Erkin Qədirli: ReAl Hərəkatı,Radikal Mövqelər

Erkin Qədirli, müasir Azərbaycanın hüquq,ReAl Hərəkatı siyasət və intellektual düşüncə müstəvisində özünəməxsus yeri olan şəxsiyyətlərdən biridir. Onun adı müxtəlif kontekstlərdə çəkilir: hüquqşünas kimi elmi fəaliyyətlərində, ictimai fiqur kimi televiziya və sosial mediada apardığı açıq debatlarda, siyasi arenada isə həm ideya, həm də mövqe sahibi olan şəxsiyyət kimi tanınır. O, yalnız hüquqi savadı ilə deyil, həm də prinsipial və öz mövqeyindən dönməyən şəxsiyyəti ilə cəmiyyətin geniş təbəqəsinin diqqətini çəkmişdir.

Azərbaycan cəmiyyətində radikal mövqeləri, hüquqa əsaslanan təhlilləri və kompromissdən uzaq siyasi yanaşmaları ilə fərqlənən Erkin Qədirli, uzun illərdir ki, həm akademik dairələrdə, həm də sıravi vətəndaşlar arasında müzakirə mövzusudur. Onun fikirləri bəzən birmənalı qarşılanmasa da, intellektual çılpaqlığı, analitik yanaşması və cəsarətli çıxışları çox zaman həmfikirlərin, həm də tənqidçilərin maraq dairəsində olmuşdur.Erkin Qədirlinin həyat və fəaliyyətini anlamaq üçün onun hüquqi təhsilindən tutmuş siyasi fəaliyyətinə, ictimai çıxışlarından tutmuş şəxsi prinsiplərinə qədər bir çox sahəyə dərindən nəzər salmaq lazımdır.

Erkin Qədirli kimdir?

Erkin Qədirli 1972-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. O, orta təhsilini yüksək nəticələrlə başa vurduqdan sonra hüquq sahəsinə yönəlmişdir. Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsini bitirmiş və daha sonra hüquq üzrə elmi fəaliyyətini davam etdirmişdir.

O, həm yerli, həm də beynəlxalq hüquq sahəsində dərin biliklərə malik olmaqla yanaşı, analitik düşüncə tərzi ilə seçilən hüquqşünaslardan hesab olunur. Elmi və publisistik çıxışlarında hüququ yalnız qanunlar toplusu kimi deyil, cəmiyyətin nizamlayıcı prinsipi və ədalət ölçüsü kimi təhlil etmişdir. Onun hüquqi yanaşması, xüsusilə insan hüquqları, dövlət quruculuğu və konstitusional sistemə dair verdiyi dəyərləndirmələr bir çox hallarda cəmiyyətin hüquqi düşüncəsinin formalaşmasına təsir göstərmişdir.

Hüquqşünaslıq fəaliyyəti və elmi yanaşmaları

Erkin Qədirlinin hüquqşünaslıq fəaliyyəti təkcə vəkil və ya hüquq müəllimi kimi deyil, həm də hüququn fəlsəfi və praktiki aspektlərini vətəndaş cəmiyyəti prizmasından analiz etməsi ilə səciyyələnir. O, uzun illər boyunca beynəlxalq hüquq və insan hüquqları sahəsində fəaliyyət göstərmiş, yerli və xarici tədbirlərdə iştirak etmiş, hüquqi maarifləndirmə prosesinə dəstək vermişdir.

Xüsusilə 2000-ci illərdə insan hüquqları və konstitusiya hüququ sahəsində verdiyi şərhlər, yazdığı məqalələr və etdiyi çıxışlarla akademik dairələrdə özünə nüfuz qazanmışdır. O, hüququn tətbiqi ilə yanaşı, onun mənəvi və fəlsəfi dayaqlarını da təhlil etmiş, hüquq sisteminin yalnız formal deyil, həm də əxlaqi əsaslar üzərində qurulmalı olduğunu vurğulamışdır.

ReAl Hərəkatı və siyasi arenaya çıxışı

Erkin Qədirli uzun müddət ictimai fəaliyyətdə iştirak etsə də, siyasi səhnəyə tam şəkildə 2009-cu ildə ReAl (Respublikaçı Alternativ) Hərəkatının yaradılması ilə daxil olmuşdur. O, bu hərəkatın ideoloji əsaslarını formalaşdıran aparıcı şəxslərdən biri olmuşdur.

ReAl partiyasının qurucularından olan Qədirli, burada daha çox liberal-demokratik dəyərləri, hüquqi dövləti və şəffaf idarəçiliyi müdafiə edən yanaşmalarla çıxış etmişdir. Onun məqsədi mövcud sistemin hüquqi əsaslarla dəyişdirilməsi, dövlətin hüquqla idarə olunan mexanizmə çevrilməsi və vətəndaşların hüquqlarının əsl mənada təmin olunması olmuşdur.

Siyasi fəaliyyətində bir çox hallarda kompromissiz və kəskin mövqe tutması, onu bəzən həm tərəfdarlarının, həm də rəqiblərinin tənqidinə tuş gətirsə də, bu, onun siyasi prinsipiallığının əsas göstəricilərindən biri sayılır.

Milli Məclisdə təmsilçiliyi

2020-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində Erkin Qədirli deputat olaraq Milli Məclisə daxil oldu. Onun namizədliyi və seçki kampaniyası cəmiyyətin böyük marağına səbəb olmuş, seçkilərdən sonra isə çıxışları, qanun layihələrinə verdiyi şərhlər və sərt tənqidi mövqeyi ilə diqqət mərkəzinə düşmüşdür.

Parlamentdə fəaliyyəti dövründə Erkin Qədirli əsasən hüquq, təhsil və dövlət idarəçiliyi ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüslərində iştirak etmiş, bir çox hallarda alternativ fikirlərlə çıxış etmiş və rəsmi yanaşmalara qarşı arqumentli müzakirələr aparmışdır.

O, həmçinin çıxışlarında “parlamentdə əyləşən şəxslər sadəcə nümayəndə yox, həm də xalqın səsini daşıyan təmsilçilər olmalıdır” fikrini irəli sürmüş, parlamentarizmin mahiyyətinin dəyişdirilməsinin zəruriliyinə diqqət çəkmişdir.

İctimai çıxışları və mövqeyi

Erkin Qədirli cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri ilə açıq ünsiyyətə üstünlük verən, sosial mediada və televiziya proqramlarında açıq debatlara qatılan intellektualdır. Onun çıxışlarında aydın hüquqi terminologiya, məntiqi ardıcıllıq və arqumentativ yanaşma xüsusilə diqqət çəkir.

O, xüsusilə dövlət-vətəndaş münasibətlərinin hüquqi çərçivəyə salınmasının, fərdi hüquq və azadlıqların qorunmasının vacibliyinə toxunur. İdeoloji müzakirələrdə heç zaman şəxsi hücumlara keçmir, məsələni ideya və arqumentlər əsasında müzakirə etməyə üstünlük verir.

Erkin Qədirli həm də Azərbaycanda “prinsipiallıq”, “intellektual mövqe” və “müstəqil hüquqi düşüncə” anlayışlarının simvollarından biri kimi qəbul olunur.

Cəmiyyətin ona münasibəti

Erkin Qədirliyə münasibət birmənalı deyil. Onu dəstəkləyənlər onu cəsarətli, intellektual, müstəqil və şəffaf siyasətçi kimi təqdim edir. Tənqid edənlər isə onun bəzən sərt və barışmaz ritorikasını, sistemlə dialoqa açıq olmamasını vurğulayırlar.

Buna baxmayaraq, cəmiyyətin əksər hissəsi onun hüquqi biliklərinə, dərin təhlil qabiliyyətinə və danışığında səmimiliyə hörmətlə yanaşır. O, öz mövqeyini populist yanaşmalarla deyil, arqumentlər və hüquqa əsaslanan faktlarla müdafiə edir.

Fəaliyyətində əsas mövzular

Erkin Qədirli bir neçə əsas mövzuda daim çıxış edir və fəaliyyətini həmin istiqamətlərdə qurur:

• Hüquqi dövlətdir: Azərbaycanda hüququn aliliyinin bərqərar olmasını prioritet hesab edir.
• Təhsil sistemidir: Gənclərin hüquqi maarifləndirilməsi və keyfiyyətli təhsilin təmin edilməsinin vacibliyinə diqqət yetirir.
• Korrupsiyaya qarşı mövqedir: Dövlət aparatında şəffaflıq və hesabatlılıq tələb edir.
• Konstitusiya islahatıdır: Dövlətin strukturunun hüquqi və effektiv idarəetmə mexanizmləri ilə dəyişdirilməsini təklif edir.

Erkin Qədirli, hüquqi biliklərlə ictimai mövqeyi, intellektual düşüncə ilə prinsipiallığı birləşdirən nadir şəxsiyyətlərdəndir. Onun fəaliyyəti yalnız hüquq sahəsində deyil, bütövlükdə Azərbaycanın siyasi və sosial həyatında yeni düşüncə tərzinin formalaşmasına təkan verib.

Cəmiyyətin dəyişməsi üçün mübarizə aparan, lakin bunu qanun çərçivəsində, müzakirə və arqumentlə həyata keçirməyə çalışan Erkin Qədirli, həm siyasətçi, həm hüquqşünas, həm də ictimai intellektual kimi gələcək nəsillər üçün nümunə ola biləcək bir obrazdır.

Ən Çox Verilən Suallar