Azərbaycan süfrələrində getdikcə daha çox yer alan dəniz məhsullarından biri də çupra balığıdır. Zərif dadı, yüksək qida dəyəri və sağlamlığa olan müsbət təsirləri ilə seçilən bu balıq növü xüsusilə Aralıq dənizi mətbəxinin sevilən nümayəndələrindəndir. Çupra balığı nəinki ləzzətli yeməklərin əsasını təşkil edir, eyni zamanda sağlam həyat tərzinin ayrılmaz hissəsi kimi də qiymətləndirilir.
Bu məqalədə çupra balığı haqqında dərin, araşdırılmış və təsdiqli məlumatları təqdim edərək, onu daha yaxından tanımağınıza kömək edəcəyik.
Çupra balığı haqqında ümumi məlumat
Çupra balığı — elmi adı ilə Sparus aurata — “Sparidae” ailəsinə məxsus dəniz balığıdır. Təbii şəraitdə əsasən Aralıq dənizində, Egey dənizində və Şərqi Atlantik okeanının mülayim sularında yaşayır. Onun yaşadığı ərazilər yosunlu, qumlu və qayalıq diblərdir. Çupra balıqları yayda dayaz sularda, qışda isə dərin və sakit yerlərə çəkilərək orada qidalanır və istirahət edir.
Bu balıq növü həm təbii mühitdə, həm də fermalarda yetişdirilə bilər. Ferma şəraitində böyüdülən çupralar daha çox ticarət məqsədilə istifadə olunur və Azərbaycana da əsasən bu formalarda gətirilir.
Çupra balığının xarici görünüşü və çəkisi
Çupranın bədəni oval, yastı və aerodinamik formadadır. Rəngi gümüşü-boz, qarın hissəsi isə daha açıqdır. Gözlərinin arasında yerləşən qızılı rəngli zolaq və solğun qızılı nöqtələrlə bəzədilmiş yanaqları onu digər balıqlardan asanlıqla fərqləndirir.
Bu balığın uzunluğu 20-40 sm arasında dəyişir. Təbii şəraitdə bəslənənlər 60 sm-ə qədər böyüyə və 2 kq-dan artıq çəkiyə çata bilər. Ferma şəraitində isə orta çəkili çupralar 500-800 qram arasında olur. Uzunömürlü balıqdır – orta hesabla 11-12 il yaşayır.
Azərbaycanda çupra balığı
Azərbaycan dənizlərində çupra balığı təbii şəkildə yaşamasa da, bazarlarda, supermarketlərdə və restoranlarda onu tez-tez görmək mümkündür. Bu balıq ölkəmizə əsasən Türkiyə, Yunanıstan və İspaniyadan idxal olunur. Son illərdə çupra balığına olan tələbatın artması ilə birlikdə onu yetişdirən ölkələrlə daha sıx ticarət əlaqələri qurulub.
Xüsusilə Bakı şəhərində yerləşən restoranlar və balıq dükanları müştərilərə təzə, donmuş və ya bişmiş şəkildə çupra təklif edirlər. Ev istifadəçiləri də bu balığı öz menyularına daxil etməyə başlayıblar.
Çupra balığının qiymətləri
Çupra balığının qiyməti onun çəkisinə, mənşəyinə (təbii və ya fermada yetişdirilməsi) və bazardakı tələbat səviyyəsinə görə dəyişir. Azərbaycanda 2025-ci ilin məlumatlarına əsasən, çupranın qiyməti 1 kiloqram üçün təxminən 12-22 AZN arasında dəyişir.
Ferma şəraitində yetişdirilən, 300-500 qramlıq çupralar adətən 12-14 AZN arası təklif olunur. Keyfiyyətli və daha iri ölçülü çupraların qiyməti isə 20 AZN-dən yuxarıya da çıxır. Restoranlarda bişmiş formada təqdim edilən 1 porsiya çupra balığı 25-40 AZN civarındadır.
Çupra balığının faydaları
Çupra balığı tərkibində zəngin zülal, faydalı yağlar, D və B12 vitaminləri, omeqa-3 yağ turşuları, selenium və fosfor kimi orqanizm üçün vacib maddələr saxlayır. Bu balıq xüsusilə ürək-damar sistemi, beyin funksiyaları və immunitet sistemi üçün çox faydalıdır.
Başlıca faydaları:
- Ürək və damar sağlamlığını qoruyur.
- Xolesterolu tənzimləyir və qan dövranını yaxşılaşdırır.
- İltihabəleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir.
- Əzələlərin inkişafı üçün faydalı zülal mənbəyidir.
- Hamilə qadınlar və uşaqlar üçün tövsiyə olunur.
- Göz sağlamlığını və yaddaşı gücləndirir.
- Dəri və saç üçün faydalıdır.
Çupranın kaloriliyi aşağı olduğundan, pəhriz saxlayan şəxslər üçün də idealdır. 100 qram bişmiş çupra təxminən 100 kalori ehtiva edir.
Çupra balığının təmizlənməsi və bişirilməsi
Çupra balığını təmizləmək sadə prosesdir. Əvvəlcə balığın pulcuqları təmizlənir, daha sonra qarın hissəsi kəsilərək iç orqanları çıxarılır və sərin su ilə yuyulur. İstifadədən əvvəl limonlu və ya duzlu suda bir müddət saxlanması dadını daha da zənginləşdirir.
Çupranın ən sevilən bişirmə üsulları bunlardır:
- Köz və ya qril: Zeytun yağı, sarımsaq və limonla marinad edilərək manqalda bişirilir.
- Sobada çupra: Tərəvəzlər və limonla birlikdə sobada qızardılır.
- Buxarda bişirmə: Az yağlı və sağlam yemək hazırlamaq istəyənlər üçün.
- Qızartma: Daha çox evdə hazırlanan və sadə üsulla bişirilən formadır.
Azərbaycanda çupranın populyarlığı
Çupra balığı son illərdə Azərbaycan mətbəxində öz yerini möhkəmləndirməkdədir. Xüsusilə sağlam qidalanmaya önəm verən insanlar, idmançılar və pəhriz saxlayanlar tərəfindən üstünlük verilir. Ailə süfrələrində və restoran menyularında bu balığa rast gəlmək artıq adi hal alıb.
Çupra balığının müxtəlif reseptləri sosial şəbəkələrdə, bloqlarda və qida kanallarında yayımlanır. Aşpazlar və evdar xanımlar bu balığın bişirilməsi ilə bağlı yeni-yeni üsullar təqdim edirlər. Hazırda həm dadı, həm də görünüşü baxımından zərifliyi ilə seçilən çupra, qida sektorunda mühüm yer tutur.
Çupra balığı dənizin insana bəxş etdiyi ən qiymətli nemətlərdən biridir. Sadə hazırlanması, zəngin qida dəyəri, ləzzətli dadı və sağlamlığa olan faydaları ilə bu balıq həm ev yeməkləri, həm də restoran süfrələri üçün ideal seçimdir. Azərbaycanda da getdikcə daha çox insan çupra balığını menyusuna daxil edir və bu balığın populyarlığı günbəgün artır.
Əgər siz də sağlam və ləzzətli bir dəniz məhsulu axtarırsınızsa, çupra balığı ilə tanış olmağa dəyər!
