İQNORM: Fəaliyyəti, Əhəmiyyəti

Hazırkı dövrdə bazarda keyfiyyətə, təhlükəsizliyə və şəffaflığa olan tələblər hər zamankından daha yüksəkdir. Yerli və beynəlxalq rəqabət mühitində fəaliyyət göstərən hər bir müəssisə, istehsalçı, xidmət təminatçısı və hətta dövlət strukturu üçün məhsulun və xidmətin standartlara uyğunluğu ən əsas şərtlərdən biridir. Bu, yalnız müştəri məmnuniyyəti və etibar üçün yox, həm də qanuni, iqtisadi və sosial baxımdan zəruri hesab olunur. Azərbaycanda bu sahədə aparıcı rol oynayan qurum isə İQNORM, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Standardlaşdırma və Sertifikatlaşdırma üzrə Dövlət Agentliyidir.

İQNORM-un Təşkilati Strukturu və Hüquqi Baza

İQNORM ölkənin iqtisadi inkişaf strategiyasına və dövlətin texniki siyasətinə uyğun olaraq fəaliyyət göstərən rəsmi dövlət agentliyidir. Agentliyin yaradılması və fəaliyyəti “Standartlaşdırma haqqında”, “Sertifikatlaşdırma haqqında” və “Ölçmələrin Vahidliyi haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə tənzimlənir. Qurum birbaşa İqtisadiyyat Nazirliyinə tabedir və onun bütün göstəriş, sərəncam və qərarlarını icra edir.

İQNORM-un strukturuna aşağıdakılar daxildir:

• Standartlaşdırma və normativ bazanın işlənməsi şöbəsi
• Sertifikatlaşdırma və uyğunluğun qiymətləndirilməsi bölməsi
• Metrologiya və ölçmə vasitələrinin tənzimlənməsi sektoru
• Akkreditasiya və laboratoriyaların monitorinqi xidməti
• Qanunvericilik və hüquqi tənzimləmə departamenti
• Beynəlxalq əməkdaşlıq və inkişaf istiqaməti

Bu struktur qurumun fəaliyyətini daha səmərəli, şəffaf və məqsədyönlü şəkildə qurmağa imkan verir.

İQNORM-un Əsas Funksiyaları

İQNORM-un başlıca funksiyaları ölkə iqtisadiyyatı üçün son dərəcə əhəmiyyətli və çoxşaxəlidir. Əsas istiqamətlər bunlardır:

• Standartların hazırlanması və tətbiqi: Dövlət və beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan milli standartların işlənib hazırlanması, təsdiqi və tətbiqinin təmin edilməsi.
• Sertifikatlaşdırma və uyğunluğun qiymətləndirilməsi: Məhsul, proses, xidmət və idarəetmə sistemlərinin standartlara uyğunluğunun yoxlanılması və rəsmi şəkildə təsdiq olunması.
• Metrologiya: Ölçmələrin dəqiqliyinin, vahidliyinin və etibarlılığının təmin edilməsi, ölçü cihazlarının dövlət yoxlamasından keçirilməsi.
• Akkreditasiya: Sınaq laboratoriyalarının, uyğunluğun qiymətləndirilməsi orqanlarının akkreditasiyası, onların fəaliyyətinə nəzarət.
• Qanunvericilik və nəzarət: İstehlakçı hüquqlarının qorunması, bazarda təhlükəli və standartlara cavab verməyən məhsulların qarşısının alınması.
• Beynəlxalq əməkdaşlıq: ISO, IEC, CEN və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq, beynəlxalq sertifikatların və nəticələrin qarşılıqlı tanınması.

Standartların Hazırlanması və Tətbiqi

Hər bir ölkədə olduğu kimi, Azərbaycanda da iqtisadiyyatın inkişafı, istehlakçının qorunması və texniki təhlükəsizliyin təmin olunması üçün standartlar mühüm rol oynayır. İQNORM-un əsas vəzifələrindən biri yeni standartların hazırlanması və tətbiqidir.

Bu proses aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:

• Təşəbbüs və planlaşdırma: Sənaye və bazar tələbləri nəzərə alınaraq yeni standart layihəsi hazırlanır.
• İşçi qrupların yaradılması: Müvafiq sahənin ekspertləri, müəssisə və təşkilat nümayəndələri bu qruplara cəlb olunur.
• İctimai müzakirə və ekspertiza: Layihə sənədləri ictimaiyyətə açıq təqdim olunur, rəy və təkliflər toplanır.
• Təsdiq və dövlət qeydiyyatı: Ekspertizadan uğurla keçən standartlar rəsmi olaraq qəbul olunur və tətbiqə yönləndirilir.

Bu yanaşma nəticəsində yerli məhsullar və xidmətlər həm yerli, həm də beynəlxalq bazarda rəqabət qabiliyyətli olur.

Sertifikatlaşdırma və Uyğunluğun Qiymətləndirilməsi

Sertifikatlaşdırma – məhsulun, prosesin və xidmətin standartlara uyğunluğunun rəsmi şəkildə təsdiqlənməsidir. Azərbaycanda bu prosesi İQNORM həyata keçirir və bunun üçün vahid prosedurlar və qaydalar müəyyən olunub.

Sertifikatlaşdırma növlərinə aşağıdakılar daxildir:

• Məhsulun sertifikatlaşdırılması (misal: qida, tikinti materialları, elektrik avadanlığı)
• Xidmətlərin sertifikatlaşdırılması (misal: turizm, ictimai iaşə, təmir və s.)
• Menecment sistemlərinin sertifikatlaşdırılması (misal: ISO 9001, ISO 14001, ISO 22000 və s.)

Sertifikatlaşdırma üçün müraciət edən müəssisə aşağıdakı mərhələləri keçməlidir:

• Sənədlərin və ərizənin hazırlanması
• Ekspertiza və ilkin texniki baxış
• Laborator sınaqlar və analizlər
• Nəticələrin qiymətləndirilməsi və qərarın verilməsi
• Sertifikatın verilməsi və qeydiyyata alınması

Uyğunluq sertifikatı məhsulun keyfiyyətini, təhlükəsizliyini və beynəlxalq bazarda rəqabət qabiliyyətini təsdiqləyən ən əsas rəsmi sənəddir.

Metrologiya və Ölçmələrin Vahidliyi

İQNORM metrologiya sahəsində ölkədə əsas nəzarətçi və tənzimləyici orqandır. Bütün ölçü cihazları, çəki, termometr, manometr, qaz analizatorları, su və elektrik sayğacları və digər avadanlıqlar məhz bu qurum tərəfindən dövlət yoxlamasından keçirilir. Ölçmələrin dəqiqliyi və düzgünlüyü iqtisadiyyatın bir çox sahəsi üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir.

Metrologiya sahəsində əsas fəaliyyət istiqamətləri:

• Ölçmə vasitələrinin ilkin və periodik yoxlanılması
• Yeni ölçü cihazlarının tip təsdiqi
• Kalibrləmə və sertifikatlaşdırma
• Milli və beynəlxalq etalonların istifadəsi

Bu istiqamətdə İQNORM-un fəaliyyəti bazarda saxtalaşdırmanın və yanlış ölçmələrin qarşısını almağa, istehlakçıların hüquqlarını və iqtisadi təhlükəsizliyi qorumağa xidmət edir.

Akkreditasiya və Laboratoriya Nəzarəti

Akkreditasiya prosesi laboratoriyaların və uyğunluğun qiymətləndirilməsi orqanlarının fəaliyyətinin müstəqil yoxlanması və rəsmi təsdiqidir. İQNORM bu prosesdə beynəlxalq ISO/IEC 17025, ISO/IEC 17065 və digər standartları tətbiq edir. Akkreditasiya laboratoriyaların etibarlı nəticələr verməsinə, şəffaflığa və beynəlxalq tanınmaya imkan yaradır.

Akkreditasiyadan keçmiş laboratoriyalar aşağıdakı imkanlara malik olur:

• Dövlət və xüsusi sifarişlərlə işləmək
• Beynəlxalq sertifikatları və nəticələri təqdim etmək
• Bazar iştirakçıları üçün rəqabət üstünlüyü əldə etmək

İQNORM-un akkreditasiya siyasəti ölkədə sınaq və kalibrləmə infrastrukturunun inkişafına, iqtisadiyyatın texnoloji modernizasiyasına təkan verir.

Qanunvericilik və İstehlakçı Hüquqlarının Qorunması

İQNORM-un fəaliyyətində prioritet istiqamətlərdən biri də istehlakçı hüquqlarının qorunması və bazarda təhlükəsiz məhsulların dövriyyəsinin təmin olunmasıdır. Qurum bazarda monitorinq aparır, yoxlamalar keçirir, standartlara uyğun olmayan məhsulları aşkarlayır və bununla bağlı tədbirlər görür. Şikayət və müraciətlərin qəbulu üçün xüsusi qaynar xətt və onlayn portal yaradılıb.

Bütün bu tədbirlər bazarda saxta, keyfiyyətsiz və insan sağlamlığına təhlükə yaradan məhsulların qarşısının alınmasına xidmət edir.

Beynəlxalq Əməkdaşlıq və Tanınma

Qlobal ticarət və iqtisadi əməkdaşlıqda standartların qarşılıqlı tanınması və uyğunluğun beynəlxalq səviyyədə təmin olunması böyük əhəmiyyət daşıyır. İQNORM ISO, IEC, CEN və digər beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlıq edir. Müxtəlif sahələrdə beynəlxalq sertifikatlar və akkreditasiya nəticələri ölkədə tanınır və əksinə, İQNORM-un verdiyi sertifikat və protokollar da bir çox ölkədə etibarlıdır.

Bu əməkdaşlıq ixracatçılar və beynəlxalq layihələrdə iştirak edən müəssisələr üçün yeni imkanlar açır.

Rəqəmsal İmkanlar və Elektron Portal

İQNORM müasir texnologiyalardan geniş istifadə edir. Agentliyin rəsmi elektron portalı vasitəsilə müəssisələr və fərdi sahibkarlar onlayn qeydiyyat, sənəd yükləmə, müraciət və status izləmə imkanı əldə edirlər. Rəqəmsal platforma sənədlərin tez toplanması, şəffaflıq və vətəndaş rahatlığı baxımından çox faydalıdır.

Elektron portalda aşağıdakı xidmətlər mövcuddur:

• Standart və sertifikat məlumat bazası
• Akkreditasiya və laboratoriya reyestri
• Onlayn ərizə və konsultasiya
• Prosedur qaydaları və ödəniş formaları

Praktiki Tövsiyələr və Real Təcrübə

• Sənədləşmə: Sertifikatlaşdırma və akkreditasiya üçün bütün sənədlər tam və düzgün formada hazırlanmalıdır.
• Məhsulun və xidmətin texniki göstəriciləri: Yalnız real, laborator və ekspertiza nəticələri əsasında təqdim edilməlidir.
• Monitorinq və təkrar yoxlamalar: Sertifikatların müddətinə, laborator nəticələrinin etibarlılığına daim nəzarət etmək lazımdır.
• İstehlakçı müraciətləri: Şikayət və təklifləri vaxtında İQNORM-un qaynar xəttinə və ya portalına göndərmək səmərəli nəticə verir.

Azərbaycanda iqtisadiyyatın və cəmiyyətin keyfiyyət standartlarına uyğun inkişafı üçün İQNORM-un rolu əvəzsizdir. Bu agentlik yerli və beynəlxalq tələblərə uyğun məhsul və xidmətlərin təminatçısı, iqtisadiyyatın şəffaflığının və istehlakçı hüquqlarının qoruyucusudur. Sahibkar və müəssisələr üçün isə İQNORM-un sertifikat və akkreditasiya sistemindən keçmək bazarda etibar, hüquqi qoruma və yeni imkanlar deməkdir.

Standartların, sertifikatların, metrologiya və akkreditasiyanın əhəmiyyətini anlamaq və bu sahədə İQNORM-un imkanlarından istifadə etmək hər kəs üçün həm hüquqi, həm də real təhlükəsizlik təminatıdır. Rəqabətədavamlı və təhlükəsiz iqtisadiyyat üçün əsas yol məhz budur.

Ən Çox Verilən Suallar