Əfqanıstan, Cənubi Asiyada yerləşən və mürəkkəb tarixi, etnik və siyasi xüsusiyyətləri ilə tanınan bir ölkədir. 2021-ci ildə Talibanın hakimiyyətə gəlməsindən sonra, ölkənin sosial, siyasi və iqtisadi durumu dramatik dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Bu məqalədə, Əfqanıstanın müasir reallıqlarını, bayrağından dini mövqeyinə, iqtisadi vəziyyətindən diplomatik münasibətlərinə qədər müxtəlif aspektlərdə araşdıracağıq.
Bayraq və Simvollar
Talibanın hakimiyyətə qayıdışı ilə Əfqanıstanın rəsmi bayrağı dəyişdirildi. Əvvəlki üçrəngli (qara, qırmızı, yaşıl) bayraq, Talibanın ağ fonda qara rəngdə yazılmış “şəhadət” kəliməsi ilə əvəz olundu. Bu bayraq, Talibanın dini və ideoloji dünyagörüşünü əks etdirir və ölkədəki yeni hakimiyyətin İslam şəriətini tam mənası ilə tətbiq etmək niyyətini simvollaşdırır. Bu dəyişiklik, Əfqanıstanın daxili siyasətində və beynəlxalq arenada bir çox narahatlığa səbəb olmuşdur.
Dini Mövqe
Talibanın hakimiyyətə qayıdışı ilə Əfqanıstan İslam Şəriəti qanunları ilə idarə olunan bir ölkəyə çevrildi. Qadınların hüquqları, təhsil və ictimai fəaliyyətləri ciddi şəkildə məhdudlaşdırıldı. Qızların orta məktəblərə getmələri və qadınların çoxlu işlərdə çalışmaları qadağan edildi. Talibanın dini təlimləri, ölkədəki hüquq sistemini və sosial münasibətləri ciddi şəkildə formalaşdırır. Bu vəziyyət, Əfqanıstanın dünya ictimaiyyətində ciddi təcrid olunmasına səbəb olmuşdur, çünki insan haqları təşkilatları və bir çox ölkə Talibanın bu mövqeyini qətiyyətlə pisləyir.
İqtisadi Vəziyyət
Talibanın hakimiyyətə gəlməsindən sonra Əfqanıstan iqtisadiyyatı ciddi böhranla üzləşdi. Beynəlxalq yardımın böyük bir hissəsi dayandırıldı, maliyyə aktivləri donduruldu və inflyasiya sürətlə artmağa başladı. Əfqanıstanın iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatına əsaslanır və əhalinin böyük hissəsi yoxsulluq sərhədində yaşayır. Ölkədə işsizlik səviyyəsi çox yüksəkdir, bu da əhalinin geniş təbəqələrinin sosial təminatsızlığına və əzab çəkməsinə səbəb olur. Talibanın rəhbərliyi altında iqtisadiyyatın bərpa olunması və xarici investorların ölkəyə cəlb edilməsi çətin görünür, çünki siyasi qeyri-sabitlik və təhlükəsizlik problemləri potensial investorları qorxudur.
Diplomatik Münasibətlər
Əfqanıstanın diplomatik münasibətləri də Talibanın hakimiyyətə gəlməsi ilə ciddi şəkildə dəyişdi. Bir çox ölkə Taliban rejimini rəsmi olaraq tanımır və Əfqanıstanın beynəlxalq təşkilatlardakı təmsilçiliyi də qeyri-müəyyən vəziyyətdədir. Pakistan, Çin və Rusiya kimi bəzi ölkələr Talibanla əlaqələri davam etdirir və hətta bəzi səviyyələrdə əməkdaşlıq edirlər. Lakin Qərb ölkələri və bir çox digər dövlətlər Talibanın beynəlxalq aləmdə qanuni bir hökumət kimi qəbul edilməsinə qarşı çıxır.
Talibanın insan haqları sahəsindəki mövqeyi və qlobal təhlükəsizlik məsələlərinə yanaşması, Əfqanıstanın beynəlxalq arenada təcrid olunmasına səbəb olmuşdur. Talibanın idarəetmə təcrübələri və ölkədəki insan haqları vəziyyəti, Əfqanıstanın beynəlxalq dəstək almaq imkanlarını məhdudlaşdırır.
Əfqanıstanın müasir reallığı, Talibanın hakimiyyətə gəlməsi ilə ciddi şəkildə dəyişmişdir. Bayraq, dini mövqelər, iqtisadi vəziyyət və diplomatik münasibətlər kimi əsas sahələrdə dərin dəyişikliklər müşahidə olunur. Ölkədəki siyasi qeyri-sabitlik, insan haqları pozuntuları və iqtisadi böhran, Əfqanıstanın beynəlxalq cəmiyyətlə münasibətlərini ciddi şəkildə təsir edir. Talibanın hakimiyyətinə baxmayaraq, Əfqanıstanın gələcəyi qeyri-müəyyən olaraq qalır və ölkənin daha sabit və rifah içində bir gələcək qurması üçün çox çətin yollarla üzləşməsi labüddür. Bu çətinliklər, beynəlxalq cəmiyyətin Əfqanıstanı necə qəbul edəcəyindən və ölkənin daxilindəki dəyişikliklərdən asılı olacaqdır.
