra, Azərbaycan Dövlət Teatr Məktəbinə daxil olur. Burada o dövrün məşhur pedaqoqları və sənətkarlarından dərs alır, peşəkar səhnə qaydaları, bədii söz, səhnə danışığı və plastika üzrə bilik və bacarıqlar qazanır. Təhsil illərində o, müxtəlif kurs tamaşalarında əsas rolları ifa edir, həmçinin şəhər teatrlarının kollektiv tamaşalarında çıxış edərək səhnə təcrübəsi toplayır. Gənc aktyorun ilk uğurları və xalq arasında tanınması da məhz bu dövrə təsadüf edir.
Teatr səhnəsində ilk uğurlar
Bəşir Səfəroğlu 1940-cı illərin sonunda Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrına dəvət alır. Onun səhnə debütü, incə yumor hissi və improvizasiya bacarığı ilə seçilən rollar qısa zamanda onu tamaşaçıların sevimlisinə çevirir. Aktyorun ifasında “Arşın mal alan” operettasında Soltan bəy, “O olmasın, bu olsun”da Mərcan bəy, “Məlik Məmməd”də Qara div, “Evliya”da Qaraş, “Göz həkimi”ndə Elxan kimi obrazlar tamaşaçılar tərəfindən böyük maraq və alqışla qarşılanıb. Bəşir Səfəroğlu həm klassik, həm də müasir pyeslərin qəhrəmanlarını səmimi, canlı və parlaq təqdim etmək bacarığı ilə seçilib.
Bəşir Səfəroğlu və Azərbaycan Musiqili Komediya Teatrı
Onun yaradıcılıq yolu əsasən Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrı ilə bağlı olub. Bəşir Səfəroğlu bu teatrın səhnəsində iyirmi ildən artıq müddətdə müxtəlif janrlarda – komediya, satira, lirik-psixoloji dram və musiqili tamaşalarda çıxış edib. O, mükəmməl vokal və aktyorluq bacarığı, müasir improvizasiya və klassik gülüşü birləşdirməklə, tamaşaçılara unudulmaz anlar yaşadıb.
Bəşir Səfəroğlu hətta adi frazanı belə tamaşaçını güldürəcək və düşündürəcək şəkildə çatdırmaq qabiliyyətinə malik idi. Səhnədə o, tez-tez müxtəlif improvizasiya və zarafatlarla həm tərəf-müqabilini, həm də tamaşaçıları heyran edirdi.
Kino karyerası və məşhur obrazlar
Bəşir Səfəroğlu təkcə teatrla deyil, həm də kino sənəti ilə bağlı olub. O, Azərbaycan kinosunun ən yaddaqalan komik və karakter rollarının müəllifidir. Aktyor “Bəxtiyar”, “Ulduz”, “Görüş”, “Qayınana”, “Bəxt üzüyü”, “O qızı tapın”, “Evlənmək istəyirəm”, “Köhnə bərə” kimi filmlərdə müxtəlif və parlaq obrazlar yaradıb. Onun ifasında ən məşhur obrazlardan biri “Bəxt üzüyü”ndəki Səfəroğlu obrazıdır. Həmçinin “Qayınana” filmindəki Qulaməmməd rolunda aktyor, xalq həyatının gündəlik çalarlarını, sadə insan psixologiyasını, şənliyi və səmimiliyi incə bədii dilə çevirə bilib.
Onun kino obrazları həyatiliyi, xalq ruhuna yaxınlığı və əbədi aktual komediya üslubu ilə seçilib. Hər bir rolunda Bəşir Səfəroğlu özü ilə birgə Bakı həyətinin, Azərbaycan mentalitetinin, xalq zarafatının bütün dadını və ab-havasını tamaşaçıya ötürürdü.
Bəşir Səfəroğlunun sənətinin xüsusiyyətləri
Bəşir Səfəroğlunun aktyor ustalığının ən əsas cəhəti onun emosional zənginliyi, səhnədə səmimiliyi, xalq dilini, zarafatı və dialektini təbiiliyi ilə təqdim etməsi idi. O, heç bir rolunu şablon və təkrarçılıqla ifa etməzdi. Hər bir obrazda fərqli mimika, intonasiya, bədii detal və jestlərdən istifadə edər, obrazın xarakterinə tam nüfuz edərdi.
Bəşir Səfəroğlu səhnədə və ekranda həqiqi xalq aktyoru obrazı yaradıb. Onun ifasında gülüş və yumor heç vaxt primitiv deyil, əksinə, insanın daxili aləminə, psixologiyasına toxunan, düşündürən və öyrədən bir vasitə olub. Onun zarafatları hələ də Azərbaycan dilində qanadlı ifadə kimi yaşayır.
Mükafatlar və xalqın sevgisi
Bəşir Səfəroğlu səhnə və kino sənətindəki nailiyyətlərinə görə bir sıra dövlət mükafatlarına layiq görülüb. O, 1968-ci ildə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti” fəxri adına layiq görülüb. Sənətkarın həyat və yaradıcılığı hələ sağlığında xalq arasında əfsanəvi məqama yüksəlib. Onun çıxışları radio və televiziya arxivlərində, kinostudiyaların fondunda bu gün də qorunur, hər yeni nəsil üçün gülüş və həyatsevərlik dərsi olur.
Bəşir Səfəroğlu haqqında maraqlı faktlar və yaddaş
- Onun ən məşhur replikalarından biri — “Çay gətir, qonağım var!” — bu gün də xalq arasında zarafatla işlədilir.
- Bakının mərkəzi küçələrindən birinə Bəşir Səfəroğlunun adı verilib.
- Onun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş filmlər, televiziya proqramları, xatirə gecələri və məqalələr dəfələrlə işıq üzü görüb.
- Bəşir Səfəroğlu Azərbaycan səhnəsində parlaq improvizator, xalq ruhuna yaxın komik aktyor kimi milli aktyorluq məktəbinin ən önəmli simalarından biri sayılır.
Bəşir Səfəroğlunun yaradıcılıq fəaliyyəti
| İllər | Fəaliyyət sahəsi | Əsas rollar və əsərlər |
|---|---|---|
| 1940-1950 | Teatr, Musiqili Komediya Teatrı | Soltan bəy, Mərcan bəy, Elxan, Qara div |
| 1950-1970 | Teatr və Kino | “Bəxtiyar”, “Ulduz”, “Qayınana”, “Bəxt üzüyü”, “O qızı tapın”, “Evlənmək istəyirəm” və s. |
| 1960-1970 | Televiziya, Radio | Yumoristik çıxışlar, musiqili səhnəciklər |
Bəşir Səfəroğlu Azərbaycan səhnə və kino tarixinin ən parlaq, ən səmimi, ən sevilən sənətkarlarından biri kimi milli mədəniyyətimizdə əbədi iz qoyub. Onun yaradıcılığı və xalq sevgisi nəsillərdən-nəsilə ötürülür, Azərbaycan gülüşünün və insaniliyin zirvəsində dayanır.
Ən Çox Verilən Suallar
Bəşir Səfəroğlu — Azərbaycanın görkəmli teatr və kino aktyoru, Musiqili Komediya Teatrının ən parlaq simalarından biri, xalq arasında sevilən komik obrazların ifaçısıdır.
Aktyor ‘Bəxtiyar’, ‘Ulduz’, ‘Qayınana’, ‘Bəxt üzüyü’, ‘O qızı tapın’, ‘Evlənmək istəyirəm’, ‘Görüş’ və digər filmlərdə yaddaqalan rollar yaradıb.
O, Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında peşəkar səhnə fəaliyyətinə başlayıb və ömrünün böyük hissəsini bu teatrda çalışıb.
Bəşir Səfəroğlu ‘Arşın mal alan’da Soltan bəy, ‘O olmasın, bu olsun’da Mərcan bəy, ‘Bəxt üzüyü’ndə Səfəroğlu və ‘Qayınana’da Qulaməmməd kimi obrazlarla məşhurlaşıb.
Onun ifasında səmimilik, emosional zənginlik, improvizasiya bacarığı, xalq dilinin, yumorunun və psixoloji dərinliyin peşəkar şəkildə təqdimatı əsas yer tutur.
Bəşir Səfəroğlu 1968-ci ildə ‘Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti’ fəxri adına layiq görülüb, yaradıcılığı ərzində dəfələrlə təltif edilib.
Onun ‘Çay gətir, qonağım var!’ ifadəsi və səhnə zarafatları Azərbaycan xalq dilində hələ də yaşayır və çox məşhurdur.
O, Azərbaycan komik aktyor məktəbinin banilərindən biridir, milli teatr səhnəsində improvizatorluq və psixoloji oyun tərzi ilə yeni yol açıb.
Bakıda Bəşir Səfəroğlunun adını daşıyan küçə var, həmçinin xatirəsinə həsr olunmuş filmlər və proqramlar çəkilib.
O, milli mədəniyyətin, səhnə sənətinin, xalq yumorunun və pozitiv həyat fəlsəfəsinin simvoludur, nəsillər üçün gülüş və ümid mənbəyidir.
