Azərbaycan mətbəxi təkcə ləzzətli yeməkləri ilə deyil, həm də əsrlər boyu qorunan ənənələri, sağlam qida mədəniyyəti və zəngin reseptləri ilə seçilir. Bu zəngin mətbəxin ən maraqlı və qədim nümunələrindən biri də avqondur. Avqon, xalq arasında həm gündəlik qida, həm də xüsusi mərasimlərin ayrılmaz hissəsi kimi tanınıb. Onun hazırlanma qaydası, tərkibi və tarixi mənşəyi Azərbaycan xalqının sadəlik və sağlamlıq prinsiplərinə sadiqliyinin bariz nümunəsidir.
Avqonun Tərkibi və Hazırlanma Qaydası
Avqon əsasən buğda, arpa və ya düyü kimi taxıl məhsullarının qaynadılması ilə hazırlanır. Qədim zamanlarda taxıl ən asan əldə olunan və ən qidalı məhsullardan biri hesab olunurdu. Ona görə də avqon həm kənd yerlərində, həm də şəhərlərdə uzun illər əsas yeməklərdən biri olub. Avqonun hazırlanma üsulu olduqca sadədir: seçilən taxıl növü yaxşıca yuyulur, suda uzun müddət qaynadılır və nəticədə yarı bərk, qatı bir qida alınır. Bəzi hallarda onun dadını artırmaq üçün yağ, süd, qatıq, hətta bəzi bölgələrdə şəkər və ya duz da əlavə edilir. Avqon bəzən soyuq, bəzən də isti şəkildə süfrəyə verilir.
Avqonun Sağlamlıq Üçün Faydaları
Yeməyin əsas üstünlüklərindən biri odur ki, tərkibində orqanizm üçün vacib olan vitamin və minerallar, xüsusən də B qrup vitaminləri, dəmir, maqnezium və liflər bol olur. Bu, avqonu həm doyurucu, həm də sağlamlıq üçün faydalı edir. Taxıl məhsullarından əldə olunan liflər həzm sisteminin fəaliyyətini yaxşılaşdırır, uzun müddət toxluq hissi verir və bədənin enerji ehtiyatlarını artırır. İdmanla məşğul olanlar və aktiv həyat tərzi keçirənlər üçün avqon əvəzolunmaz enerji mənbəyidir. Xüsusilə qış aylarında, soyuq havalarda avqon orqanizmin istiliyini qorumağa və immunitetin güclənməsinə kömək edir.
Ailələrdə və Bölgələrdə Avqonun Fərqli Hazırlanma Üsulları
Avqonun hazırlanması ailədən ailəyə, bölgədən bölgəyə fərqli olur. Bəzi ailələrdə süd və ya qatıq əlavə edilərək, daha yumşaq və kremli dad əldə edilir. Digər ailələrdə isə avqon daha sadə, yalnız su və taxıl ilə bişirilir. Xüsusi tədbirlərdə, toy və ad günlərində, hətta dini mərasimlərdə belə, avqon ənənəvi süfrələrin vacib tərkib hissəsidir. Onun hazırlanması həm ailə üzvlərini bir araya gətirir, həm də mətbəx ənənələrinin gələcək nəsillərə ötürülməsinə şərait yaradır.
Avqonun Elmi Əhəmiyyəti və Müasir Dövrdə Dəyəri
Avqonun elmi baxımdan əhəmiyyəti də danılmazdır. Qidalanmada təbii, emal olunmamış məhsullara üstünlük verilməsi sağlam həyat tərzinin əsas şərtidir. Avqon da məhz belə bir qidadır. Onun tərkibi insan bədəni üçün lazımlı qida maddələri ilə zəngindir və konservant, süni qatqı ehtiva etmir. Müasir dövrdə fast-food və hazır yeməklərin artdığı bir zamanda, avqonun yenidən gündəmə gəlməsi həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün faydalı bir qida seçimi kimi ön plana çıxır.
Avqonun Azərbaycan Mətbəxində Yer
Azərbaycanın bir çox bölgələrində avqon gündəlik yeməklər sırasında yer alır. Şəhər həyatının sürəti, iş qrafikinin gərginliyi bəzən insanları tez hazırlanan, lakin sağlamlıq üçün təhlükəli olan yeməklərə yönəldir. Halbuki, avqon həm tez, həm də sağlam hazırlanır. Ailə böyüklərinin və anaların bu yeməyi yeni nəsilə öyrətməsi, onun gələcəkdə də ənənəvi Azərbaycan süfrəsində yer alacağına əminlik yaradır.
Avqon Azərbaycan xalqının qədim, sağlam və faydalı qidalanma ənənəsinin canlı nümunəsidir. Onun sadə tərkibi, asan hazırlanma qaydası və bədənin ehtiyacı olan vitamin və minerallarla zəngin olması bu yeməyi ailə süfrələrinin sevilən qidasına çevirir. Avqonun həm ənənəvi, həm də müasir Azərbaycan mətbəxində özünəməxsus yeri var və bu yer zaman keçdikcə daha da möhkəmlənir. Sağlam həyat tərzi üçün təbii qida axtarışında olan hər kəs üçün avqon əsl seçimdir. Onun ailə dəyərlərimizi yaşatmaq, birlik və bərabərliyi artırmaq baxımından da xüsusi mənası var. Gələcək nəsillərə bu ənənəni ötürmək, həm mədəni irsimizə, həm də sağlamlığımıza verdiyimiz dəyərin göstəricisidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Avqon buğda, arpa və ya düyünün qaynadılması ilə hazırlanan, bəzən süd və ya yağ əlavə olunan ənənəvi Azərbaycan yeməyidir.
Avqon bədənə enerji verir, liflərlə zəngindir, həzm sistemini yaxşılaşdırır və uzun müddət toxluq hissi yaradır.
Ənənəvi olaraq səhər yeməyi, axşam yeməyi və xüsusi mərasimlərdə, xüsusilə qış aylarında süfrəyə verilir.
Süd, qatıq, yağ, duz, şəkər və bəzi bölgələrdə quru meyvə və ya qoz-fındıq əlavə olunur.
Avqonun tarixi qədim Azərbaycan kənd həyatına, əsas qida olan taxıl məhsullarının istifadəsinə söykənir.
Bəli, az yağlı və təbii məhsullardan hazırlandığı üçün avqon dietik və sağlam qida hesab olunur.
Avqon vitamin və minerallarla zəngin olduğu üçün uşaqlar üçün də faydalı bir qidadır.
Avqonun tərkibi və hazırlanma qaydası bölgədən-bölgəyə fərqlənir, bəzi yerlərdə daha şirin, bəzi yerlərdə isə duzlu hazırlanır.
vqon adətən isti halda, bəzən üzərinə qoz-fındıq, kişmiş və ya bal əlavə olunaraq süfrəyə verilir.
Avqonu ev şəraitində hazırlamaq mümkündür, bəzi milli mətbəx restoranları da bu yeməyi menyuya daxil edir.
