Ciyər Qovurması: Resepti, Qida Dəyəri

Ciyər qovurması Azərbaycan mətbəxinin sevilən və tez-tez süfrələrdə yer alan ənənəvi yeməklərindən biridir. Bu yemək xüsusilə qonaqlıqlarda, ailə süfrələrində və xüsusi günlərdə hazırlanaraq böyük zövqlə yeyilir. Təzə ciyərin incə doğranaraq ədviyyatlarla birgə qızardılması nəticəsində əldə olunan bu ləziz yemək həm dad baxımından, həm də qida dəyəri baxımından olduqca zəngindir. Ciyər yüksək miqdarda dəmir, zülal və vitaminlər ehtiva etdiyi üçün orqanizm üçün çox faydalıdır.Ciyər qovurmasının hazırlanmasında ən mühüm məqam təzə və keyfiyyətli məhsul seçməkdir. Təzə ciyər həm dadı, həm də toxuması ilə fərqlənir və düzgün bişirildikdə yumşaq və şirəli olur. Yemək adətən soğan, duz, istiot və bəzən də zəfəran, sumaq kimi ədviyyatlarla dadlandırılır.

Bu yemək həm gündəlik nahar və ya şam yeməyi üçün, həm də bayram süfrələrində xüsusi yer tutan milli ləzzətlərdən sayılır. Çox vaxt yanında təzə göyərtilər, turşular və isti lavaşla təqdim olunur. Ciyər qovurması qısa müddətdə hazırlanması ilə də məşhurdur, bu isə onu sürətli, amma doyumlu yemək axtaranlar üçün ideal seçim edir.Tarixən Azərbaycanın bir çox bölgəsində ciyər qovurması müxtəlif resept fərqləri ilə bişirilib. Bakı, Gəncə, Naxçıvan və Qarabağ bölgələrində bu yeməyin hazırlanma üsulları bir qədər fərqlilik göstərsə də, əsas ləzzət qorunub saxlanılıb.Bu yeməyin ən mühüm sirri düzgün bişirmə vaxtı və ədviyyat balansıdır. Həddindən artıq bişirmək ciyərin sərtləşməsinə səbəb ola bilər, az bişirmək isə istənilən dadı verməz. Buna görə də ustalıqla hazırlanmış ciyər qovurması həm dadı, həm də görünüşü ilə hər kəsi məmnun edir.

Ciyər qovurmasının tarixi və ənənəsi

Ciyər qovurması Azərbaycan mətbəxində uzun illərdir öz yerini qoruyur. Tarixi mənbələrdə bu yeməyin xüsusilə kənd yerlərində və ov mövsümündə tez-tez bişirildiyi qeyd olunur. Keçmişdə qonaqpərvərlik simvolu kimi təqdim olunan ciyər qovurması, süfrənin bəzəyi sayılırdı.Ənənəvi olaraq bu yemək qurban bayramlarında, ailə tədbirlərində və yaylaq mövsümündə hazırlanıb. Təzə kəsilmiş heyvanın ciyəri dərhal təmizlənərək qovrulardı. Bu üsul həm qidanın təzəliyini qoruyur, həm də yeməyin daha ətirli olmasına kömək edirdi.

Ciyərin qida dəyəri

Ciyər insan orqanizmi üçün mühüm vitamin və mineralların mənbəyidir. Xüsusilə dəmir, A vitamini, B qrupu vitaminləri və protein baxımından zəngindir. Bu səbəbdən qan azlığı yaşayan və ya fiziki gücə ehtiyacı olan şəxslər üçün faydalıdır.Müntəzəm, lakin ölçülü şəkildə ciyər yemək immunitetin güclənməsinə, enerji səviyyəsinin artmasına və sinir sisteminin sağlam qalmasına kömək edir. Ancaq həkimlər həftədə bir və ya iki dəfə istehlakı tövsiyə edirlər.

Ənənəvi ciyər qovurması resepti

Ciyər qovurmasının klassik resepti çox sadədir, lakin nəticəsi çox ləzzətli olur. Əsas inqrediyentlər təzə mal və ya qoyun ciyəri, soğan, duz, qara istiot və bitki yağıdır. Bəzi bölgələrdə isə yeməyə sumaq, kəklikotu və ya zəfəran da əlavə olunur.

Ciyər əvvəlcə yuyulur, damar hissələri təmizlənir və kiçik kublar şəklində doğranır. Soğan nazik dilimlənərək yağda qovrulur, daha sonra üzərinə ciyər əlavə olunur. Qısa müddətdə qarışdırılaraq bişirilir və ədviyyatlar əlavə edilir.

Bişirmə zamanı diqqət ediləcək məqamlar

Ciyər qovurmasında ən vacib qayda onu çox bişirməməkdir. Çox bişən ciyər sərtləşir və dadını itirir. Orta istilikdə, 6-8 dəqiqə ərzində bişirmək kifayətdir.Bundan başqa, bişirmə zamanı qapağı tam örtməmək ciyərin suyunu buraxmasının qarşısını alır. Bu üsul onun daha şirəli və yumşaq qalmasına imkan yaradır.

Ciyər qovurmasının təqdimatı

Ciyər qovurması adətən isti halda süfrəyə verilir. Yanında lavaş, təzə göyərti, turşu və bəzən də kartof qızartması təqdim olunur.Bəzi bölgələrdə isə ciyər qovurması plovun yanında, bəzilərində isə ayranla birlikdə yeyilir. Bu, yeməyin həm dadını artırır, həm də həzmini asanlaşdırır.

Müasir mətbəxdə ciyər qovurması

Müasir aşpazlar ciyər qovurmasına müxtəlif əlavələr edərək ona yeni dadlar qatırlar. Məsələn, bibər, pomidor, sarımsaq və hətta zəncəfil əlavə etməklə fərqli versiyalar hazırlanır.Bununla belə, ənənəvi resept hələ də ən çox üstünlük verilən versiyadır. Çünki bu üsul həm milli dadı qoruyur, həm də hazırlanma müddətini qısa saxlayır.

Sağlamlıq baxımından tövsiyələr

Ciyər qovurması yüksək qida dəyərinə malik olsa da, onu ölçülü şəkildə yemək vacibdir. Xolesterin səviyyəsi yüksək olan şəxslər üçün həftədə bir dəfə kifayətdir.Uşaqlar və hamilə qadınlar üçün isə ciyərin təzə olmasına və yaxşı bişməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bu, həm ləzzəti, həm də sağlamlığı təmin edir.

Resept – Ciyər Qovurması

• 500 qram təzə ciyər (mal və ya qoyun)
• 2 iri soğan
• 3-4 xörək qaşığı bitki yağı
• 1 çay qaşığı duz
• 0,5 çay qaşığı qara istiot
• İstəyə görə sumaq və ya kəklikotu

Ciyəri yuyub damarlarını təmizləyin, kiçik kublar halında doğrayın. Soğanı yarımhalqa doğrayın, tavada yağda qovurun. Üzərinə ciyəri əlavə edib orta odda qarışdıraraq 6-8 dəqiqə bişirin. Ədviyyatları əlavə edib 1-2 dəqiqə sonra oddan götürün. İsti halda süfrəyə verin.Ciyər qovurması Azərbaycan mətbəxinin ən sevilən yeməklərindən biri kimi həm dadı, həm də qida dəyəri ilə seçilir. Onun hazırlanması çox vaxt aparmır, lakin düzgün üsulla bişirildikdə yumşaq, şirəli və ətirli olur. Tarixən həm gündəlik yemək, həm də xüsusi günlərin əsas təamı kimi tanınan bu yemək, milli mətbəx irsinin vacib hissəsidir. Təzə məhsulların seçilməsi, bişirmə müddətinə riayət olunması və ədviyyat balansının qorunması onun uğurlu alınmasının əsas şərtlərindəndir.Ciyər qovurmasının qida dəyəri yüksəkdir, dəmir, vitamin və protein baxımından zəngin olduğu üçün orqanizm üçün faydalıdır. Həm sağlamlıq, həm də dad baxımından mükəmməl bir seçimdir. Müasir dövrdə aşpazlar müxtəlif əlavələrlə fərqli versiyalar yaratsalar da, ənənəvi üsul hələ də ən çox üstünlük verilən variantdır. Yeməyin yanında təqdim olunan təzə göyərti, turşular və lavaş onun dadını tamamlayır.Bu yeməyin hazırlanması sadə olsa da, incə məqamlarına diqqət yetirilməlidir. Çox bişirmək ciyərin sərtləşməsinə, az bişirmək isə ləzzətin tam formalaşmamasına səbəb ola bilər. Ona görə də orta istilikdə qısa müddətdə bişirmək ən doğru üsuldur.Ciyər qovurması yalnız qida dəyəri ilə deyil, həm də ailəvi və mədəni dəyərləri qoruyan bir yeməkdir. Nəsillər boyu süfrələrdə öz yerini qoruması onun Azərbaycan mətbəxində nə qədər önəmli olduğunu göstərir.

Ən Çox Verilən Suallar