İQF Şoklama: Tətbiqləri, Səmərəliliyi

Müasir qida sənayesində ən vacib istiqamətlərdən biri qidanın uzunmüddətli saxlanması, keyfiyyətin və qida dəyərlərinin qorunmasıdır. Ənənəvi dondurma üsulları çox vaxt məhsulların keyfiyyətinə mənfi təsir edir, toxuma pozulur, vitamin və mineralların bir hissəsi itir. Lakin son illər sənaye və məişət üçün inqilabi həll sayılan İQF şoklama (Instant Quick Freezing – ani şok dondurma) texnologiyası bu problemləri minimuma endirir və həm qida təhlükəsizliyini, həm də keyfiyyəti maksimum səviyyədə təmin edir.

İQF şoklama, məhsulların qısa zaman ərzində (-30°C və daha aşağı temperaturda) dərin və ani şəkildə dondurulması prosesidir. Ənənəvi dondurma ilə müqayisədə İQF-də məhsulun daxilindəki su çox kiçik, incə buz kristallarına çevrilir. Bu, hüceyrə divarlarını qoruyur, məhsulun strukturunu və təbii tərkibini maksimum saxlayır.

İQF Şoklamanın Necə İşlədiyi

Bu texnologiya xüsusi avadanlıq – tunel və spiral tipli şoklayıcı dondurucular – vasitəsilə həyata keçirilir. Məhsullar əvvəlcədən hazırlanır, təmizlənir və uyğun ölçüdə doğranır. Dondurucuya yerləşdirilən məhsullar üzərindən çox güclü və çox soyuq hava axını keçirilir. Saniyələr və ya bir neçə dəqiqə ərzində məhsulun hər bir hissəsi sürətlə donur.

Ən mühüm üstünlük ondadır ki, İQF şoklama zamanı məhsullar bir-birinə yapışmır. Məsələn, çiyələk, noxud, balıq parçası və ya tərəvəz doğranması dondurulanda hər biri sərbəst qalır. Bu isə həm saxlanmada, həm də sonradan istifadədə böyük rahatlıq verir.

İQF Şoklamanın Üstünlükləri

• Təbii Strukturun Qorunması: Buz kristalları çox kiçik olduğu üçün hüceyrə divarları zədələnmir, məhsul əriyəndə də rəngini, dadını və təravətini saxlayır.
• Qida Dəyərlərinin Maksimum Qorunması: Vitamin, mineral, orqanik turşular və təbii antioksidantlar, demək olar ki, itmir.
• Bir-birinə yapışmama: İQF ilə dondurulan məhsullar sərbəst formada saxlanır, istənilən qədər götürüb istifadə etmək mümkündür.
• Mikrobioloji Təhlükəsizliyin Yüksəldilməsi: Sürətli və aşağı temperaturlu şoklama mikroorqanizmlərin çoxalmasını əngəlləyir.
• Ərzaq İsrafının Azalması: Dondurulmuş məhsulun istənilən hissəsini götürmək olur, qalanı isə yenə dondurucuda saxlanır, beləliklə tullantı azalır.

Qida Sənayesində İQF Şoklamanın Tətbiqləri

Bu texnologiya qida sənayesinin çox müxtəlif sahələrində tətbiq edilir:

• Meyvə və giləmeyvələr (çiyələk, moruq, böyürtkən, gilas)
• Tərəvəzlər (noxud, qarğıdalı, lobya, brokoli, kələmlər)
• Balıq və dəniz məhsulları
• Toyuq, dana və digər ət məhsulları
• Hazır yarımfabrikatlar (pelmeni, qutab, kotlet və s.)
• Göbələk və hətta bəzi çörək və xəmir məmulatları

Azərbaycanda, eləcə də bir çox Avropa və Asiya ölkələrində supermarketdə satılan “dondurulmuş giləmeyvə”, “dondurulmuş tərəvəz”, “şoklanmış balıq” məhsulları məhz İQF texnologiyası ilə hazırlanır.

İQF Şoklama və Ənənəvi Dondurma: Fərqlər və Üstünlüklər

Ənənəvi dondurmada məhsullar yavaş-yavaş və kütləvi şəkildə donur, suyun kristallaşması böyük olur, nəticədə hüceyrə zədələnir, dad və keyfiyyət itir, məhsullar bir-birinə yapışır. İQF şoklamada isə dondurma sürətli və hissə-hissə aparılır, buna görə məhsulun orijinal görünüşü, teksturası və təravəti saxlanır. Bu, həm müasir restoran, həm də sənaye üçün ən ideal variantdır.

Evdə İQF Şoklama Mümkündürmü?

Evdə adi dondurucu ilə İQF keyfiyyətinə çatmaq çox çətindir, çünki ev dondurucularında sürətli və güclü hava axını, eyni zamanda temperaturun -30°C-dən aşağı olması təmin edilmir. Amma sənayedə istifadə olunan xüsusi İQF dondurucular bir neçə dəqiqə ərzində məhsulu tam və yüksək keyfiyyətdə şoklayır.

İQF Şoklama və Qida Təhlükəsizliyi

İQF ilə dondurulmuş məhsullar mikrobioloji baxımdan daha təhlükəsizdir. Çünki yüksək dondurma sürəti mikroorqanizmlərin inkişafını dayandırır, məhsul uzun müddət zərərsiz və təzə qalır. İstehsal prosesində bütün mərhələlər temperatur və rütubət sensorları ilə nəzarət olunur.

Ətraf Mühitə Təsiri və Səmərəlilik

İQF şoklama texnologiyası həm də ekoloji cəhətdən səmərəli sayılır. Ənənəvi dondurmadan fərqli olaraq daha az enerji sərfiyyatı, daha az tullantı və məhsulun korlanmasının qarşısının alınması bu texnologiyanın üstün cəhətlərindəndir.

İQF Şoklanmış Məhsulların Saxlanması və İstifadəsi

Belə məhsullar adətən -18°C və ya daha aşağı temperaturda saxlanmalıdır. İstifadə zamanı yalnız lazım olan qədər məhsul çıxarılır, qalan hissə isə bir-birinə yapışmadan dondurucuda qalır. Bu, həm evdə, həm də böyük restoran və istehsal müəssisələrində ərzaq idarəçiliyini çox asanlaşdırır.

İQF Şoklamanın Gələcəyi və İnnnovasiyalar

Qlobal ərzaq bazarında təzə və keyfiyyətli məhsullara tələbat artdıqca, İQF şoklama texnologiyasının əhəmiyyəti daha da böyüyür. Hazırda yeni tip avadanlıqlar, daha səmərəli enerji istifadə texnologiyaları və avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemləri bu sahədə lider mövqedədir. Artıq bir çox ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı üçün də məhz İQF şoklama texnologiyası istifadə olunur.

İQF şoklama, müasir qida sənayesinin və gündəlik həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilən bir texnologiyadır. Onun sayəsində qida məhsullarının təravəti, dadı, rəngi və qida dəyərləri saxlanılır, mikrobioloji təhlükəsizlik təmin edilir və israf minimuma endirilir. Gələcəyin sağlam və keyfiyyətli qida təchizatı məhz belə innovativ texnologiyalardan keçir.

Ən Çox Verilən Suallar