Eşq, insan həyatının ən dərin və mürəkkəb hisslərindən biridir. Tarix boyunca ədəbiyyatın, musiqinin, incəsənətin və fəlsəfənin əsas mövzularından biri olmuşdur. Eşq, yalnız romantik münasibətləri deyil, həm də insanın həyatına, vətəninə, sənətə və digər dəyərlərə olan bağlılığını ifadə edir.
Eşq Sözünün Mənası və Etimologiyası
“Eşq” sözü ərəbcə “ʿašq” kökündən gəlir və “şiddətli sevgi” mənasını verir. Azərbaycan dilində eşq, sevgi, məhəbbət və sevda kimi sözlərlə sinonim olaraq istifadə olunur. Lüğətlərdə eşq belə izah olunur:
- Sevgi, məhəbbət, sevda, böyük istək hissi, sonsuz bağlılıq
Eşq, insanın bir şəxsə, ideyaya və ya obyektə qarşı duyduğu dərin və sarsılmaz bağlılıqdır.
Eşq Şeirləri: Klassikdən Müasirə
Azərbaycan ədəbiyyatında eşq mövzusu geniş yer tutur. Klassik şairlərdən Məhəmməd Füzuli, Nəsimi, Əliağa Vahid və digərləri eşqi ilahi və bəşəri aspektlərdə tərənnüm etmişlər. Məsələn, Füzulinin məşhur qəzəlində deyilir
Aşiq oldur kim, qılır canın fəda cananına
Mətləbə məcnun olub, düşməz vəfa cananınaReklam
Müasir dövrdə də eşq şeirləri yazılmağa davam edir. Nüsrət Kəsəmənli, Ramiz Rövşən, Musa Yaqub kimi şairlər eşqi müxtəlif aspektlərdən işləmişlər. Kulis.az saytında dünyanın ən gözəl sevgi şeirləri arasında bu şairlərin əsərləri də yer alır.
Eşq Qəzəlləri: Əliağa Vahidin İrsi
Əliağa Vahid, Azərbaycan qəzəl janrının görkəmli nümayəndəsidir. Onun qəzəllərində eşq mövzusu xüsusi yer tutur. Bir qəzəlində belə deyilir:
Eşq olan yerdə bütün aqilü dana dəlidir.
Saldı Yusif kimi öz sevgilisin zəncirə
Qoydu rüsvalıqı aləmdə Züleyxa dəlidir.
Bu misralarda eşqin insanı necə dəyişdirdiyi və onun təsiri vurğulanır.
Eşq və Ölüm Baleti: Polad Bülbüloğlunun Əsəri
“Eşq və Ölüm” baleti, bəstəkar Polad Bülbüloğlunun Dədə Qorqud dastanının motivləri əsasında yaratdığı əsərdir. İlk dəfə 2005-ci ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında səhnələşdirilmişdir. Balet, eşq və ölüm mövzularını bir araya gətirərək insanın daxili dünyasını əks etdirir.
Eşq Mahnıları və MP3 Formatında İfaçılar
Eşq mövzusu Azərbaycan musiqisində də geniş yer tutur. Bir çox müğənnilər bu mövzuda mahnılar ifa etmişlər. Məsələn:
- Sevda Ələkbərzadə – Eşq
- Pərviz Bülbülə – Eşq
- Rubail Azimov – Eşq
Bu mahnılar eşqin müxtəlif çalarlarını musiqi vasitəsilə dinləyicilərə çatdırır.
Eşq Şərabı: Zülfüqar Məhərrəmovun İfaçılığı
“Eşq Şərabı” mahnısı Zülfüqar Məhərrəmov tərəfindən ifa olunmuşdur. Bu mahnı eşqin sərxoşedici təsirini musiqi vasitəsilə ifadə edir. Mahnının sözləri və melodiyası dinləyicilərə eşqin dərinliklərini hiss etdirir.
Eşq Sözləri və Aforizmlər
Eşq mövzusunda bir çox mənalı sözlər və aforizmlər mövcuddur:
- “Eşqdir hər iki dünyaya zinət, Eşq ilə dolanır bütün təbiət.” – Məhəmməd Füzuli
- “Eşq alovdur, o yananda məşuqdan başqa hər şeyi kül edər.” – Cəlaləddin Rumi
Bu sözlər eşqin insan həyatındakı əhəmiyyətini və təsirini vurğulayır.
Eşq məktubları nədir? – Şəxsi duyğuların yazıya dönən aynası
Eşq məktubu sadəcə “Səni sevirəm” demək deyil. Bu, adətən cüssəsiz sözə nəfəs, əl titrəməsindən hiss, qoxusunda xatirə olan bir bədii etiraf formasıdır. Hər dövrdə insanlar duyğularını bəzən yaza bilməyib susub, bəzən isə bir məktubla tarix qoyub.
Klassik aşiqlərin məktubları
Tarix boyu bir çox klassik aşiq sevdiyinə, ya da sevdiyinin xatirəsinə duyğularını kağıza döküb. Məsələn, Füzuli bəzən şeir formasında, bəzən nəsrə çalışan qələmiylə, dəli-divanə aşiqliyini yazıb. Hərflərdəki yanğı, şeirdəki kədər, qəlbin qıvrımında gizlənən həqiqi sevgidən izlərdir.
Tarixdə iz qoyan sevgi məktubları
Avropa mədəniyyətində Victor Hugo, Napoleon Bonaparte, Frida Kahlo kimi adlar sevgilərinə yazdıqları məktublarla tarixdən silinməyib. Hər bir məktubun üzərində zamanın tozu yox, qəlbin isi durur. Bu yazılar bəzən bir savaş arxasından, bəzən ayrılıqdan, bəzən sevincin zirvəsindən yazılıb.
Azərbaycanda sevgi məktubları ənənəsi
Azərbaycan poeziyasında məktub motivi daha çox şeirlə iç-içə olub. Məsələn, Məmməd Arazın “Mən səninləyəm” kimi şeirləri də bir növ məktub kimidir. 20-ci əsrin ortalarından etibarən insanlar öz sevgilərini bir vərəqdə izah edər, zərfə qoyar, uzaq kəndlərdən şəhərlərə ümid yollayardılar.
Eşq Nədir? Fəlsəfi Yanaşma
Eşq, yalnız bir hiss deyil, həm də fəlsəfi bir anlayışdır. Bəzi mənbələrdə eşq belə izah olunur:
- “Eşq – dərin bir hissdir ki, insanı məşuquna tərəf cəzb edər və ondan ayrılmağa taqəti çatmaz.”
Bu yanaşma eşqin insanın daxili dünyasında necə bir yer tutduğunu göstərir.
Eşqə Aid Qəzəl və Şeir Nümunələri
Nəsimi
Mənəm aşiq, mənəm divanə, könlüm yandı, tutuşdu,
Gözəllər içrə yandım, bir gözəldə qovruldum.Əliağa Vahid
Eşq olan yerdə bütün aqilü dana dəlidir,
Saldı Yusif kimi öz sevgilisin zəncirə.Ramiz Rövşən
Sevmək bir az acıdır,
Bir az da şərbət kimidir,
Bəzən içər, sərxoş olarsan,
Bəzən içər, yanarsan.
Eşq, insan həyatının ayrılmaz bir hissəsidir. Ədəbiyyatda, musiqidə, incəsənətdə və gündəlik həyatda eşq mövzusu daim aktual olmuşdur. Bu məqalədə eşqin müxtəlif aspektləri, onun ifadə formaları və insan həyatındakı rolu ətraflı şəkildə izah olundu.
