Azərbaycan təhsil sistemində imtahanların obyektiv, şəffaf və qərəzsiz keçirilməsi üçün xüsusi nəzarət və yoxlama mexanizmləri tətbiq olunur. Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən keçirilən buraxılış, qəbul və digər imtahanların nəticələrinin yoxlanılması üçün xüsusi məxfi məkan – bunker tipli otaqlar istifadə edilir. Bu otaqlarda işləyən, cavab vərəqlərini yoxlayan müəllimlər isə ictimaiyyətdə “bunker müəllim” kimi tanınır.
Bunker müəllim anlayışının yaranma səbəbi
Bu anlayış son illərdə daha çox populyarlaşmağa başlayıb. Bunker — əslində müdafiə, təhlükəsizlik məqsədi ilə qurulan, xarici müdaxilədən qorunan gizli otaq deməkdir. İmtahan cavablarının yoxlanıldığı bu məkanlar da təhlükəsizlik baxımından tam qapalı, video müşahidə ilə təchiz olunmuş, kənar şəxslərin giriş-çıxışına tam qadağa olan yerlərdir. Məqsəd — imtahanların obyektiv və ədalətli yoxlanmasını təmin etmək, hər cür təsirdən və saxtakarlıqdan sığortalanmaqdır.
DİM-in bunker müəllimləri necə seçilir?
Bunker müəllimlər adətən fənn üzrə təcrübəli, nüfuzlu, obyektiv və peşəkar pedaqoqlar arasından seçilir. DİM tərəfindən xüsusi təlimat və qaydalara əsasən, onlar əvvəlcədən xüsusi yoxlama və müsahibədən keçirilir, etibarlılıq və qərəzsizlik baxımından ciddi araşdırılır. Bu müəllimlər imtahan müddətində və yoxlama prosesində heç bir kənar əlaqə saxlamırlar, hətta mobil telefonlardan belə istifadə etmirlər. Onlara xüsusi nəzarət mexanizmi tətbiq edilir.
Bunker müəllimlərin əsas vəzifələri
Bunker müəllimlərin əsas işi abituriyentlərin və şagirdlərin imtahan vərəqlərini yoxlamaq, qiymətləndirməni beynəlxalq və yerli standartlara uyğun aparmaqdır. Onlar hər cavabı ən xırda detallara qədər araşdırır, şagirdin düzgün cavablarını obyektiv şəkildə qeyd edirlər. Qiymətləndirmədə şəffaflıq və ədalətlilik əsas prioritetlərdəndir.
Bunker şəraitində yoxlama prosesi necə aparılır?
Bunker tipli otaqlarda yoxlama prosesi ciddi qaydalarla tənzimlənir. Müəllimlər burada yalnız müəyyən saatlar ərzində işləyə bilərlər. Onların iş prosesini xüsusi nəzarətçilər və kameralar müşahidə edir. Hər cavab vərəqi kodlaşdırılır, müəllimin şagirdin şəxsiyyəti haqqında heç bir məlumatı olmur. Yoxlama başa çatdıqdan sonra nəticələr birbaşa mərkəzi serverə ötürülür.
Bunker müəllimlərin əhəmiyyəti və rolu
Bu sistem sayəsində imtahan nəticələrinin obyektiv və şəffaf yoxlanılması təmin olunur. Bunker müəllimlərin fəaliyyəti təhsildə korrupsiya risklərinin və subyektivliyinin qarşısını almağa kömək edir. Valideynlər, abituriyentlər və cəmiyyət imtahan nəticələrinin ədalətli olduğuna əmin olur.
Bunker müəllim olmaq üçün tələblər
Bunker müəllim olmaq istəyənlər yüksək ixtisaslı, uzun illər təcrübəsi olan, peşəkar nüfuza sahib pedaqoqlardır. Onlar psixoloji təzyiqlərə davamlı olmalı, obyektivlik və qərəzsizlik prinsipini daim qoruyub saxlamalıdır. Müsahibələrdə və test yoxlamalarında da bu keyfiyyətlər əsas meyar kimi götürülür.
Cəmiyyətdə bunker müəllimlərə münasibət
Bunker müəllimlərə münasibət fərqlidir. Bir qisim cəmiyyət onları obyektivliyin simvolu, təhsildə şəffaflığın təminatçısı kimi görür. Digər qisim isə bəzən imtahan nəticələri ilə razı qalmadıqda, onları sərt tənqid edir. Hər halda, bu sistem bütün dünyada qəbul olunmuş ən effektiv qiymətləndirmə modellərinə yaxındır.
Müasir texnologiyaların təsiri və gələcək perspektivlər
Son illərdə bunker tipli yoxlama sisteminə rəqəmsal texnologiyalar, avtomatlaşdırılmış yoxlama proqramları da daxil edilməkdədir. Bəzi fənlər üzrə artıq yoxlama prosesi kompüter proqramları vasitəsilə aparılır. Lakin humanitar fənlərdə hələ də ən obyektiv nəticə üçün bunker müəllimlərə ehtiyac qalır.
Bunker müəllimlərin iş şəraiti və stimullaşdırılması
Onların əməkhaqqı və iş şəraiti digər müəllimlərdən fərqlənir. İşin məsuliyyət səviyyəsi nəzərə alınaraq, əlavə ödəniş və motivasiya tədbirləri tətbiq edilir. Bunker müəllimlər təhsildə obyektivliyin təminatçısı kimi xüsusi nüfuza malikdirlər.
DİM-in bunker müəllimləri Azərbaycan təhsil sisteminin ən etibarlı və obyektiv qiymətləndirmə prosesinin təminatçısıdır. Onlar məxfi və xüsusi şəraitdə işləyərək abituriyentlərin və şagirdlərin taleyində mühüm rol oynayır, şəffaflığın və ədalətliliyin təmin olunmasına xidmət edirlər. Gələcəkdə texnoloji inkişaf və rəqəmsal qiymətləndirmə metodlarının artmasına baxmayaraq, bunker müəllimlərin rolu hələ də əvəzolunmaz qalır.
Ən Çox Verilən Suallar
Bunker müəllim – Dövlət İmtahan Mərkəzinin təşkil etdiyi buraxılış və qəbul imtahanlarının cavab vərəqlərini məxfi və xüsusi nəzarətli şəraitdə yoxlayan, ciddi seçimdən keçmiş pedaqoqlara verilən qeyri-rəsmi addır.
Bunker müəllimlər fənn üzrə peşəkar, obyektiv və təcrübəli müəllimlər arasından xüsusi seçim və təlimlərdən keçərək seçilir, onların obyektivliyinə və etibarlılığına diqqət yetirilir.
Onların əsas işi abituriyent və şagirdlərin imtahan cavablarını xüsusi bunker şəraitində, kodlaşdırılmış şəkildə, qərəzsiz və obyektiv qiymətləndirməkdən ibarətdir.
Bu müəllimlər əsasən DİM-in təşkil etdiyi buraxılış, qəbul və digər mərkəzləşdirilmiş imtahanların yazılı hissələrini yoxlayırlar.
Otaqlar tam qapalı, videomüşahidə və nəzarətçilərlə təchiz olunur, müəllimlər mobil telefon və digər rabitə vasitələrindən istifadə edə bilməzlər.
Cavab vərəqləri kodlaşdırılır, yoxlayanın şagird barədə heç bir məlumatı olmur, ikili yoxlama və nəzarət mexanizmi tətbiq edilir.
Bəli, onların məsuliyyət səviyyəsi və şəraitə görə bunker müəllimlərə əlavə stimullaşdırıcı ödəniş nəzərdə tutulur.
Onlar təhsildə obyektivlik və şəffaflığın simvolu hesab olunur, lakin nəticələrlə razı qalmayanlar tərəfindən bəzən tənqid də olunur.
Bəzi fənlər üzrə rəqəmsal yoxlama tətbiq olunsa da, humanitar fənlərdə hələ də insan faktoruna ehtiyac var.
Yüksək ixtisas, obyektivlik, psixoloji davamlılıq, uzun pedaqoji təcrübə və DİM-in seçim prosesindən uğurla keçmək əsas tələblərdəndir.
