Süfrələrimizi bəzəyən, hər zövqə uyğun dadı və zərif görünüşü ilə seçilən ekler şirniyyatı, təkcə desert deyil – eyni zamanda bir sənət əsəridir. Fransız mətbəxinin incilərindən sayılan bu şirniyyat artıq uzun illərdir ki, Azərbaycan evlərində, pastanələrində və xüsusi günlərdəki şirniyyat süfrələrində özünə layiqli yer tutmağı bacarıb. Sadəcə bir şirin təam olmaqdan çıxaraq, dadı, toxuması, içliyi və bəzək variantları ilə həm göz oxşayır, həm də damaq dadını oxşayır.
Ekler, adını Fransız dilində “parıltı” mənasını verən “éclair” sözündən alır. Bu şirniyyatın parlaq şokolad örtüyü və klassik forması onu digər desertlərdən fərqləndirən əsas xüsusiyyətlərdəndir. Lakin onun cazibəsi yalnız görünüşündə deyil – ekler həm də xüsusi xəmiri, iç kremi və müxtəlif hazırlanma texnikası ilə fərqlənir. Ənənəvi reseptlərdən tutmuş müasir kreativ versiyalara qədər, ekler hər dövrə və zövqə uyğunlaşa bilən nadir şirniyyatlardandır.
Bu məqalədə siz eklerin yaranma tarixindən tutmuş, evdə hazırlanma qaydasına, kalori dəyərindən tort variantlarına, qiymətindən fərqli ləzzət növlərinə qədər hərtərəfli, dərin və təsdiqli məlumatlarla tanış olacaqsınız. Məqsədimiz odur ki, həm bu şirniyyatı sevirsinizsə, həm də onu ilk dəfə hazırlamağı düşünürsünüzsə – doğru yerdəsiniz. Gəlin, birlikdə eklerin dad dünyasına səyahət edək!
Ekler nədir?
Ekler – zərif xəmirdən hazırlanmış, içi kremlə doldurulan və üzəri şokolad, karamel, meyvə sosları və ya digər ərimələr ilə örtülən Fransız mənşəli şirniyyat növüdür. Bu desert adını Fransız dilində “parıltı” mənasını verən “éclair” sözündən alır. Səbəbi isə çox sadədir – eklerlər parlaq şokolad qatları ilə bəzədildikdə vizual olaraq parıltı saçırlar.
Ekler şirniyyatının tarixi 19-cu əsrin əvvəllərinə, Fransaya dayanır. Məşhur fransız aşpaz Marie-Antoine Carême tərəfindən ilk dəfə hazırlandığı düşünülür. Bu desert, zamanla Avropadan Asiyaya, Amerikadan Azərbaycana qədər bir çox ölkənin mətbəxinə daxil olmuş və sevilmişdir.
Ekler xəmiri: Uğurlu eklerin sirri harada gizlənir?
Eklerin əsasını təşkil edən xəmir “şu xəmiri” (pâte à choux) adlanır. Bu xəmir növü qeyri-adi texnikası ilə seçilir. Mayasız, yumurtalı və su-buğda əsaslı olan xəmir əvvəlcə qazana qoyularaq bişirilir, sonra isə yumurtalarla qarışdırılaraq spesifik konsistensiya əldə edilir.
Əsas tərkib hissələri:
- 1 stəkan su
- 100 qram kərə yağı
- 1 stəkan un
- 4 ədəd yumurta
- Bir çimdik duz
Hazır xəmir sıxılaraq sobada bişirilir və içi boşalan formaya düşür. Bu boşluq isə sonradan dadlı kremlə doldurulur.
Ev şəraitində ekler resepti: Addım-addım hazırlanması
Xəmirin hazırlanması üçün:
- Su və yağı bir qazanda qarışdırın, duz əlavə edin və qaynadın.
- Qaynayan qarışıma bir dəfəyə unu əlavə edin və qarışdıraraq xəmiri bişirin.
- Xəmir soyuduqdan sonra yumurtaları tək-tək əlavə edib qarışdırın.
- Hazır xəmiri sıxma torbasına doldurun və soba listinə dairələr şəklində sıxın.
- 200 dərəcədə 20-25 dəqiqə bişirin. Eklerlər qabarıb, qızılı rəng almalıdır.
Krem üçün:
- 500 ml süd
- 2 yumurta sarısı
- 2 xörək qaşığı un
- 2 xörək qaşığı şəkər tozu
- 1 vanilin
Bütün inqrediyentləri qarışdırın, ocaqda qatılaşana qədər bişirin və soyumağa qoyun. İstəsəniz, vanil yerinə limon qabığı və ya şokolad da əlavə edə bilərsiniz.
Üzərini bəzəmək üçün:
- 100 qram qara şokolad
- 50 ml qaymaq
Şokoladı qaymaqla birlikdə əridin və soyumuş eklerlərin üzərinə çəkin.
Ekler tortu: Ənənəvi eklerin kreativ forması
Ekler təkcə fərdi şirniyyat kimi deyil, həm də tort formasında hazırlanır. Ekler tortu, klassik eklerlərin bir neçə qat halında düzülməsi və kremlə doldurulması ilə yaranır. Ən üst qat şokolad sosu ilə bəzədilir. Bu forma xüsusilə doğum günləri və mərasimlərdə populyardır, çünki həm estetik, həm də dad baxımından çox zəngindir.
Eklerin kalori dəyəri: Diqqətli qidalananlar üçün
Əgər pəhriz saxlayırsınızsa və eklerin kalori dəyərini bilmək istəyirsinizsə, aşağıdakı cədvələ diqqət yetirin:
| Ekler növü | Orta çəki (qr) | Kalori (kcal) |
|---|---|---|
| Klassik ekler | 60-70 qr | 220-250 |
| Şokoladlı ekler | 70-80 qr | 250-300 |
| Meyvəli ekler | 60-70 qr | 180-220 |
Eklerin kalorisi əsasən içlik və üzərindəki qatın növünə görə dəyişir. Az şəkərli və meyvəli variantlar daha az kalori ehtiva edir.
Ekler qiymətləri: Bazarda vəziyyət necədir?
Hazır eklerlərin qiyməti onun ölçüsünə, içliyinə və istifadə olunan məhsulların keyfiyyətinə görə dəyişir. Bakı şəhərində eklerlərin ortalama qiyməti belədir:
- Standart şirniyyat mağazalarında – 0.80 AZN – 1.50 AZN arası
- Premium pastanələrdə və kafe-restoranlarda – 2 AZN – 4 AZN
- Ekler tortunun kq qiyməti – 15 AZN – 25 AZN
Ev şəraitində hazırlanan eklerlər həm daha sərfəli, həm də gigiyenik baxımdan daha etibarlıdır.
Ekler şirinliyinin sirləri: Sadə kremdən zərif təam
Eklerin ləzzəti onun iç kremindən asılıdır. Ənənəvi Fransız reseptlərində konditer kremi, Azərbaycanda isə tez-tez yağlı krem, süd kremi, şokoladlı ganaj və qatıq əsaslı krem istifadə olunur.
Əlavə ləzzət qatmaq üçün aşağıdakılardan istifadə etmək olar:
- Vanil ekstraktı
- Limon qabığı
- Karamel
- Fındıq və badam
- Kofe ekstraktı
Eklerin fərqli variantları:
Ekler yalnız şirin deyil, həm də duzlu versiyalarda hazırlanır. Fransız mətbəxində bəzi restoranlarda içi pendirli və ya ətli olan duzlu eklerlər təqdim olunur. Bu variantlar qəlyanaltı və kokteyl masaları üçün idealdır.
Azərbaycanda ekler mədəniyyəti:
Ekler artıq təkcə xarici mətbəx nümunəsi deyil, yerli şirniyyat mədəniyyətimizin də bir hissəsinə çevrilib. Toy, nişan və digər mərasimlərdə, həmçinin kafe və restoran menyularında tez-tez qarşımıza çıxır. Xüsusilə son illər ərzində fərqli rəngli, meyvəli, bəzəkli eklerlər gənclər arasında populyarlaşıb.
Ekler həm vizual cəhətdən cəlbedici, həm də dad baxımından zəngin bir desertdir. Hazırlanması bir qədər incəlik tələb etsə də, ev şəraitində düzgün reseptlə bu şirniyyatı asanlıqla hazırlamaq mümkündür. Eklerin tərkibi, resepti, kalori dəyəri və tort formaları haqqında geniş məlumatı artıq bilirsinizsə, bu zərif Fransız şirniyyatını öz süfrənizdə yaşatmaq üçün heç bir səbəb yoxdur.
Siz də dadlı və sağlam ekler hazırlamaq üçün mətbəxə keçin – ləzzət sizi gözləyir!
