Yol hərəkəti zamanı ötmə əməliyyatı sürücülərin ən tez-tez qarşılaşdığı və diqqət tələb edən manevrlərdən biridir. Hər bir sürücü, gündəlik yol təcrübəsində ötmə əməliyyatı ilə rastlaşır və bu zaman düzgün qərar vermək, qaydalara tam riayət etmək vacib olur. Çünki ötmə yalnız sürət toplamaq və öndə gedən nəqliyyat vasitəsini keçmək deyil, həm də digər yol hərəkəti iştirakçılarının təhlükəsizliyini təmin etmək, qəza riskini minimuma endirmək üçün xüsusi məsuliyyət tələb edir. Doğru icra olunmayan ötmə əməliyyatı yol-nəqliyyat hadisələrinin və qəzalara səbəb olan əsas amillərdəndir.

Ötmə Əməliyyatı Nədir?

Ötmə əməliyyatı eyni istiqamətdə hərəkət edən bir və ya bir neçə nəqliyyat vasitəsinin qarşısına çıxmaq üçün digər zolağa keçərək, onları ötüb, əvvəlki zolağa qayıtmaq prosesidir. Bu manevr əsasən yolun hərəkət intensivliyindən, yol şəraitindən və sürücünün təcrübəsindən asılı olaraq həyata keçirilir. Doğru və təhlükəsiz ötmə yalnız yol hərəkəti qaydalarına riayət etməklə mümkündür.

Ötmə Əməliyyatının Hüquqi Tənzimlənməsi

Azərbaycan Respublikası Yol Hərəkəti Haqqında Qanuna və Yol Hərəkəti Qaydalarına əsasən, ötmə əməliyyatı xüsusi hüquqi tənzimlənməyə malikdir. Sürücülər yalnız müvafiq şərait olduqda və digər nəqliyyat vasitələrinin, piyadaların həyat və sağlamlığı üçün təhlükə yaratmadıqda ötmə edə bilərlər. Qanunla müəyyən edilmiş hallarda ötmə qadağan edilir və bu qaydaların pozulmasına görə inzibati məsuliyyət nəzərdə tutulur.

Yol Hərəkəti Qaydalarında Ötmənin Yeri

Yol hərəkəti qaydalarında ötmənin yeri və icra qaydası dəqiq göstərilmişdir. Ötmə, əsasən, iki və ya daha çox zolaqlı yollarda və qarşıdan gələn nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinə maneə yaratmadan həyata keçirilir. Ötmə üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi zolaqlar və nişanlar sürücülərə bu əməliyyatı harada icra edə biləcəklərini göstərir.

Ötmə Əməliyyatının Şərtləri

Ötmə əməliyyatının düzgün və təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün müəyyən şərtlər mövcuddur. Sürücü ötməyə başlamazdan əvvəl önündəki və arxasındakı yol şəraitini qiymətləndirməli, siqnal verməli, qarşıdakı yolun boş olduğuna əmin olmalı və manevri qısa müddətdə başa çatdırmalıdır. Həmçinin, ötmə zamanı sürət məhdudiyyətlərinə riayət etmək vacibdir.

Ötmə Əməliyyatının Qadağan Olunduğu Hallar

Bəzi hallarda ötmə əməliyyatı qadağandır. Məsələn, yolun qatı xəttlə ayrıldığı yerlərdə, körpü və tunellərdə, piyada keçidlərində, döngələrdə və qarşıdan gələn nəqliyyat vasitəsinin görünmədiyi hallarda ötmə etmək olmaz. Həmçinin, yol nişanları və işarələri ilə qadağan edilmiş ərazilərdə ötmə etmək məsuliyyətə səbəb olur.

Ötmə Zamanı Təhlükəsizlik Qaydaları

Ötmə zamanı təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək hər bir sürücünün borcudur. Yol hərəkəti iştirakçılarının həyat və sağlamlığının qorunması üçün sürücülər ötmə prosesinə başlamazdan əvvəl bir neçə vacib addımı dəqiq şəkildə yerinə yetirməlidir. İlk növbədə, arxa görünüş güzgüsündən və yan güzgülərdən yolun arxasında və yanlarında nəqliyyat vasitələrinin olub-olmadığını diqqətlə müşahidə etmək lazımdır. Bu, ötmə zamanı gözlənilməz təhlükələrdən qorunmağa kömək edir. Daha sonra sürücü manevr etməyə hazırlaşdığını sağ və ya sol siqnal vasitəsilə digər yol hərəkəti iştirakçılarına bildirməlidir. Siqnal vermək həm öndəki, həm də arxadakı sürücülərin diqqətini cəlb edir və onların manevrə uyğun davranmasına şərait yaradır.

Ötmə Əməliyyatında Sürücü Məsuliyyəti

Ötmə prosesində əsas məsuliyyət sürücünün üzərinə düşür. Bu məsuliyyət təkcə manevri düzgün yerinə yetirməklə bitmir, həm də yolun bütün iştirakçılarının, sərnişinlərin və digər nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizliyinin təmin olunmasını əhatə edir. Sürücü ötməyə başlamazdan əvvəl yol şəraitini, qarşıdan gələn nəqliyyat vasitələrinin vəziyyətini, ötmə zolağının genişliyini və yolun aydınlığını diqqətlə qiymətləndirməlidir. Qəflətən qarşıya çıxan təhlükələrə, yolun qabarıq və dar hissələrinə, eləcə də hava şəraitinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Hər hansı şübhəli və ya riskli vəziyyətdə sürücü ötmədən tamamilə imtina etməlidir, çünki bir neçə saniyəlik tələskənlik ağır nəticələrə səbəb ola bilər.

Ötmə Əməliyyatında Yaranan Ən Çox Səhvlər

Sürücülər ötmə əməliyyatı zamanı tez-tez bəzi səhvlərə yol verirlər. Ən çox rast gəlinən səhvlər arasında ötməyə başlamaq üçün kifayət qədər məsafə qoymamaq, qarşıdan gələn nəqliyyat vasitəsini düzgün qiymətləndirməmək və siqnal vermədən ötməyə başlamaq yer alır. Bu səhvlər yol-nəqliyyat hadisələrinin baş vermə riskini artırır.

Ötmə Əməliyyatı Zamanı Cərimələr və Sanksiyalar

Ötmə qaydalarının pozulması inzibati məsuliyyətə səbəb olur. Qanunvericiliyə əsasən, icazəsiz yerlərdə və ya təhlükəli şəkildə ötmə edən sürücülər cərimələnir və bəzən sürücülük hüququndan məhrum edilə bilər. Aşağıdakı cədvəldə ən çox tətbiq olunan cərimələr və sanksiyalar göstərilmişdir:

Ötmə Əməliyyatında Yaxşı Təcrübələr və Tövsiyələr

Təhlükəsiz ötmə üçün bir neçə yaxşı təcrübə və tövsiyəyə riayət etmək tövsiyə olunur. Sürücülər ötmədən əvvəl və ötmə zamanı bütün diqqətlərini yola yönəltməli, hava və yol şəraitini nəzərə almalı və ehtiyatlı davranmalıdırlar. Həmçinin, digər sürücülərin hərəkətlərini əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq və qəfil manevrlərdən çəkinmək təhlükəsizliyi artırır.

Ötmə əməliyyatı yol hərəkətinin təhlükəsizliyi üçün vacib rol oynayır və düzgün icra edildikdə həm sürücü, həm də digər yol hərəkəti iştirakçıları üçün riskləri minimuma endirir. Qanun və qaydalara riayət etməklə, təhlükəsizliyə diqqət yetirməklə və düzgün sürücülük vərdişləri ilə ötmə əməliyyatını problemsiz həyata keçirmək mümkündür. Sonda isə unutmayaq ki, yol hərəkətində ən əsas məqsəd hər kəsin təhlükəsizliyini təmin etməkdir.