Azərbaycan mətbəxinin zəngin dad xəzinəsində gilə meyvə mürəbbələrinin xüsusi yeri var. Bu mürəbbələr arasında isə “Öküz ürəyi” gilası mürəbbəsi öz füsunkar dadı və sağlamlıq baxımından faydaları ilə seçilir. Öküz ürəyi gilası iri ölçülü, parlaq qırmızı, şirəli və aromatik dadı ilə seçilən, adını forması öküz ürəyinə bənzədiyi üçün almış xüsusi bir gilas növüdür. Bu gilasdan hazırlanan mürəbbə isə həm göz oxşayan rəngi, həm də bənzərsiz dadı ilə süfrələrin bəzəyinə çevrilir. Səhər yeməklərindən tutmuş bayram və toy süfrələrinə, ailə məclislərindən gündəlik çay saatlarına qədər hər bir xüsusi anı daha şirin və unudulmaz edən bu mürəbbə, Azərbaycan xalqının dad duyğusu və mətbəx yaradıcılığının əsl simvoludur.
Öküz Ürəyi Gilasının Mürəbbəsi
Öküz ürəyi gilası, iri ölçülü, qırmızı və şirəli meyvəsi ilə tanınan xüsusi bir gilas növüdür. Adını, forması öküz ürəyini xatırlatdığı üçün almışdır. Bu gilas növü həm dadı, həm də görüntüsü ilə fərqlənir və mürəbbə hazırlanmasında geniş istifadə olunur.
Bu növdən hazırlanan mürəbbə isə öz bənzərsiz rəngi, ətir və dadı ilə Azərbaycan evlərində sevilərək istifadə edilir. Səhər yeməklərindən tutmuş, çay süfrələrinə qədər bir çox məqamda öküz ürəyi gilası mürəbbəsinə rast gəlmək mümkündür. Onun hazırlanma qaydası və dad xüsusiyyətləri haqqında daha ətraflı aşağıda oxuya bilərsiniz.
Öküz Ürəyi Gilasının Tarixi və Mənşəyi
Öküz ürəyi gilası qədim zamanlardan bəri Qafqaz bölgəsində və xüsusilə Azərbaycanda yetişdirilən məşhur gilas sortlarındandır. Tarixi mənbələrdə bu gilas növünün təxminən bir neçə əsr əvvəl yerli bağbanlar tərəfindən seçilib artırıldığı qeyd edilir.
Böyük meyvəsi və bol şirəsi ilə bu gilas növü, əsasən Azərbaycanın Qarabağ, Şəki və Gəncə bölgələrində daha geniş yayılıb. Əsrlər boyu ənənəvi mətbəxin ayrılmaz hissəsinə çevrilən öküz ürəyi gilası, həm təzə halda, həm də mürəbbə və digər şirniyyatlarda istifadə olunub.
Öküz Ürəyi Gilasının Faydaları və Qida Dəyəri
Öküz ürəyi gilası tərkibində bol vitamin və minerallarla zəngindir. Xüsusilə C vitamini, kalium, maqnezium və antioksidantlarla orqanizm üçün olduqca faydalıdır. Həmçinin, lif baxımından zəngin olması həzm sisteminə müsbət təsir göstərir.
Bu gilas növü ürək-damar xəstəliklərinin qarşısının alınmasında, immun sisteminin güclənməsində və dəri sağlamlığının qorunmasında köməkçi olur. Onun mürəbbəsi isə, tərkibindəki faydalı maddələr sayəsində həm dadlı, həm də sağlam bir şirniyyat kimi qiymətləndirilir.
Mürəbbə Hazırlığında Öküz Ürəyi Gilasının Seçilmə Qaydaları
Mürəbbə hazırlamaq üçün ən yaxşısı tam yetişmiş, bərk və zədəsiz gilalar seçilməlidir. Çox yumşaq və ya çatlamış meyvələr mürəbbənin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Həmçinin, eyni ölçüdə olan gilalar mürəbbənin bərabər bişməsinə kömək edir.
Gilaların təmiz və qurudulmuş olması vacibdir. Hazırlıqdan əvvəl meyvələr sərin suda yaxşıca yuyulmalı və saplaqları ayırılmalıdır. Bu qaydalara əməl etmək, mürəbbənin həm dadını, həm də saxlanma müddətini artırır.
Mürəbbənin Azərbaycan Mətbəxindəki Əhəmiyyəti
Azərbaycan mətbəxində mürəbbə, xüsusi çay süfrələrinin və qonaqpərvərliyin simvoludur. Öküz ürəyi gilası mürəbbəsi isə həm ənənəvi, həm də bayram süfrələrinin əvəzolunmaz hissəsidir. Hər bölgənin özünəməxsus mürəbbə hazırlama üsulu olsa da, öküz ürəyi gilası mürəbbəsi ölkənin hər yerində sevilir.
Bundan əlavə, bu mürəbbə nəsildən-nəslə ötürülən reseptlər və xatirələrlə zəngindir. Toy, nişan və digər ailə tədbirlərində mürəbbə qonaqlara təqdim olunur və xüsusi bir ənənə kimi qorunub saxlanılır.
Öküz Ürəyi Gilası Mürəbbəsinin Dad və Aroma Xüsusiyyətləri
Öküz ürəyi gilası mürəbbəsi özünəməxsus şirin-turş dadı, parlaq qırmızı rəngi və incə ətri ilə seçilir. Gilanın təbii ləzzəti şəkərlə birləşərək həm uşaqların, həm də böyüklərin sevimli şirniyyatına çevrilir.
Mürəbbə bişdikcə gilaların aroması daha da dərinləşir və evi bürüyən gözəl bir qoxu yaranır. Bu mürəbbə həm təkbaşına, həm də müxtəlif desertlərlə birlikdə istifadə oluna bilər.
Mürəbbə Hazırlığında İstifadə Olunan Əlavə Məhsullar
Öküz ürəyi gilası mürəbbəsinin hazırlanmasında əsas inqrediyentlər gilas və şəkər tozudur. Bəzən mürəbbənin dadını və aromatını zənginləşdirmək üçün limon suyu və ya portağal qabığı da əlavə edilir. Limon suyu mürəbbənin daha uzun müddət təravətli qalmasına kömək edir.
Bəzi reseptlərdə mixək və vanil kimi ədviyyatlar da istifadə olunur. Bu əlavələr mürəbbənin dadını fərqləndirir və ona xüsusi bir aroma bəxş edir. Lakin ənənəvi olaraq sadəcə gilas və şəkər kifayət edir.
| Mərhələ | Təsviri | Vaxt (dəqiqə/saat) |
|---|---|---|
| Gilaların seçilməsi və yuyulması | Gilalar təmizlənir, saplaqları ayrılır | 30 dəqiqə |
| Şəkərlə qarışdırılması | Gilalar şəkərlə qat-qat düzülür | 6-8 saat (və ya gecə boyu) |
| Bişirilməsi | Zəif odda köpük yığılaraq bişirilir | 45-60 dəqiqə |
| Limon suyu əlavə edilməsi | Əlavə olaraq mürəbbəyə limon suyu tökülür | 5 dəqiqə |
| Bankalara doldurulması | Hazır mürəbbə steril bankalara tökülür və qapaqlar bağlanır |
Ev Şəraitində Öküz Ürəyi Gilası Mürəbbəsinin Hazırlanma Prosesi
Ev şəraitində mürəbbə hazırlamaq həm asan, həm də zövqlüdür. İlk növbədə, seçilən gilalar yaxşıca yuyulur və saplaqları təmizlənir. Sonra gilalar şəkərlə qarışdırılaraq bir neçə saat və ya gecə boyunca saxlanılır ki, meyvələr öz şirəsini buraxsın.
Daha sonra gilalar zəif odda bişirilir, arada köpük yığılır və bişmə prosesində limon suyu əlavə olunur. Bişdikdən sonra mürəbbə təmiz bankalara doldurulub, qapaqları möhkəm bağlanır. Bu üsulla mürəbbə uzun müddət təravətini saxlayır.
Öküz ürəyi gilası mürəbbəsi, həm dadı, həm də sağlamlıq baxımından əvəzolunmaz bir şirniyyat olaraq Azərbaycan mətbəxinin seçilən xəzinələrindən biridir. Bu mürəbbə sadəcə ləzzətli və qidalı olması ilə deyil, həm də xalqımızın qədim adət-ənənələri, ailə dəyərləri və qonaqpərvərliyi ilə sıx bağlıdır. İri, qırmızı və şirəli gilalardan hazırlanan bu mürəbbə hər evin çay süfrəsində, bayramlarda, toylarda və gündəlik həyatda öz yerini qoruyub saxlayır. Hazırlanma prosesi, seçilən inqrediyentlər və əlavə olunan sevgi bu mürəbbəni xüsusi edir. Öküz ürəyi gilası mürəbbəsi nəsildən-nəslə ötürülən ənənələrin və ailə bağlarının bir hissəsi olaraq yaşamağa davam edir. İstər payız axşamlarında isti çayla, istərsə də bayram günlərində şirin təbəssümlərlə paylaşılır. Bu mürəbbə həm orqanizmə faydalı vitamin və minerallarla zəngindir, həm də hər bir evin süfrəsinə rəng və əhval-ruhiyyə qatır.
