Çingiz Mustafayev, yalnız Azərbaycan jurnalistikasının parlaq simalarından biri deyil, həm də xalqın mübarizəsinin səsi, Qarabağ müharibəsinin tanınmış şahidi və qurbanıdır. Onun həyatı, döyüşlərdə çəkdiyi kadrlarla əbədiləşib, müharibə dövründəki əzabları və faciələri dünyaya çatdıran nadir jurnalistlərdən biri kimi tarixə yazılıb. Çingiz Mustafayevin həyatına dair araşdırma, həm onun jurnalistika sahəsindəki fəaliyyəti, həm də Azərbaycanın müstəqillik yolundakı əvəzolunmaz rolunu dərindən anlamağa imkan verir.
Həyatı və Ailəsi
Çingiz Mustafayev 1960-cı ilin 29 sentyabrında Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. Ailəsi sadə və təvazökar insanlardan ibarət idi. Atası mühəndis, anası isə müəllimə idi. Çingiz, ailəsinin təhsilə verdiyi önəmi hiss edərək, təhsilinə ciddi yanaşmışdır. Gəncədəki 4 nömrəli orta məktəbi bitirdikdən sonra, Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinə qəbul olmuşdur. Bu mərhələ, onun jurnalistlik fəaliyyətinə doğru atdığı ilk addımlar idi. Universitetdəki təhsili zamanı jurnalistikaya olan marağı daha da artmışdır və o, peşəkar jurnalist olmaq üçün bütün diqqətini bu sahəyə yönəltmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra, Çingiz Mustafayev Azərbaycanın ən nüfuzlu media orqanlarından biri olan “AzTV”də çalışmağa başlamışdır.
Çingiz Mustafayevin ailəsi, onun jurnalist kimi fəaliyyətini hər zaman dəstəkləyib. Xüsusilə, anasının təhsil və insani dəyərlərə verdiyi önəm, Çingizə dürüstlük və peşəkar yanaşmanın əsasını qoymuşdur. Ailəsi ilə güclü bağlar qurmuş Çingiz, həmçinin yaxın dostları və iş yoldaşları tərəfindən də çox sevilib və hörmətlə qarşılanmışdır.
Jurnalistlik Fəaliyyəti
Çingiz Mustafayev, öz jurnalist fəaliyyətinə 1980-ci illərin ortalarında başlamışdır. Əvvəlcə “AzTV”də çalışan Mustafayev, əsasən yerli xəbərləri işıqlandırmış, lakin zaman keçdikcə daha mürəkkəb mövzulara, xüsusilə də müharibə və humanitar məsələlərə diqqət yetirməyə başlamışdır. Jurnalist kimi ilk böyük sınağı, Azərbaycan müstəqillik uğrunda mübarizəyə başladığı dövrdə oldu. Çingiz, bu dövrdə Azərbaycan xalqının yaşadığı faciələri, əzabları və müharibə şəraitini dünya ictimaiyyətinə çatdırmağa başlamışdır.
Lakin Çingiz Mustafayevin jurnalist kimi ən böyük sınağı, 1990-cı illərin əvvəllərində başlanan Qarabağ müharibəsi dövründə oldu. O, müharibə bölgəsinə daxil olub, oradakı vəziyyəti, döyüşləri, qaçqın həyatı və insan tələfatını dünya ictimaiyyətinə obyektiv şəkildə təqdim etməyə çalışmışdır. Onun çəkdiyi kadrlar, Azərbaycanın haqqını müdafiə edən bir jurnalistin nə qədər böyük bir döyüşçü ola biləcəyini göstərdi.
Xocalı Soyqırımı və Çingiz Mustafayevin Çəkdiyi Kadrlar
Çingiz Mustafayev Xocalı soyqırımının çəkilişləri ilə yaddaşlarda qalıb. 1992-ci ilin 25-26 fevralında Xocalı şəhərində Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən törədilən bu dəhşətli soyqırım, minlərlə mülki insanın həyatını itirməsinə səbəb olmuşdur. Çingiz Mustafayevin qeydə aldığı kadrlar dünyanın diqqətini bu faciəyə yönəltmişdir.
O, soyqırımı əks etdirən şəkilləri və video kadrları çəkərək, dünyaya Azərbaycan xalqının yaşadığı münaqişəni və insanlıq əleyhinə törədilən cinayətləri göstərmişdir. Xocalı soyqırımı kadrları yalnız Azərbaycanın deyil, bütün dünyanın yaddaşına əbədi olaraq yazılıb. Çingiz Mustafayevin çəkdiyi bu kadrlar, beynəlxalq medianın diqqətini çəkərək, Azərbaycanın haqlı mübarizəsini daha geniş miqyasda işıqlandırmağa imkan yaratmışdır.
Birinci Qarabağ Müharibəsindəki Fəaliyyəti
Çingiz Mustafayev, birinci Qarabağ müharibəsində çox mühüm bir rol oynamışdır. O, müharibənin baş verməsindən sonra dərhal bölgəyə getmiş və düşmən təcavüzünü beynəlxalq aləmə çatdırmaq üçün əzmlə çalışmışdır. Müharibə dövründə çəkdiyi kadrlar, döyüşlərdə olan insanların vəziyyətini, müharibənin qaçqınlara və mülki insanlara necə təsir etdiyini dünyaya göstərmişdir. Onun çəkdiyi hər bir kadra, müharibənin reallıqları və acıları, şəhidlərin və yaralıların taleyi yansıdığı üçün bu kadrlar tarixə çevrilmişdir.
Çingiz Mustafayevin müharibədəki fəaliyyətinin bir başqa aspekti isə, münaqişənin humanitar tərəflərini gündəmə gətirməsidir. O, yalnız döyüşləri deyil, həm də müharibənin baş verdiyi ərazilərdəki mülki həyatı, qadın və uşaqların acılarını, kəndlərin dağıntısını çəkərək, müharibənin insanlığa verdiyi zərərləri açıq şəkildə nümayiş etdirmişdir.
Təhsili və Mükafatları
Çingiz Mustafayev, Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində təhsil almış və bu sahədə əldə etdiyi biliklər onu peşəkar jurnalist kimi yetişdirmişdir. Təhsil aldığı dövrdə o, jurnalistikaya dair bir çox mühüm nəzəriyyələri və prinsipləri öyrənmiş, sonra isə bu bilikləri praktikada tətbiq edərək jurnalistika dünyasında özünə yer etmişdir.
Jurnalistlik sahəsindəki əvəzolunmaz xidmətlərinə görə, Çingiz Mustafayev çoxsaylı mükafatlar və təltiflərlə qiymətləndirilmişdir. Onun çəkdiyi kadrlar, həmçinin müharibə dövründə göstərdiyi əzmkarlıq, yalnız Azərbaycanda deyil, beynəlxalq arenada da yüksək qiymətləndirilmişdir. Çingiz Mustafayevə ölümündən sonra müxtəlif mükafatlar verilmişdir, bunlardan ən diqqət çəkəni isə “Azərbaycanın Xalq Jurnalisti” tituludur.
Ölümü və Dəfn Yeri
Çingiz Mustafayev 1992-ci ilin 15 avqustunda, Dağlıq Qarabağda çəkilişlər etdiyi zaman düşmən atəşinə məruz qalmış və şəhid olmuşdur. Onun ölümünün ardınca bütün Azərbaycan, həmçinin dünyada yaşayan azərbaycanlılar dərindən sarsılmışdır. Çingiz Mustafayev, öz həyatını Azərbaycanın müstəqilliyi və haqqının qorunmasına həsr edərək, son nəfəsini də bu məqsəd uğrunda vermişdir.
O, Dağlıq Qarabağda, müharibə bölgəsində şəhid olmuş və buradakı ərazidə dəfn edilmişdir. Çingiz Mustafayevin ölüm yeri, həmçinin Azərbaycan xalqının müstəqilliyi uğrunda verdiyi mübarizənin simvolu kimi bütün azərbaycanlıların yaddaşında qalır.
Rəğbət və Yaddaşlarda Qalan İrs
Çingiz Mustafayevin şəhid olmasından sonra, o, yalnız jurnalistlər üçün deyil, hər bir Azərbaycan vətəndaşı üçün əvəzolunmaz bir qəhrəman oldu. Onun döyüşlərdə çəkdiyi kadrlar, humanizmə, vətənə və insanların hüquqlarına olan bağlılığını nümayiş etdirir. Çingiz Mustafayevin həyatına dair xatirələr, həm də jurnalistlərin gələcək nəsilləri üçün ilham mənbəyi olaraq qalır. Onun çəkdiyi kadrlar, Azərbaycanın müstəqilliyi və haqlı mübarizəsinin simvolu olaraq, zamanın sınağından keçib, xalqın ürəyində əbədi yaşayır.
Çingiz Mustafayevin həyatının və fəaliyyətinin bugünkü nəslə ötürdüyü ən mühüm dərs, peşəkar jurnalistikanın insanlıq və ədalət uğrunda mübarizə apardığını unutmamaqdır. O, jurnalistlərin yalnız xəbərləri çatdıran deyil, həm də haqqı qoruyan, vətənə olan sevgisini işinə yansıdan insanlara çevrilməli olduqlarını göstərdi.
