Ayna Sultanova, Azərbaycanın tarixində əhəmiyyətli yer tutan bir qadın liderdir. O, ölkənin ilk qadın naziri və Kommunist Partiyasının fəal üzvü kimi Azərbaycan qadınlarının siyasi arenada yer almasına, hüquqlarının tanınmasına və cəmiyyətin modernləşməsinə töhfə vermişdir. 2024-cü ildə Ayna Sultanovanın həyat və fəaliyyəti, onun Azərbaycanın inkişafı üçün gördüyü işlər və əldə etdiyi uğurlar hələ də böyük maraq doğurur və ona ehtiramla yanaşılır.
Erkən Həyatı və Təhsili
Ayna Sultanova 1895-ci ildə Bakının Xızı kəndində anadan olmuşdur. Çar Rusiyası dövründə dünyaya gələn Ayna, həmin dövrün çətin şəraitində təhsil almış və öz bacarıqları ilə diqqət çəkməyə başlamışdır. Gənc yaşlarından cəmiyyətdə qadınların hüquqsuzluğuna qarşı mübarizə aparmış və təhsilini davam etdirmək üçün böyük səy göstərmişdir. O, gimnaziyada təhsil almış və burada ictimai fəallıqla məşğul olmuşdur. Bu dövrdə qadınların təhsil alması çətin olsa da, Ayna Sultanova bu maneələri aşaraq, Azərbaycanın ilk təhsilli qadınlarından biri olmuşdur.
İctimai-Siyasi Fəaliyyəti və Kommunist Partiyasında Rolu
Ayna Sultanova, 1917-ci il Rus İnqilabı zamanı fəal siyasi fəaliyyətə başlamışdır. İnqilabın yaratdığı yeni şərait, Ayna üçün siyasi mübarizədə ön planda olmaq imkanı yaratmışdır. O, əvvəlcə Bakıda fəhlə sinfinin hüquqlarını müdafiə edən aksiyalarda iştirak etmiş, daha sonra isə Rusiyanın müxtəlif şəhərlərində kommunist fəaliyyətinə qatılmışdır. Ayna Sultanova, 1920-ci ildə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası elan edildikdən sonra Kommunist Partiyasının liderlərindən biri olmuşdur.
Onun kommunist ideologiyasına olan bağlılığı, onu Sovet dövründə yüksək vəzifələrə gətirdi. Ayna Sultanova, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının Ədliyyə Naziri vəzifəsinə təyin edilərək, ölkənin ilk qadın naziri oldu. Onun bu vəzifədə fəaliyyəti, qadın hüquqlarının müdafiəsi və cəmiyyətdə qadınların rolunun artırılması istiqamətində mühüm addımlar atması ilə yadda qalmışdır. Sultanova, qadınların təhsil alma hüququnu müdafiə etmiş, onların iş həyatında iştirakını artırmaq üçün qanunvericilik dəyişikliklərinə nail olmuşdur.
Qadın Hüquqlarının Müdafiəsi və Sosial Təşəbbüslər
Ayna Sultanova, təkcə siyasi fəaliyyətlə kifayətlənməyib, həm də qadın hüquqlarının müdafiəsi və sosial ədalət uğrunda mübarizə aparmışdır. O, qadınların maarifləndirilməsi, onların ictimai və iqtisadi həyatda aktiv iştirakını təmin etmək üçün bir çox təşəbbüslər irəli sürmüşdür. Ayna Sultanova, qadınlar üçün təhsil proqramlarının genişləndirilməsi, iş yerlərində cinsi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması və sosial təminat sisteminin gücləndirilməsi kimi məsələlərə xüsusi diqqət yetirmişdir.
Onun rəhbərliyi altında, qadınların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və onların cəmiyyətdəki mövqeyinin gücləndirilməsi məqsədilə bir çox layihələr həyata keçirilmişdir. Sultanovanın fəaliyyəti sayəsində Azərbaycan qadınları tədricən cəmiyyətdə daha aktiv mövqe tutmağa başlamış və onların hüquqları daha geniş şəkildə tanınmışdır.
Təqib və Repressiya
Sovet İttifaqının repressiv siyasəti nəticəsində, Ayna Sultanova da Stalin dövrünün qurbanlarından biri olmuşdur. 1937-ci ildə Stalin repressiyalarının qurbanı olan Ayna Sultanova, “xalq düşməni” ittihamı ilə həbs edilmiş və edam edilmişdir. Onun həyatı bu faciəvi sonla bitsə də, Ayna Sultanovanın cəsarətli mübarizəsi və xidmətləri Azərbaycan tarixində əbədi olaraq yadda qalmışdır.
Mirası və Xatirəsi
2024-cü ildə Ayna Sultanova, Azərbaycanın qadın hüquqları uğrunda mübarizəsinin simvolu kimi hörmətlə anılır. Onun siyasi və ictimai həyatda göstərdiyi liderlik, cəmiyyətin inkişafına verdiyi töhfələr və qadınların hüquqlarını qorumaq üçün etdiyi fədakarlıqlar, ona Azərbaycan tarixində unudulmaz bir yer qazandırmışdır. Ayna Sultanovanın həyat yolu, qadınların güclü və təsirli olmasının mümkünlüyünü sübut edir və onun mirası, gələcək nəsillərə ilham verməyə davam edir.
Sultanovanın xatirəsi, onun adına olan küçələr, məktəblər və digər ictimai yerlərdə yaşadılır. Onun adı, qadınların hüquq mübarizəsində və Azərbaycanın siyasi tarixində əhəmiyyətli bir yer tutmağa davam edir. Ayna Sultanova, Azərbaycan qadınlarının gücünün və iradəsinin simvolu olaraq, tarixdə öz layiqli yerini almışdır.
