Çörəkotu (latınca Nigella sativa) əsrlərdir həm qida, həm də təbii müalicə vasitəsi kimi istifadə olunan qiymətli bir bitkidir. Qara rəngli xırda toxumlara malik olan bu bitki həm yeməklərə xüsusi ətir verir, həm də sağlamlıq üçün saysız-hesabsız faydalar təqdim edir. Tarix boyu İslam təbabətində, qədim Misir və Yunan həkimliyində, eləcə də Şərq təbabətində geniş istifadə olunmuşdur. Məşhur hədislərdə çörəkotunun “ölümdən başqa hər bir xəstəliyə dərman” olduğu qeyd edilir ki, bu da onun tarixi əhəmiyyətini daha da artırır.
Bu toxumların tərkibində efir yağları, omeqa-3 və omeqa-6 yağ turşuları, zülal, vitaminlər (xüsusilə B qrupu, E vitamini) və minerallar (kalsium, maqnezium, dəmir, sink) mövcuddur. Həmçinin timokinon adlı maddə onun güclü antioksidant və iltihabəleyhinə təsir göstərməsində əsas rol oynayır. Müasir elmi araşdırmalar da çörəkotunun immuniteti gücləndirdiyini, bakteriya və viruslara qarşı qoruyucu təsirə malik olduğunu sübut edir.
İmmunitet sistemini gücləndirir
Çörəkotunun ən tanınmış xüsusiyyətlərindən biri immunitet sistemini dəstəkləməsidir. Tərkibindəki timokinon güclü antioksidant kimi bədən hüceyrələrini sərbəst radikalların zədəsindən qoruyur. Bu xüsusiyyət, xüsusilə mövsümi xəstəliklərin artdığı dövrlərdə orqanizmi virus və bakteriyalara qarşı daha davamlı edir.
Daimi olaraq az miqdarda çörəkotu istehlak edən insanların soyuqdəymə, qrip kimi infeksiyalara daha az tutulduqları müşahidə olunub. Həmçinin, bədənin müdafiə mexanizmlərini gücləndirərək xroniki yorğunluq, halsızlıq kimi halları da azaldır.
İltihab və ağrılara qarşı təsirli
Çörəkotu iltihabəleyhinə xüsusiyyətləri ilə revmatizm, oynaq ağrıları, əzələ yorğunluğu kimi problemlərdə faydalı ola bilər. Timokinon maddəsi iltihab yaradan maddələrin təsirini zəiflədir və ağrı hissini azaldır.
Bəzi təbii müalicə üsullarında çörəkotu yağı xaricdən də istifadə olunur. Məsələn, oynaq nahiyəsinə masaj şəklində sürtülməsi qan dövranını artırır, şişkinliyi və ağrını yüngülləşdirir.
Həzm sistemini dəstəkləyir
Çörəkotu qədimdən həzm sisteminin sağlamlığında mühüm rol oynayıb. O, mədə turşusunu tarazlaşdırır, köp, qaz və mədə ağrısını azaldır. Həmçinin, bağırsaq hərəkətlərini normallaşdıraraq qəbizlik və ishal kimi problemlərin qarşısını almağa kömək edir.
Xalq təbabətində çörəkotu bal ilə qarışdırılaraq mədə xorası və qastrit zamanı istifadə edilir. Onun tərkibindəki maddələr bağırsaq florasını dəstəkləyir və zərərli bakteriyaların çoxalmasını əngəlləyir.
Qan şəkəri və xolesterini tənzimləyir
Araşdırmalar göstərir ki, çörəkotu tip-2 diabet xəstələrində qan şəkərinin səviyyəsini normallaşdırmağa kömək edə bilər. Onun tərkibindəki aktiv maddələr insulinə həssaslığı artırır və şəkərin hüceyrələrə daha yaxşı ötürülməsini təmin edir.
Bundan əlavə, çörəkotu pis xolesterin (LDL) səviyyəsini azaldaraq, yaxşı xolesterini (HDL) artırır. Bu, ürək-damar xəstəlikləri riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
Tənəffüs yollarına faydalıdır
Çörəkotu astma, bronxit və allergik rinit kimi tənəffüs problemlərində rahatlaşdırıcı təsir göstərə bilər. Tərkibindəki efir yağları və iltihabəleyhinə maddələr nəfəs yollarındakı daralmaları azaldır, bəlğəmin çıxmasına kömək edir.
İsti suya bir neçə damcı çörəkotu yağı əlavə edərək buxar inhalyasiyası etmək, burun tutulması və boğaz qıcıqlanmasını yüngülləşdirir.
Dəri və saç sağlamlığına müsbət təsir göstərir
Çörəkotu yağı dəri problemlərində, xüsusilə sızanaq, ekzema, psoriaz kimi hallarda təbii müalicə vasitəsi kimi tanınır. Onun antibakterial və göbələk əleyhinə xüsusiyyəti dərini infeksiyalardan qoruyur, iltihabı azaldır və bərpa prosesini sürətləndirir.
Saç baxımında da çörəkotu yağı saç tökülməsini azaldır, saç köklərini möhkəmləndirir və saçların parlaqlığını artırır.
Antioksidant təsiri və xərçəngə qarşı potensialı
Müasir elmi araşdırmalar timokinonun bəzi xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini yavaşlatdığını göstərir. Onun antioksidant təsiri hüceyrələrin mutasiyaya uğramasının qarşısını alır və bədənin təbii müdafiə sistemini gücləndirir.
Hərçənd ki, bu sahədə araşdırmalar davam edir və hələ klinik sübutlar tam təsdiqlənməyib, lakin ilkin nəticələr çörəkotunun xərçəngə qarşı potensial profilaktik təsirə malik ola biləcəyini göstərir.
İstifadə qaydaları və dozaj
Çörəkotu müxtəlif formada istifadə edilə bilər:
- Toxum halında: Gündə 1 çay qaşığı, çiy və ya balla qarışdırılmış şəkildə.
- Yağ formasında: Gündə 1 çay qaşığı daxilə və ya xaricdən masaj üçün.
- Çay kimi: 1 stəkan qaynar suya 1 çay qaşığı toxum əlavə edərək dəmləmək.
Qeyd: Hamilə qadınlar, süd verən analar, xroniki xəstəlikləri və dərman müalicəsi olan şəxslər istifadədən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər.
Çörəkotu qədimdən bəri həm təbii dərman, həm də qida əlavəsi kimi istifadə olunan dəyərli bir bitkidir. İmmuniteti gücləndirmək, iltihabları azaltmaq, həzm sistemini dəstəkləmək, ürək-damar sağlamlığını qorumaq və dəri-saç baxımında istifadə kimi geniş spektrli faydaları var. Müasir tibb də onun bir çox xüsusiyyətlərini təsdiqləyir.
Doğru şəkildə və ölçülü istifadə edildikdə çörəkotu gündəlik sağlamlıq qayğısında möcüzəvi bir dəstək vasitəsi ola bilər.
Ən Çox Verilən Suallar
Çörəkotu (*Nigella sativa*) qara rəngli xırda toxumlara malik, həm qida, həm də təbii müalicə vasitəsi kimi istifadə olunan bitkidir. Onun həm toxumları, həm də yağı sağlamlıq üçün faydalıdır.
Çörəkotu immuniteti gücləndirir, iltihabı azaldır, həzm sistemini dəstəkləyir, qan şəkəri və xolesterini tənzimləyir. Həmçinin dəri və saç sağlamlığına müsbət təsir göstərir.
Çörəkotu B qrupu vitaminləri, E vitamini, kalsium, maqnezium, dəmir, sink, omeqa-3 və omeqa-6 yağ turşuları ilə zəngindir.
Çörəkotu toxum halında çiy və ya balla qarışdırılaraq, yağ formasında daxilə və ya xaricə, çay kimi dəmlənərək istifadə olunur.
Çörəkotu yağı dəri iltihablarını azaldır, saç tökülməsini azaldır, immuniteti gücləndirir və tənəffüs yollarını rahatlaşdırır.
Çörəkotu qan şəkərinin səviyyəsini tənzimləyir, insulinə həssaslığı artırır və tip-2 diabet riskini azalda bilər.
Hamiləlik və südvermə dövründə çörəkotu və ya yağı yalnız həkim məsləhəti ilə istifadə olunmalıdır.
Bəzi insanlarda çörəkotu allergik reaksiyalara, dəri qızartısına və ya mədə narahatlığına səbəb ola bilər. İlk istifadədə az miqdarda sınamaq tövsiyə olunur.
Araşdırmalar timokinon maddəsinin bəzi xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini yavaşlata biləcəyini göstərir. Lakin bu təsir tam elmi sübut tələb edir.
Gündə 1 çay qaşığı toxum və ya 1 çay qaşığı yağ istifadə tövsiyə edilir. Dozadan artıq istifadə mədə narahatlığına səbəb ola bilər.
