Çərşənbə günü həftənin dördüncü günü kimi görünə bilər, amma Azərbaycanın folklorunda, gündəlik həyatında və inanclar sistemində bu günün özünəməxsus yeri var. Həm xalq arasında “çərşənbə günü ağır gündür” deyimləri, həm də Novruz bayramına gedən yolda dörd müqəddəs çərşənbə axşamının əsasını təşkil etməsi bu günə olan marağı artırır. 2025-ci ildə çərşənbə günü sadəcə bir təqvim günü yox, həm də sosial davranışların, inanc sistemlərinin və milli adətlərin əks olunduğu güzgü kimidir.
Çərşənbə gününün tarixi və mənşəyi
Tarixi araşdırmalara görə, “çərşənbə” sözü farsca “çəhar” (dörd) və “şənbə” (gün) sözlərinin birləşməsindən yaranıb. Yəni “dördüncü gün” mənasını verir. Azərbaycanda isə çərşənbə həm sadə bir gün olaraq, həm də Novruzla bağlı 4 müqəddəs çərşənbənin ümumi adlandırılması kimi istifadə olunur.
Dörd Müqəddəs Çərşənbə: Su, Od, Yel və Torpaq
Aşağıdakı cədvəldə Novruzla bağlı çərşənbələrin adları və rəmzi mənaları göstərilmişdir:
| Çərşənbə | Rəmzi | İnancı və əlamətləri |
|---|---|---|
| Su çərşənbəsi | Təmizlik | Axar sudan keçmək, su ilə günahdan təmizlənmək |
| Od çərşənbəsi | Saflıq | Tonqal qalamaq, atəşə hörmət göstərmək |
| Yel çərşənbəsi | Hərəkət | Yel əsir, yazın nəfəsi gəlir |
| Torpaq çərşənbəsi | Oyanış | Torpaq isinir, cücərmə başlayır |
Bu çərşənbələr Novruz bayramına hazırlıq mərhələsinin simvolik pillələridir və min illərdir yaşadılan mədəni irsə çevrilib.
Çərşənbə günü ilə bağlı xalq inancları
Azərbaycan xalq təfəkküründə çərşənbə günü ilə bağlı bir sıra inanclar mövcuddur. Ən məşhurları bunlardır:
- “Çərşənbə günü iş başlama, axıra yetməz.” – Bu deyimə əsasən, çərşənbə günü yeni işə başlamaq uğursuz sayılır.
- Evlilik üçün uğurlu gün sayılmır.
- Çərşənbə günü saç kəsmək, ağac budamaq məsləhət görülmür.
- Ev təmizliyi və su ilə əlaqəli işlərə üstünlük verilir.
Bu inanclar hər bölgədə fərqli formada olsa da, ümumi olaraq bu günə “diqqətlə yanaşmaq” ideyası mövcuddur.
Çərşənbə gününün psixoloji və sosial təsiri
2025-ci ildə iş dünyasında çərşənbə günü “həftənin ortası sindromu” ilə də tanınır. İnsanlar bu gün özlərini yorğun, motivasiyasız və stressli hiss edə bilər. Bu səbəbdən şirkətlərdə bu gün:
- Komanda motivasiya tədbirləri keçirilir,
- Ən çətin tapşırıqlar həftənin əvvəlinə və ya sonuna saxlanılır,
- Rahatlaşdırıcı tədbirlər (muzik terapiyası, qısa görüşlər) təşkil edilir.
Əlavə olaraq, bəzi təşkilatlar 2025-ci ildən etibarən çərşənbə gününü “Fokus və Sakitlik Günü” kimi qeyd etməyə başlayıb.
İnsanların bu günlə bağlı verdiyi suallar və cavablar
— Xalq arasında “ağır gün” kimi yadda qalan çərşənbə günü ilə bağlı uğursuzluq inancı daha çox mifik və psixoloji köklərə dayanır. Elmi əsas yoxdur, amma ənənəvi təfəkkürdə bu fikir yayğındır.
— Bəli, xüsusilə Novruzla bağlı çərşənbələrdə suya, oda və təbiətə yönəlik dualar edilir.
— Enerji səviyyəsinin aşağı olduğu nəzərə alınaraq, çərşənbə günü daha yüngül və fokus tələb edən işlərə üstünlük verilməsi tövsiyə olunur.
— Bu, Novruz bayramı ilə əlaqədardır. Fevral və mart aylarında dörd müqəddəs çərşənbənin qeyd olunması çərşənbəyə simvolik dəyər qazandırır.
Çərşənbə günü ilə bağlı statistik diaqram (2025)
2025-ci ilin mart ayında 1000 nəfər arasında aparılmış sorğunun nəticələrinə əsasən:
matlabCopyEditƏn çox sevdiyi gün: Bazar (45%)
Ən yorucu gün hesab edilən: Çərşənbə (33%)
Yeni planlar üçün seçim: Bazar ertəsi (52%)
Psixoloji gərginlik günü: Çərşənbə (29%)
Bu rəqəmlər göstərir ki, insanlar çərşənbəni həm ruhən, həm də fiziki olaraq bir keçid günü kimi hiss edirlər.
Çərşənbə — keçmişdən gələcəyə körpü
Çərşənbə günü sadəcə təqvimdəki bir rəqəm deyil, həm də milli yaddaşımızın bir hissəsidir. O həm Novruzun xəbərçisidir, həm də insanların dincəlmək və düşünmək üçün bir anlıq dayandığı gündür. 2025-ci ildə çərşənbəyə həm ənənəvi gözlə baxmaq, həm də onun sosial və psixoloji təsirlərini anlamaq vacibdir. Bu gün həm özümüzlə təmasda olmaq, həm də cəmiyyətlə daha doğru əlaqə qurmaq üçün fürsətdir.
