Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunu və Dövlət İmtahan Mərkəzinin normativ sənədləri əsasında buraxılış imtahanlarının keçirilməsi hüquqi müstəvidə tənzimlənir. Qanunvericiliyə əsasən, orta təhsilin yekun qiymətləndirilməsi (buraxılış imtahanı) məcburi xarakter daşıyır və təhsil haqqında sənədin əldə edilməsi üçün şərtdir. Əgər məzun buraxılış imtahanından keçməzsə, attestat ala bilməz və buna görə ali təhsil mərhələsinə də daxil ola bilməz.
Ötən ilin məzunları – yəni 2024-cü ildə məktəbi başa vurmuş, lakin buraxılış imtahanı nəticəsini əldə edə bilməmiş və ya yenidən imtahan vermək istəyən şəxslər – 2025-ci ildə yenidən bu imtahanlarda iştirak edə bilərlər. Bunun üçün həmin şəxslər DİM-in elan etdiyi tarixlərdə qeydiyyatdan keçməli, müvafiq sənədləri təqdim etməli və imtahana fiziki və bilik baxımından hazır olmalıdırlar.
İmtahanların keçirilməsi və qiymətləndirilməsi prosesi Dövlət İmtahan Mərkəzinin “Buraxılış İmtahanlarının Təşkili və Qiymətləndirmə Proseduru” sənədi ilə tənzimlənir. Bütün bu hüquqi əsaslar iştirakçılara bərabər və şəffaf rəqabət mühiti yaratmağı hədəfləyir.
2025 Buraxılış İmtahanı Tarixləri və Qeydiyyat Prosesi
2025-ci ildə əvvəlki ilin məzunları üçün buraxılış imtahanlarının keçirilməsi ilə bağlı tarixlər artıq müəyyənləşdirilib. DİM tərəfindən təqdim olunan rəsmi təqvimə əsasən, qeydiyyat mərhələsi yanvarın sonu – fevralın əvvəlinə qədər davam edir. İmtahanların özləri isə əsasən mart və aprel aylarında təşkil olunur.
Qeydiyyat prosesi yalnız elektron şəkildə həyata keçirilir. Namizədlər www.dim.gov.az portalı üzərindən “Şəxsi Kabinet” yaradaraq imtahana müraciət etməlidirlər. Qeydiyyat zamanı aşağıdakı sənədlər və məlumatlar təqdim olunmalıdır:
- Şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti
- Təhsil haqqında sənədin (attestat və ya müvafiq arayışın) skanı
- Rəqəmsal fotoşəkil
- Dövlət rüsumunun ödənilməsi barədə məlumat
Qeydiyyatdan keçən namizədlər imtahan mərkəzləri üzrə yerləşdirilir və imtahan biletləri eyni sistem vasitəsilə təqdim olunur. Qeyd etmək vacibdir ki, gecikən və ya natamam sənəd təqdim edən şəxslərin qeydiyyatı qəbul edilmir.
Buraxılış İmtahanının Strukturu və Bölmələri
Buraxılış imtahanlarının strukturu 2025-ci il üzrə bir neçə fənni əhatə edir. İmtahanlar adətən məcburi fənnlər – azərbaycan dili, riyaziyyat və xarici dil (ingilis, rus, fransız, alman) – üzrə təşkiledilir. Hər fən üzrə ayrı-ayrı test tapşırıqları verilir və sualların cavabları optik vərəq üzərində qeyd olunur.
Suallar iki tipdə olur: test tipli (qapalı) və yazılı tipli (açıq). Misal üçün, riyaziyyat fənni üzərə məntiqi düşüncə, hesablamalar, funksiyalar, və qrafik tapşırıqları daxil edilir. Azərbaycan dili fənni üzərə qrammatik norma, mətn qavrama, yazı bacarıqları yoxlanılır.
Qiymətləndirmə Sistemi və Bal Hesablanması
Buraxılış imtahanlarının qiymətləndirilməsində DİM-in tətbiq etdiyəi mövcud normativ sistemə əsaslanılır. Hər fən üzərə maksimum 100 bal toplamaq mümkün olur, lakin buraxılış imtahanının yekun qiymətləndirməsində bu ballar şagirdin məktəbdəki illik qiymətləri ilə ortaq formada inteqrasiya edilir.
Qiymətləndirmə sistemində 3 kriteriya tətbiq olunur:
- Test tapşırıqların düzgünlüyü
- Yazılı sualların dəqiq cavablandırılması
- İmtahan nəzərət qaydalarına riayət
Toplanan bal sistemin proqramlaşması vasitəsilə avtomatik hesablanır. Bəzi hallarda yazılı suallar ekspertlər tərəfindən qiymətləndirilir.
İmtahanın Məzmun Standartları və Yoxlama Mexanizmi
Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən buraxılış imtahanlarının suallara dair məzmun standartları öncədən ictimaiyyətə elan olunur. Həmin standartlarda hansı fən qruplarından nə tip suallar veriləcəyi, bu sualların hansı səviyyəli bacarıqları yoxlayacağı qeyd edilir.
Yoxlama prosesi bir neçə mərhələdən ibarətdir: optik vərəqlərin skan olunması, cavab vərəqlərinin şifrələnməsi, avtomatik yoxlama və yazılı suallar üzərə ekspert yoxlaması. Hər addım kameralarla nəzarət altında həyata keçirilir.
Təkrar İmtahan İmkanları və Şikayət Prosesi
Buraxılış imtahanında istənilən nəticəni almayan və ya sualların qiymətləndirilməsində qeyri-dəqiqlik hesab edən şəxslər DİM-ə rəsmi şikayət müraciəti üzərində işləri davam etdirə bilər. Bəzi hallarda ekspert qrupu qiymətləndirməni yenidən baxır və dəyişiklik edilə bilir.
Eyni zamanda DİM tərəfindən təkrar buraxılış imtahanı mümkün ola bilər. Bu, adətən avqust-sentyabr aylarında baş tutur. Məzunlar bu imkandan qeydiyyatla faydalana bilər.
Buraxılış İmtahanının Ali Təhsilə Qəbulda Rolu
Ali təhsil mərhələsinə daxil olmaq üçün buraxılış imtahanı şərt kimi qoyulur. Yalnız buraxılış imtahanını uğurla keçən şəxslər ixtisas qrupları üzrə test imtahanına buraxılır. Buraxılış imtahanından az bal toplayan abituriyent avtomatik olaraq ixtisas imtahanına girmə haqqından məhrum olur.
Məhz buna görə təkrar məzunlar bu imtahanı ciddiyətlə qarşılamalı, hazırlıqlarını vaxtında planlamalı və texniki baxımdan qaydalara ən yüksək formada riayət etməlidirlər.
Buraxılış imtahanı, istər cari ilin, istər əvvəlki ilin məzunları üçün vacib və həlledici addımlardandır. Bu qiymətləndirmə təhsil sisteminin keyfiyyətini, şəxsin bilik səviyyəsini və ali təhsilə gedən yolu birbaşə təyin edir. İmtahan sisteminə vaxtında qeydiyyat, fənn proqramlarına bələdlik, məntiqi düşüncə və sərvaxt hazırlıq imtahanın ən mühüm komponentləridir.
2025-ci il üzrə buraxılış imtahanlarında ötən ilin məzunları da bu sənətin verdiyi imkanlardan lazımı kimi yararlanmalı, imtahanlara ciddi yanaşmalı və imtahan etik qaydalarına riayət etməklə öz nailiyyətlərini maksimum səviyyəyə çıxarmalıdırlar.
Ən Çox Verilən Suallar
Buraxılış imtahanı 2025-ci ildə ötən ilin məzunları üçün Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən aprel-may aylarında təşkil olunur. Dəqiq tarixlər DİM-in rəsmi saytında və cədvəllərdə əvvəlcədən elan olunur.
Buraxılış imtahanı Azərbaycan dili, riyaziyyat və xarici dil fənlərini əhatə edir. Hər bir fəndən test və yazılı tapşırıqlar təqdim olunur.
İmtahana buraxılmaq üçün şəxsiyyət vəsiqəsi, qeydiyyat haqqında məlumat və imtahan giriş vərəqəsi tələb olunur. Sənədlər DİM tərəfindən təsdiq olunmuş şəkildə təqdim edilməlidir.
Xeyr, buraxılış imtahanını vermədən ali təhsil müəssisəsinə qəbul mümkün deyil. Bu imtahan məcburi mərhələlərdən biridir.
İmtahan nəticələri DİM-in rəsmi portalında şəxsi kabinet vasitəsilə elan olunur. Şəxsi identifikasiya kodu ilə daxil olmaqla nəticələrə baxmaq mümkündür.
2025-ci ildə bəzi fənlərdə açıq tipli suallar və yazılı cavab tələb olunan tapşırıqlar artırılmışdır. Əvvəlki illərə nisbətən yazılı ifadə bacarıqlarına daha çox üstünlük verilir.
Əgər məzun əvvəlki illərdə imtahanda iştirak edib və nəticəsi tanınmayıbsa və ya yenidən vermək istəyirsə, bəzi hallarda ödəniş tələb oluna bilər. Bu barədə DİM xüsusi elan verir.
Namizədlərə əvvəlki illərin suallarına baxmaq, DİM-in tövsiyə etdiyi dərs vəsaitlərindən istifadə etmək və mövzu testlərini işləmək tövsiyə olunur. Mütəmadi olaraq oxumaq və yazı bacarıqlarını təkmilləşdirmək də vacibdir.
Bəli, nəticələr açıqlandıqdan sonra müəyyən müddət ərzində apelyasiya müraciəti etmək hüququ vardır. Bu proses onlayn formada həyata keçirilir.
Əgər xüsusi səbəblər varsa (məsələn, tibbi arayışla sübuta yetirilmiş iştirak edə bilməmə), bəzi hallarda əlavə imtahan mərhələsi təşkil oluna bilər. Bu barədə DİM ayrıca məlumat verir.
