Bakı şəhərinin iqtisadi, logistika və ticarət həyatında xüsusi rolu olan Bakı Baş Gömrük İdarəsi Azərbaycan Respublikasının gömrük sisteminin əsas sütunlarından biridir. Bu idarə, ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin təmin olunması, beynəlxalq ticarət dövriyyəsinin leqal və şəffaf mexanizmlərlə tənzimlənməsi, idxal-ixrac əməliyyatlarının idarə olunması, gömrük nəzarətinin effektivliyi və ölkə büdcəsinə mühüm maliyyə axınının təmin edilməsi baxımından mühüm strateji əhəmiyyətə malikdir. Bakı Baş Gömrük İdarəsi yalnız Azərbaycan vətəndaşları və sahibkarları üçün deyil, həm də regionda fəaliyyət göstərən xarici şirkət və investorlar üçün mühüm bir əlaqə və xidmət məkanıdır.
Bakı Baş Gömrük İdarəsinin tarixi və yaranma zərurəti
Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsindən sonra milli iqtisadiyyatın effektiv idarə olunması və xarici ticarət əlaqələrinin müasir standartlara uyğun tənzimlənməsi üçün gömrük sisteminin yenidən qurulması zəruri idi. Bakı Baş Gömrük İdarəsinin əsası 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin strukturunda qoyulmuşdur. Bakı şəhəri respublikanın ən böyük sənaye, ticarət və liman şəhəri olduğu üçün, burada mərkəzi gömrük orqanının fəaliyyət göstərməsi dövlətin iqtisadi suverenliyinin qorunması üçün əsas şərt sayılırdı. İdarənin ilk illərində əsas hədəf beynəlxalq ticarətin idarə olunması, xarici investisiyaların təşviqi və gömrük nəzarətinin gücləndirilməsi olmuşdur.
Coğrafi mövqeyi və əhatə dairəsi
Bakı Baş Gömrük İdarəsi paytaxtın müxtəlif strateji nöqtələrində yerləşən bir neçə əsas binadan və terminaldan ibarətdir. Əsas inzibati bina şəhərin mərkəzi hissəsində, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanına, Heydər Əliyev Beynəlxalq Hava Limanına və digər əsas logistik mərkəzlərə yaxın ərazidə yerləşir. Bundan əlavə, şəhər ərazisində fəaliyyət göstərən sərhəd-keçid məntəqələri, yük terminalları, poçt və kuryer xidməti məntəqələri də idarənin operativ nəzarətindədir. İdarənin əhatə dairəsi yalnız Bakı şəhəri ilə məhdudlaşmır, həm də regionun əsas ticarət, logistika və sərhəd qovşaqlarına nəzarət edir.
Əsas funksiyaları və fəaliyyət istiqamətləri
Bakı Baş Gömrük İdarəsinin əsas funksiyası idxal və ixrac əməliyyatlarının qanunvericiliyə uyğun aparılmasını təmin etmək, gömrük rüsumlarının və vergilərinin yığılmasını təşkil etmək, gömrük nəzarətini və ölkəyə daxil olan, ölkədən çıxan malların və nəqliyyat vasitələrinin uçotunu aparmaqdır. İdarə, həmçinin ölkənin milli təhlükəsizliyinin qorunmasında, qaçaqmalçılığa və iqtisadi cinayətkarlığa qarşı mübarizədə, əqli mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsində və statistik məlumatların toplanmasında da fəal iştirak edir. Ticarət rejiminin sadələşdirilməsi, sahibkarlara dəstək, sərhədin təhlükəsizliyinin təmin olunması və innovativ texnologiyaların tətbiqi idarənin əsas prioritetlərindəndir.
Struktur və idarəetmə sistemi
Bakı Baş Gömrük İdarəsi müxtəlif şöbələrdən və departamentlərdən ibarət kompleks bir təşkilatdır. Burada əsasən hüquq, maliyyə, idxal-ixrac, sərhəd nəzarəti, logistika və analiz şöbələri fəaliyyət göstərir. Hər bir şöbə öz sahəsinə uyğun ixtisaslaşmış kadrlarla təchiz olunur və bu kadrlar müasir gömrük sistemlərinin idarə olunmasında, sənədləşmə və audit proseslərinin effektivliyinin təminində əsas rol oynayırlar. İdarə rəhbərliyi Dövlət Gömrük Komitəsinin təyinatı ilə formalaşır və idarənin fəaliyyətinə birbaşa nəzarət edir.
Elektron gömrük və rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi
Son illərdə idarənin fəaliyyətində elektron hökumət həlləri, “e-gömrük” portalları, rəqəmsal sənədləşmə və onlayn xidmətlər geniş yer alır. Sahibkarlar və vətəndaşlar üçün idxal-ixrac bəyanlarının, gömrük rüsumlarının və ödənişlərin elektron qaydada aparılması, gömrük yoxlamalarının sürətləndirilməsi və şəffaflığın təmin edilməsi prioritet istiqamətlərdəndir. Rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi işçi resurslarının səmərəli istifadəsinə, korrupsiya risklərinin minimuma endirilməsinə və xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsinə imkan verir.
Beynəlxalq əməkdaşlıq və gömrük standartları
Bakı Baş Gömrük İdarəsi BMT, Dünya Gömrük Təşkilatı, MDB ölkələrinin gömrük strukturları və digər beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlıq edir. Bu çərçivədə gömrük standartlarının beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılması, təcrübə və informasiya mübadiləsi, birgə təlimlər və regional layihələr həyata keçirilir. Beynəlxalq əməkdaşlıq ticarətin asanlaşdırılması, sərhədlərdə tıxacların aradan qaldırılması və təhlükəsizliyin təmin olunması baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir.
Gömrük hüququ və normativ baza
İdarənin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi və digər normativ hüquqi aktlarla tənzimlənir. Gömrük hüququ ölkədə idxal-ixrac əməliyyatlarının qanuni əsaslarla həyata keçirilməsini təmin edir, sərhəd ticarətinin və iqtisadiyyatın şəffaflığını artırır. Bakı Baş Gömrük İdarəsinin işində müasir qanunvericilik tələblərinə uyğunluq, operativlik və hesabatlılıq əsas prinsiplərdən sayılır.
Sosial məsuliyyət və ictimai xidmətlər
Bakı Baş Gömrük İdarəsi yalnız iqtisadi funksiyaları ilə deyil, həm də sosial məsuliyyəti ilə seçilir. İdarə şəffaf və vətəndaş yönümlü xidmətlərin artırılması, sahibkarlara, fiziki şəxslərə, idxal-ixrac əməliyyatı aparan şirkətlərə konsultasiya və dəstək göstərilməsi, ictimai maarifləndirmə tədbirlərinin təşkili ilə məşğuldur. Əlavə olaraq, şəhid ailələri, əlillər və digər həssas qruplara xüsusi güzəştlər tətbiq olunur.
Əməkdaşlar və kadr hazırlığı
İdarədə çalışan əməkdaşlar peşəkar təlimlərdən keçirlər, müasir gömrük texnologiyalarına, beynəlxalq standartlara və ölkədaxili qanunvericiliyə vaxtaşırı uyğunlaşdırılırlar. Kadrların davamlı inkişafı və təcrübə mübadiləsi idarənin dayanıqlı və səmərəli işləməsi üçün əsas prioritetlərdən biridir.
Bakı Baş Gömrük İdarəsinin iqtisadi və sosial əhəmiyyəti
İdarə Azərbaycanın büdcə gəlirlərinin formalaşmasında, iqtisadiyyatın inkişafında və ölkənin beynəlxalq ticarət əlaqələrinin genişlənməsində aparıcı rol oynayır. Müasir gömrük nəzarətinin, effektiv elektron xidmətlərin, şəffaf iş prinsipinin, innovasiyaların və beynəlxalq əməkdaşlığın tətbiqi sayəsində Bakı Baş Gömrük İdarəsi Azərbaycanın regional və beynəlxalq ticarətdə rəqabət qabiliyyətini artırır.
Bakı Baş Gömrük İdarəsi Azərbaycanın gömrük sistemində əsas rol oynayan, ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyini, ticarət şəffaflığını və sahibkarların maraqlarını təmin edən, müasir texnologiyalara və beynəlxalq standartlara uyğun çalışan strateji orqandır. Onun fəaliyyəti Azərbaycan iqtisadiyyatının açıq və dayanıqlı inkişafına, xarici investisiyaların təşviqinə və vətəndaşlara yüksək keyfiyyətli xidmətlərin göstərilməsinə xidmət edir. Bakı Baş Gömrük İdarəsi gələcəkdə də ölkənin gömrük sektorunda yenilikçi və vətəndaş yönümlü inkişafı təmin etməyə davam edəcək.
Ən Çox Verilən Suallar
İdarənin əsas inzibati binası Bakı şəhərinin mərkəzində, əsas logistika və ticarət mərkəzlərinə yaxın ərazidə yerləşir.
Əsas funksiyası idxal və ixrac əməliyyatlarının qanunvericiliyə uyğun tənzimlənməsi, gömrük nəzarəti və rüsumların yığılmasıdır.
Bəli, idxal-ixrac bəyanları, ödənişlər və digər prosedurlar elektron şəkildə həyata keçirilir.
Sahibkarlara konsaltinq, maarifləndirmə, güzəştlər və operativ xidmətlər təqdim olunur.
Dünya Gömrük Təşkilatı və MDB ölkələri ilə təcrübə mübadiləsi, birgə layihələr və standartlaşdırma tədbirləri həyata keçirilir.
Fəaliyyət Azərbaycan Respublikası Gömrük Məcəlləsi və digər hüquqi aktlara əsaslanır.
Kadrlar müasir təlim və təcrübəyə əsaslanan seçim prosesi ilə, ixtisaslı mütəxəssislər arasından seçilir.
Bəli, vətəndaşlara və sahibkarlara məsləhət, izahat, dəstək və müxtəlif sosial xidmətlər təqdim edilir.
İdarə ölkə büdcəsinin gəlirlərinin formalaşmasında, iqtisadiyyatın inkişafında və beynəlxalq ticarətdə mühüm rol oynayır.
İdarənin fəaliyyəti davamlı yenilənmə, texnoloji innovasiyalar və vətəndaş yönümlü xidmətlərlə inkişaf etdirilir.
