Azərbaycan tikinti sektorunda yüngül konstruksiya trendinin öncüllərindən sayılan ÇNR Gaz Beton markası son onillikdə layihə memarlarının, inşaat mühəndislərinin və fərdi ev sahiblərinin diqqətini cəmləyib. Qazbeton kimi tanınan avtoklavlaşdırılmış hüceyrəli betonun üstünlükləri – yüksək istilik izolyasiyası, yanğına dözümlülük, seysmik risklərə qarşı yüngül çəkili konstruksiya yaratmaq imkanı – ÇNR istehsal xəttində sistemli şəkildə standartlaşdırılıb. Kvars qumu, portland sementi, kalsium əsaslı reaktivlər və suyun nisbətini kompüterlə idarə edən texnoloji proses nəticəsində materialın içində milyonlarla hava porası yaranır; bu poralar istiliyin xaricə qaçışını azaldır, blokun özünü isə eyni qalınlıqdakı klassik gil kərpicdən dörd dəfə yüngülləşdirir. Müasir avtoklav kameralarında 12 bar təzyiq və 190°C temperaturda buxar sərtləşməsi aparılarkən kristallik tobermorit strukturu əmələ gəlir, bu da bloklara M5–M10 arası sıxılma dayanıqlığı verir. Armaturlu plitə, divar və pərdə elementləri istehsal seriyası layihə dövriyyəsinə sürət qatır; çünki modul ölçülər minimal kəsim-tullantı faizi ilə montaj imkanı yaradır. Logistikada da üstünlüklər aydın görünür: ton başına daşınan kubmetr göstəricisi kərpicə nisbətən iki dəfə çoxdur, yəni eyni yük həcmi daha az yanacaq sərfiyyatı deməkdir. Enerji səmərəli tikinti meyarlarının gücləndiyi dövrdə ÇNR Gaz Beton bloklarının λ=0,12–0,14 W/m·K aralığında istilik ötürmə əmsalı layihə istilik balansında qənaət parametrini yüksəldir. Bütün bu xüsusiyyətlər ÇNR markasını həm çoxmərtəbəli yaşayış komplekslərində, həm də passiv ev standartlı fərdi binalarda layiqli seçim kimi göstərir.
İstehsal texnologiyasının mərhələləri
ÇNR zavod xətti kvars qumunun üyüdülməsi ilə start götürür. İncəlmiş toz fraksiyası reaktor silosunda sement və gipslə qarışdırılır, nisbətə dəqiqlik PLC sistemi ilə 0,1 % səviyyəsində saxlanılır. Kimyəvi reaksiya üçün əlavə edilən alüminium tozu kütlə içində mikrometr ölçüdə hidrogen baloncukları yaradır.
Reaktiv qarışıq qəlibə töküldükdən 60–70 dəqiqə sonra ilkin sərtləşmə fazasına keçir, ardınca simli kəsici çərçivə modul ölçüləri formalaşdırır. Kəsilmiş yaş yaşıl bloklar avtoklavlara yerləşdirilir; burada 8–12 saat ərzində tobermorit kristallaşması baş verir, nəticədə bloklar tam yükdaşıyan dayanıqlığa çatır.
Fiziki–mexaniki xüsusiyyətlər
ÇNR Gaz Betonun orta sıxlığı 450–600 kg/m³ diapazonundadır, bu, klassik bərk betonun dörddə biri qədərdir. Çəkidəki azalma seysmik yükü aşağı salır və zəlzələyə dayanıqlı karkas dizaynına imkan verir.
Sıxılma dayanıqlığı M5–M10 aralığında tənzimlənir; yəni 5–10 MPa təzyiqi deformasiyaya uğramadan daşıya bilir. Bu göstərici yüngül beton kateqoriyası üçün qəbul edilən normativ tələbləri tam ödəyir və daşıyıcı divar tətbiqlərində təhlükəsizdir.
İstilik və səs izolyasiyası parametrləri
Gözenekli daxili quruluş istilik keçiriciliyini λ=0,12–0,14 W/m·K aralığında saxlayır, bu göstərici eyni qalınlıqdakı bərk gil kərpicdə 0,6 W/m·K-dir. Beləliklə, 30 sm qalınlığında qazbeton divar enerji pasportunda əlavə istilik lövhəsi tələbini ortadan qaldıra bilir.
Akustik performans səs dalğasının hava kameralarında sönümlənməsi prinsipi ilə təmin olunur. 100 mm qalınlıqlı bölücü divar təxminən 42 dB səssızlaşdırma dəyəri verir ki, bu da mənzillərarası normativin (≥40 dB) üzərindədir.
Yanğına və nəmlənməyə qarşı davranış
ÇNR blokları “A1 tam yanmaz” sinfinə daxildir. 1200 °C-də dörd saatlıq soba testində struktural dağılma müşahidə olunmur, bu göstərici alçaq–orta mərtəbəli binalarda yanğın təhlükəsizliyini yüksəldir.
Materialın kapilyar su sovurma əmsalı betonla müqayisədə yüksək olsa da, suya doyma sonrası həcmsəl genişlənmə minimaldır; bu, şaxtalı zonalarda don–ərimə dövrlərində mikroçat əmələ gəlmə riskini aşağı salır. Fasadda su izolyasiya mayesi tətbiqi isə udulmanı 70 % azaldır.
Ekoloji və iqtisadi üstünlüklər
Əsas xammalın 65 %-ə qədəri təbii kvars qumu olduğundan karbon izi aşağıdır. İstehsal prosesində tullantı tozu yenidən qarışıma qaytarılır, beləliklə material dövriyyat qapalı çevrimə yaxınlaşır.
Logistik rentabellik yüngül çəki səbəbilə önə çıxır: eyni kubmetr daşınmasına görə yanacaq sərfi 35 % qənaət göstərir. Tikinti müddətində blokların modul ölçüləri sıva sarfını 20 % azaldır, buna görə smeta büdcəsində real qənaət rəqəmləri qeydə alınır.
Montaj texnologiyaları və əlavələr
Bloklar 600 × 200/250 mm modul ölçüdə istehsal olunduğundan üfüqi tikişlər üçün 2–3 mm qalınlığında xüsusi qazbeton yapışdırıcısı istifadə edilir. Bu üsul ənənəvi 10–12 mm qum-sement məhlulu ilə müqayisədə thermal körpüləri 80 % zəiflədir.
ÇNR ayrıca armaturlu döşəmə və dam panelləri təklif edir. Panellərin içindəki polad mesh pasivasiya qatına bükülərək karbondioksid diffuziyasına qarşı qorunur. Montaj kranla birləşdirici lövhələr üzərindən aparıldığından tikinti ritmi sürətlənir.
Məhsul çeşidi cədvəli
| Kateqoriya | Ölçü (mm) | Sıxlıq (kg/m³) | Möhkəmlik (MPa) | İstilik λ (W/m·K) | Tətbiq sahəsi |
|---|---|---|---|---|---|
| Standart blok | 600 × 250 × 100–400 | 500 | 5 | 0,13 | Daşıyıcı və bölücü divar |
| Genişformat plitə | 600 × 500 × 100–300 | 550 | 6 | 0,12 | Çöl divarı, villa sistemi |
| Armaturlu panel | 2400 × 600 × 120–250 | 600 | 7–8 | 0,14 | Döşəmə və dam örtüyü |
| U-şəkilli lintel | 500 × 250 × 250 | 550 | 5 | 0,13 | Pəncərə linteli, kəmər |
Sertifikatlaşma və normativ uyğunluq
ÇNR Gaz Beton məhsulları TS EN 771-4 standartını, yapışdırıcı isə TS EN 998-2 tələblərini qarşılayır. CE nişanı ilə Avropa tələblərinə uyğunluq sənədləşdirilir.
Kompressiv testlər ISO proseduru ilə akkreditə olunmuş laboratoriyada aparılır, hər partiya üçün müqayisə protokolu tutulur. Yanğın sınaqları DIN 4102 meyarlarına əsasən “A1 yanmaz” sertifikatı ilə nəticələnir.
ÇNR Gaz Beton blokları yüksək enerji səmərəliliyi, struktur dayanıqlığı və montaj sürəti kriteriyaları çərçivəsində müasir tikinti sənayesinin ehtiyaclarına adekvat cavab verir. Kvars qumu və sement əsaslı xammalın buxar avtoklav prosesində hüceyrəli struktura çevrilməsi materialı həm yüngül, həm də möhkəm edir. Yanğına tam dözümlülük, istilik keçirmə əmsalının aşağı səviyyəsi və səs izolyasiya əhəmiyyətli dərəcədə yaşayış rahatlığını artırır. Logistika və tikinti mərhələsində çəkidən doğan üstünlüklər layihə məbləğini optimallaşdırır, ekoloji göstəricini yaxşılaşdırır. Sertifikatlaşdırma blokların yerli və beynəlxalq normativlərə uyğunluğunu təmin etdiyi üçün memar və mühəndislər risk faktorunu minimuma endirir. Armaturlu plitə və panel çözümləri ÇNR-nin məhsul xəttini genişləndirərək monolit alternativlərini əvəz edir, bu da istər çoxmərtəbəli, istər fərdi tikililərdə çevik dizayn imkanı yaradır. Gələcəkdə karbon emissiyasını daha da azaltmaq üçün zavodun tullantı sularının təkrar dövriyyəsi, həmçinin kalsium silikat çətin tullantılarının yol infrastrukturunda istifadə edilməsi planlaşdırılır. Beləliklə, ÇNR Gaz Beton həm mühəndis hesablamalarında, həm də ekoloji hesabatlarda üstünlükləri bir araya gətirərək Azərbaycanda və regionda yüngül, yaşıl və etibarlı tikinti materialı nümunəsi kimi mövqeyini möhkəmləndirir.
Ən Çox Verilən Suallar
ÇNR Gaz Beton avtoklavlaşdırılmış hüceyrəli beton (AAC) bloklarının yerli brendidir. Kvars qumu, portland sementi, su və az miqdarda alüminium tozunun kimyəvi reaksiya nəticəsində milyonlarla hava porası əmələ gətirməsi ilə əldə olunur. Nəticədə məhsul həm yüngül, həm də istilik izolyasiyalı olur.
ÇNR xəttində sıxılma dayanıqlığı M5–M10 aralığındadır, yəni 5–10 MPa təzyiqə davam gətirir. Bu göstərici daşıyıcı və bölücü divar tətbiqləri üçün normativ tələbləri qarşılayır.
Məhsullar “A1 tam yanmaz” sinfinə daxildir. Sobada 1200 °C-də aparılan testlərdə dörd saatdan artıq müddətdə dağılma və toksik qaz emissiyası qeydə alınmır.
İqlim zonasına görə hesablanır. Mərkəzi Azərbaycan şəraitində 30 sm blok istilik pasportunu təmin edir. Dağlıq bölgələrdə 35 sm və ya fasad izolyasiyası əlavə etmək tövsiyə olunur.
450–600 kg/m³ sıxlıq sayəsində divar metrinə düşən kütlə kərpicə nisbətən təxminən 50 % azdır. Bu, seysmik yükləri azaltmaqla yanaşı, təməl və daşıyıcı karkas elementlərində material sərfini aşağı salır.
Kapilyar su sovurma qabiliyyəti təbii daşdan yüksəkdir, lakin doyma sonrası həcmi demək olar dəyişmir. Xarici fasadda su itələyici maye və ya mineral suvaq tətbiqi ilə nəmlənmə riski minimuma endirilir.
Bəli. 2–3 mm qalınlığında xüsusi yapışdırıcı istifadə olunur. Bu tətbiq istilik körpülərini azaldır, montaj dəqiqliyini yüksəldir və bloklararası tikişin ənənəvi məhlula görə 70 % daha az material tələb etməsini təmin edir.
Xammalın 65 %-dən çoxu təbii mineraldır, istehsal prosesində CO₂ emissiyası bərk betona nisbətən daha aşağıdır. Zavodda tullantı su dövriyyəsi və tozun yenidən istifadəsi tətbiq olunur. Bloklar zəhərli qaz buraxmır və təkrar emal edilə bilir.
Armaturlu panel qazbetonun yüngül çəkisini polad çərçivəli güclə birləşdirir, montaj kranla bir gedişdə tamamlanır. Klassik monolit döşəmə beton tökmə, vəqəlləmə və kür rejimi tələb etdiyindən vaxt və əmək sərfini artırır.
Zavod energetik məsrəfi azaltmaq üçün günəş panelləri quraşdırmağı, tullantı sularını yenidən dövriyyəyə cəlb etməyi və karbon emissiyası hesablamasını beynəlxalq EPD (Environmental Product Declaration) sertifikatı ilə sənədləşdirməyi planlaşdırır.
