Azərbaycan təkcə zəngin tarixi, mədəni irsi və təbii gözəllikləri ilə deyil, həm də dünyada bənzəri olmayan müalicəvi ehtiyatları ilə seçilən bir ölkədir. Belə unikal məkanlardan biri də Naftalan şəhəridir. Azərbaycanın qərbində yerləşən bu balaca, lakin möcüzəvi şəhər bütün dünyada nadir və təkrarolunmaz neft növü – naftalan nefti və onun müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanınır. Naftalan adı artıq bir əsrdən çoxdur ki, təkcə Azərbaycanda yox, qonşu ölkələrdə və Avropada da sağlamlıq axtaran insanların dilində dolaşır. Bura həm yerli, həm də xarici turistlər üçün sağlamlığın və ümidin ünvanıdır.
Naftalan sözünü eşidənlərin əksəriyyəti, ilk növbədə, bu şəhərin qeyri-adi nefti ilə aparılan müalicələri və minlərlə insanın həyatına qovuşmasına səbəb olan sanatoriyaları xatırlayır. Amma əslində Naftalan təkcə müalicəvi neft deyil, həm də böyük bir tarix, folklor, iqtisadi və turistik əhəmiyyətə malik şəhərdir.
Naftalanın Yerləşməsi və Tarixi
Naftalan şəhəri Azərbaycanın qərbində, Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunda, Kür çayından bir qədər şimalda yerləşir. Bakıdan təxminən 330 kilometr aralıda olan bu şəhər, öz strateji mövqeyi, ekoloji təmiz havası, mülayim iqlimi və bənzərsiz təbii resursları ilə seçilir. Əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarət olan şəhərdə həm kənd təsərrüfatı, həm də xidmət sektoru inkişaf edib.
Naftalan şəhərinin tarixi çox qədim dövrlərə gedib çıxır. Qədim türklər və albanlar dövründə də bu ərazinin xüsusi bir müalicə məkanı kimi tanındığına dair yazılı mənbələr mövcuddur. Lakin şəhərin əsas inkişafı XIX əsrin sonlarına, rus imperiyasının Qafqaza yiyələndiyi dövrə təsadüf edir. 1890-cı illərdən başlayaraq, Naftalan neftinin unikal müalicəvi xüsusiyyətləri barədə Avropa və Rusiya tibb elminin diqqətinə səbəb olmuş və burada ilk sanatoriyalar yaradılıb.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Sovet hakimiyyəti dövründə Naftalan daha da inkişaf edib, şəhərdə yeni sanatoriya və kurortlar, tibb ocaqları, mehmanxanalar tikilib. Sovetlər Birliyi illərində Naftalanın şöhrəti bütün İttifaq ərazisinə yayılıb və bu illər ərzində yüz minlərlə insan buraya sağalmaq və istirahət üçün üz tutub. Müstəqillik dövründə isə Naftalan yeni mərhələyə qədəm qoyaraq həm Azərbaycan, həm də beynəlxalq turizmin mərkəzinə çevrilib.
Naftalan Nefti: Möcüzənin Mənbəyi
Naftalan şəhərinin şöhrətinin əsas səbəbi burada çıxarılan və dünyada analoqu olmayan “naftalan nefti”dir. Bu neft növü tərkibinə görə, adi sənaye neftlərindən kəskin fərqlənir və yalnız müalicə məqsədilə istifadə edilir. Naftalan neftinin tərkibində dərman və kosmetik təsirə malik olan çoxlu miqdarda karbohidrogenlər, naften turşuları, mineral yağlar, dəriyə və oynaq toxumalarına yaxşı təsir göstərən bioloji fəal maddələr var.
Müasir elmi araşdırmalara görə, naftalan nefti heç bir halda yanacaq və sənaye ehtiyacları üçün istifadə edilmir. Əksinə, o, əsrlərdir ki, müxtəlif dəri, oynaq, revmatizm, sinir, ginekoloji, uroloji və bir sıra digər xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Təsadüfi deyil ki, dünyada başqa heç bir yerdə bu qədər zəngin və faydalı tərkibə malik müalicəvi neft yatağı yoxdur.
Naftalan neftinin insan orqanizminə təsiri əsasən onun bədənə hopması, dəridə qan dövranını və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırması, sinir uclarını aktivləşdirməsi, iltihab əleyhinə və ağrıkəsici xüsusiyyətləri ilə izah edilir. Bütün bunlar Naftalanı dünya kurortları arasında nadir və bənzərsiz bir müalicə məkanına çevirir.
Naftalan Sanatoriyaları və Kurort Sənayesi
Naftalan şəhərində hazırda bir neçə böyük sanatoriya, kurort və sağlamlıq mərkəzi fəaliyyət göstərir. Onların hər biri müxtəlif kateqoriyada olan pasiyentlər üçün, fərqli müalicə və reabilitasiya proqramları təklif edir. “Naftalan Sağlamlıq Mərkəzi”, “Çinar Hotel & Spa Naftalan”, “Garabag Resort & Spa”, “Şirvan Sanatoriyası”, “Kapaz Sanatoriyası”, “Qrand Naftalan”, “Sanator Naftalan” kimi müəssisələr Azərbaycanın və postsovet məkanının ən nüfuzlu müalicə-əhəmiyyətli istirahət ocaqları sırasında yer alır.
Sanatoriyalarda əsas müalicə prosesi “naftalan vannaları” şəklində həyata keçirilir. Xəstə xüsusi vannaya uzanır və onun bədəni müəyyən müddət ərzində təmizlənmiş və optimal temperatura çatdırılmış naftalan yağı ilə örtülür. Vanna proseduru 10-15 dəqiqə davam edir, bundan sonra neft bədəndən xüsusi üsulla çıxarılır. Müalicə kursunun uzunluğu, xəstənin sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq, adətən 8-15 prosedurdan ibarət olur. Müalicənin sonunda orqanizmdə metabolik proseslər, qan dövranı və immunitet sisteminin fəaliyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşır.
Sanatoriyalarda naftalan vannası ilə yanaşı, fizioterapiya, massaj, elektroterapiya, palçıq müalicəsi, ultrasəs terapiyası, maqnit terapiya, hidroterapiya, fitoterapiya və s. əlavə prosedurlar da təklif edilir. Burada müasir laboratoriya, diaqnostika və konsultasiya mərkəzləri fəaliyyət göstərir, peşəkar həkim heyəti hər bir pasiyentə fərdi yanaşma tətbiq edir. Xidmət səviyyəsi yüksəkdir və istənilən yaşda olan, hətta ağırlaşmış xəstəliklərdən əziyyət çəkən insanlar üçün uyğun şərait yaradılır.
Müalicəvi Effekt və Tətbiq Sahələri
Naftalan nefti və onunla əlaqədar tibbi prosedurlar ən çox aşağıdakı xəstəliklərdə müsbət nəticələr verir:
Oynaq və sümük xəstəlikləri: artrit, artroz, revmatizm, osteoxondroz, radikulit və s.
Dəri xəstəlikləri: psoriaz, ekzema, neyrodermit, dermatit, səpkilər, yara və yanıq izləri.
Qadın sağlamlığı: ginekoloji iltihablar, klimaks pozuntuları, sonsuzluq.
Uroloji xəstəliklər: prostatit, sistit və digər iltihab prosesləri.
Sinir sistemi: nevralgiya, stress, depressiya, yuxusuzluq, əzələ ağrıları.
Endokrinoloji problemlər: maddələr mübadiləsinin pozulması, piylənmə, şəkərli diabet.
Əzələ-skelet və idman travmaları: yırtıqlar, zədələr, qırıqlar, burxulmalar.
Naftalan müalicəsi həmçinin kosmetologiyada, dəriyə qulluq və gəncləşdirici prosedurlarda, spa və wellness proqramlarında da istifadə edilir. Bu prosedurların effektivliyi illərlə sınaqdan çıxıb və minlərlə insan tərəfindən təsdiqlənib.
Şəhərin Turizm Potensialı və İnfrastruktur
Naftalan təkcə müalicə üçün deyil, həm də istirahət, turizm və təbiət sevənlər üçün cəlbedici məkandır. Son illərdə burada turizm infrastrukturu böyük inkişaf yolu keçib. Şəhərdə lüks hotellər, sanatoriyalar, ailəvi istirahət məkanları, restoranlar, kafe və müxtəlif əyləncə obyektləri açılıb. Qonaqlar üçün yüksək komfort, təmiz hava, sakit və gözəl mənzərəli parklar, gəzinti yerləri və sağlam həyat tərzini təşviq edən proqramlar təklif olunur.
Naftalan şəhəri mədəni tədbirlər, konsertlər, xalq festivalları və müxtəlif bayramlarla da zəngindir. Yerli əhali qonaqpərvərdir və şəhərə gələn hər bir turisti səmimiyyətlə qarşılayır. Hər il burada minlərlə turist, xarici diplomat, iş adamı və sadə vətəndaş müalicə və istirahət üçün toplaşır.
Naftalan ətrafında da çoxlu maraqlı yerlər var: Goranboy meşələri, Gəncə şəhəri, Göygöl Milli Parkı, Hacıkənd, Goran qəsəbəsi və s. Beləliklə, Naftalana gələn turistlər istəsələr, yaxınlıqdakı bölgələrin də təbiəti və tarixi ilə tanış ola bilirlər.
Naftalan Neftinin Elmi Araşdırmaları və Beynəlxalq Təsdiqi
Naftalan neftinin müalicəvi xüsusiyyətləri təkcə Azərbaycan həkimləri deyil, həm də beynəlxalq tibb ictimaiyyəti tərəfindən illər boyu araşdırılıb və təsdiqlənib. XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq, sovet dövründə və müstəqillik illərində bu mövzu üzrə çoxsaylı elmi məqalələr, monoqrafiyalar və araşdırmalar nəşr edilib. Almaniya, Rusiya, Türkiyə, Gürcüstan və bir sıra başqa ölkələrin tibb mütəxəssisləri Naftalan nefti ilə aparılan kliniki tədqiqatların nəticələrini müsbət qiymətləndiriblər.
Beynəlxalq tədbirlərdə və tibb sərgilərində Azərbaycan mütəxəssisləri naftalan müalicəsinin uğurlarını təqdim edir, sanatoriyalarımız Avropa və Asiya ölkələrinin kurort şəbəkələrində yüksək mövqe tutur. Azərbaycan dövlətinin dəstəyi ilə Naftalan şəhərinin inkişafı və tanıdılması üçün müxtəlif proqramlar və layihələr həyata keçirilir.
Naftalanın Sosial və İqtisadi Əhəmiyyəti
Naftalan şəhərinin sosial və iqtisadi həyatı məhz kurort və sağlamlıq turizmi üzərində qurulub. Şəhərdə minlərlə insan məhz sanatoriya və turizm sektorunda çalışır. Xidmət sahələrinin inkişafı, kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi, yeni iş yerlərinin açılması, yerli əhalinin rifahına birbaşa təsir göstərir.
Eyni zamanda, Naftalan Azərbaycanın beynəlxalq imicinin formalaşmasında da böyük rol oynayır. Bura gələn xarici turistlər ölkəmizin qonaqpərvərliyinin, mədəniyyətinin, təbiətinin və sağlamlıq imkanlarının şahidi olur, Azərbaycan haqqında xoş təəssüratla ayrılırlar. Müalicə turizminin inkişafı regionun, o cümlədən Azərbaycanın gələcək iqtisadi sabitliyi üçün böyük potensial vəd edir.
Əhali və Sosial Həyat
Naftalanın əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı və xidmət sahələrində çalışır. Şəhərdə təhsil, mədəniyyət, idman və ictimai həyat yüksək səviyyədədir. Uşaq bağçaları, orta məktəblər, kitabxana, mədəniyyət evi, idman kompleksləri və parklar yerli sakinlərə və turistlərə xidmət göstərir.
Naftalan şəhərində sosial həyat, adətən, sanatoriyaların fəaliyyəti ilə bağlıdır. İldə bir neçə dəfə müxtəlif sağlamlıq, idman və mədəni tədbirlər təşkil olunur, şəhər əhalisi və turistlər üçün əlverişli şərait yaradılır.
Naftalanın Gələcəyi və Yeni Perspektivlər
Hazırda Azərbaycan dövləti Naftalan şəhərinin və müalicəvi turizmin inkişafına xüsusi diqqət yetirir. Dövlət investisiyaları, özəl sektorun iştirakı və yeni sanatoriyaların açılması sayəsində burada müasir infrastruktur formalaşır. Naftalan brendinin beynəlxalq bazarlarda tanıdılması, yerli və xarici turistlər üçün yeni imkanların yaradılması bu unikal şəhərin perspektivlərini daha da genişləndirir.
Gələcək illərdə Naftalanın daha böyük turistik axınlara, beynəlxalq konqres və forumlara ev sahibliyi etməsi, tibb elminin ən yeni nailiyyətlərinin burada tətbiq olunması gözlənilir. Bu isə həm şəhər əhalisinin, həm də ümumilikdə Azərbaycanın rifahına müsbət təsir edəcək.
Möcüzəli Naftalan – təkcə Azərbaycanın deyil, dünyanın sağlamlıq xəzinəsidir. Onun unikal təbiəti, bənzərsiz nefti, müalicəvi sanatoriyaları, inkişaf etmiş turizm infrastrukturu və qonaqpərvər insanları Naftalanı illərdir insanların sağlamlıq, ümid və xoşbəxtlik tapdığı bir ünvan edib. Hər il minlərlə insan Naftalana üz tutaraq burada sağlamlığını bərpa edir, yeni həyat tapır və Azərbaycanı daha yaxından tanıyır.
Naftalan, qədim tarixlə, müasir inkişafla və sonsuz sağlamlıq imkanları ilə Azərbaycan üçün qürur mənbəyidir. İnanırıq ki, gələcəkdə də Naftalanın adı sağlamlıq və möcüzə simvolu kimi dünyada tanınmağa davam edəcək.
Ən Çox Verilən Suallar
Naftalan şəhəri Azərbaycanın qərbində, Gəncə şəhərindən təxminən 50 km məsafədə, Kür çayının yaxınlığında yerləşir. Bakıdan Naftalana avtobus, qatardan istifadə etməklə, həmçinin şəxsi avtomobil və ya transfer xidmətləri vasitəsilə rahat şəkildə getmək mümkündür. Bakı–Gəncə şosse yolu ilə hərəkət edən turistlər Naftalan yol ayrıcından şəhərə daxil olurlar.
Naftalan nefti dünyada analoqu olmayan, yalnız müalicə üçün istifadə edilən nadir təbii ehtiyatdır. Onun tərkibində naften turşuları, karbohidrogenlər, bioloji fəal maddələr və dəriyə, əzələ və oynaqlara faydalı olan mikroelementlər var. Naftalan nefti iltihabəleyhinə, ağrıkəsici, maddələr mübadiləsini tənzimləyici və immuniteti gücləndirici təsirə malikdir.
Sanatoriyalarda oynaq və sümük xəstəlikləri (artrit, artroz, revmatizm), dəri problemləri (psoriaz, ekzema, dermatit), ginekoloji və uroloji xəstəliklər, sinir və əzələ sisteminin xəstəlikləri, travmatik zədələr və bəzi endokrin problemlər müalicə edilir. Burada həmçinin reabilitasiya və profilaktika proqramları həyata keçirilir.
Naftalan neft vannası xüsusi hazırlanmış vannada, təmizlənmiş və optimal temperaturda olan naftalan neftində bədənin müəyyən hissəsinin və ya tam bədənin 8–15 dəqiqə saxlanılmasıdır. Prosedurlar adətən 8–15 gün ərzində, gündəlik və ya birgün ara ilə aparılır. Müalicə kursunun uzunluğu xəstənin diaqnozundan və həkim tövsiyəsindən asılıdır.
Naftalan sanatoriyalarında fizioterapiya, masaj, palçıq və mineral vannalar, elektroterapiya, maqnit terapiyası, ultrasəs terapiyası, bərpa gimnastikası, laborator və diaqnostik xidmətlər də göstərilir. Hər pasiyent üçün fərdi müalicə proqramı hazırlanır.
Naftalan şəhərində lüks otellər, sanatoriyalar, ailəvi istirahət məkanları və kiçik qonaq evləri var. Qonaqlara üç və ya dörd dəfə qidalanma, milli və Avropa mətbəxi, diyet menyular və istirahət zonaları təklif olunur. Əksər sanatoriyalarda qonaqlar üçün bufet, restoran və kafe fəaliyyət göstərir.
Naftalan müalicəsi hamilə qadınlara, onkoloji xəstələrə, kəskin infeksion xəstəliklərdən əziyyət çəkənlərə, ağır ürək, böyrək və qaraciyər çatışmazlığı olanlara, qan dövranı pozğunluğu və kəskin trombozlu xəstələrə, eləcə də fərdi allergiyası olan şəxslərə tövsiyə edilmir. Hər bir pasiyentə əvvəlcə həkim konsultasiyası məsləhət görülür.
Azərbaycan vizası olan xarici turistlər Naftalana heç bir əlavə icazə almadan səfər edə bilərlər. Viza rejimi sadələşdirilmişdir, əksər ölkə vətəndaşları üçün “ASAN Viza” xidməti vasitəsilə elektron viza almaq mümkündür. COVID-19 pandemiyası dövründə əlavə sağlamlıq yoxlamaları və sığorta sənədləri tələb oluna bilər.
Qiymətlər seçilən sanatoriyanın səviyyəsi, palatanın növü, müalicə proqramının həcmi və müddətindən asılı olaraq dəyişir. Standart paketlərə yerləşmə, gündəlik qidalanma, həkim konsultasiyası, əsas müalicə və prosedurlar daxildir. Lüks və VIP paketlərdə əlavə xidmətlər – SPA, hovuz, xüsusi dietlər və fərdi qulluq təqdim olunur. Qiymətlər barədə dəqiq məlumatı seçilən sanatoriyanın rəsmi saytından və ya əlaqə nömrəsindən əldə etmək olar.
Naftalan yalnız müalicə yox, həm də istirahət və əyləncə üçün uyğundur. Şəhərdə parklar, gəzinti yerləri, mədəniyyət evi, açıq hava konsertləri, kafe və restoranlar var. Naftalan ətrafında Gəncə şəhəri, Göygöl Milli Parkı, Hacıkənd, Goranboy meşələri kimi təbiət və tarix abidələri yerləşir. Hər il şəhərdə müxtəlif mədəni və idman tədbirləri, festivallar keçirilir.
