Son illərdə Azərbaycanda və dünyada alternativ təbabət, təbii müalicə üsulları və sağlam qidalanma mədəniyyəti sürətlə yayılır. İnsanlar artıq daha çox təbii məhsullara, dərman bitkilərinə, orqanizmə faydalı olan meyvə və tərəvəzlərə üstünlük verir. Belə məhsullardan biri də qüdrət narıdır. Qüdrət narı adını çoxları ilk dəfə eşitsə də, əslində, min illərlə Şərq təbabətində, xüsusilə də Hindistan, Çin, İran və Yaponiyada istifadə olunan, sağlamlığa saysız-hesabsız faydaları ilə seçilən bir bitkidir. Qüdrət narı haqqında məlumatlar, onun ağacı, toxumu, yağı, kapsula forması və qadınlar üçün istifadəsi Azərbaycanda da son illər böyük maraq doğurur.
Qüdrət Narı Təsviri və Botanik Xüsusiyyətləri
Qüdrət narı (latınca adı Momordica charantia, ingiliscə “bitter melon” və ya “bitter gourd” kimi tanınır) balqabaqkimilər fəsiləsinə aid, tropik və subtropik zonalarda yetişən, uzunömürlü və sarmaşıq tipli bir bitkidir. Adı hər nə qədər “nar” olsa da, bildiyimiz nar meyvəsi ilə heç bir bağlılığı yoxdur. Qüdrət narının meyvəsi xiyarabənzər, uzunsov və səthi qabarıqdır, içərisi isə nar dənəsinə bənzər toxumlarla zəngindir. Rəngi yaşıl ikən acı, saraldıqda isə bir qədər yumşalır və dadı nisbətən dəyişir.
Botanik baxımdan qüdrət narı:
- Boyu: 2-5 metrə qədər uzana bilir.
- Yarpaqları: Dərin dişli və açıq yaşıl rəngdədir.
- Meyvəsi: Yaşıl və ya sarımtıl, bəzən narıncı rəngdə, səthi qabarıq, uzunluğu 10-30 sm olur.
- Toxumu: Qəhvəyi və ya qara rəngli, sərt qabıqlı və nar dənəsinə bənzərdir.
Qüdrət Narının Mənşəyi və Harada Yetişir?
Qüdrət narının vətəni Hindistan və Cənub-Şərqi Asiya ölkələri hesab olunur. Lakin bu bitki hazırda tropik, subtropik və isti iqlimə malik bir çox ölkədə yetişdirilir. Azərbaycan üçün də uyğun mühit, əsasən Abşeron, Lənkəran, Quba və aran bölgələrində mövcuddur. Son illərdə yerli təsərrüfatçılar və fərdi bağbanlar qüdrət narını öz bağlarında uğurla yetişdirirlər.
Qüdrət narı ağacı, əslində, sarmaşıq tipli bir bitkidir və adətən dəmir və ya ağac dayaqlarda, xüsusi torlarda əkilir. Yetişdiyi yerlər əsasən:
- Cənub-Şərqi Asiya (Hindistan, Çin, Tailand, Vyetnam)
- Yaponya və Koreya
- İran və Türkiyə
- Azərbaycanın müəyyən rayonları
İsti, günəşli, nisbətən rütubətli iqlim qüdrət narının məhsuldar böyüməsi üçün ideal şərait yaradır.
Qüdrət Narının Faydaları
Qüdrət narı təkcə orqanizm üçün deyil, həm də bir çox xəstəliyin qarşısının alınmasında, immunitetin gücləndirilməsində, xroniki xəstəliklərin idarə olunmasında əvəzedilməz bitkidir. Onun tərkibi zəngin vitamin və minerallarla doludur: C vitamini, A vitamini, B qrup vitaminləri, dəmir, kalium, maqnezium, kalsium və müxtəlif antioksidantlar.
Ən geniş yayılmış təsdiqli faydaları:
Qan şəkərini tənzimləyir: Xüsusilə şəkərli diabetin idarə olunmasında təbii vasitə kimi istifadə olunur. Qüdrət narı insulinə bənzər maddə ehtiva edir və qan şəkərinin səviyyəsini azaldır.
İmmuniteti gücləndirir: Antioksidant tərkibi sayəsində orqanizmi virus, bakteriya və toksinlərdən qoruyur.
Qaraciyər və həzm sistemi üçün faydalıdır: Qaraciyərin fəaliyyətini yaxşılaşdırır, mədə-bağırsaq problemlərində təbii vasitə kimi istifadə olunur.
İltihab əleyhinə təsir: Orqanizmdəki iltihab proseslərini azaldır, revmatizm, oynaq və dəri xəstəliklərinin müalicəsində istifadə edilir.
Arıqlama və metabolizmin sürətlənməsi: Aşağı kalorili, lifli quruluşu ilə artıq çəkiyə qarşı təsirlidir, toxluq hissi yaradır.
Qadın sağlamlığında istifadə: Hormonal balansı tənzimləməyə, menstruasiya dövrlərinin normallaşmasına və qadın orqanizminin müdafiəsinə kömək edir.
Onkoloji xəstəliklərə qarşı təsir: Bəzi araşdırmalar qüdrət narının xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini ləngitdiyini göstərir.
Qüdrət Narının İstifadə Forması
Qüdrət narı müxtəlif formada istifadə olunur:
- Təzə meyvə kimi: Xüsusilə Asiya mətbəxində salat, şorba və yeməklərə əlavə olunur.
- Şirəsi və ekstraktı: Təbii şəkildə sıxılıb içilir.
- Kapsula və toz şəklində: Son illərdə dərman forması kimi, apteklərdə və onlayn mağazalarda qüdrət narı kapsulası geniş yayılıb. Xüsusilə müasir insanlar üçün istifadə rahatlığı baxımından kapsula çox populyardır.
- Qüdrət narı yağı: Yağı həm daxili, həm də xarici istifadə üçün satılır. Dəri problemlərində, saç tökülməsində və kosmetologiyada geniş istifadə edilir.
Kapsula haqqında:
Qüdrət narı kapsulaları orqanizmin ehtiyacı olan dozanı, faydalı maddələri təmin edir və təbii olaraq tərkibində heç bir əlavə kimyəvi maddə olmur. İstifadə edən qadınlar arasında ən çox hamiləlikdən sonra, hormonal problemlərdə, immunitetin zəiflədiyi dövrlərdə və arıqlama proqramlarında tövsiyə edilir.
Yağı və istifadə qaydası:
Qüdrət narı yağı birbaşa dəriyə çəkilə bilər. Əllərdə, üzdə, saçlarda maska şəklində istifadə olunur. Daxili istifadə üçün isə həkim məsləhəti vacibdir, çünki yüksək doza orqanizmə əlavə yük verə bilər.
Qüdrət Narının İstifadə Edən Qadınların Təcrübələri və Rəyləri
Azərbaycanda da qadınlar arasında qüdrət narının kapsulası, yağı və təbii meyvəsi getdikcə məşhurlaşır. Sosial şəbəkələrdə, sağlamlıq forumlarında yazılan rəylər göstərir ki, qadınlar xüsusilə belə təsirləri hiss edirlər:
- Hormonların balanslaşması, aybaşı dövrünün normallaşması
- Arıqlama və maddələr mübadiləsinin yaxşılaşması
- Dərinin parlaqlığının artması və sızanaq problemlərinin azalması
- Enerjinin yüksəlməsi, immunitetin güclənməsi
Bir çox qadın uzunmüddətli istifadə nəticəsində ümumi sağlamlığın yaxşılaşdığını, hamiləlik sonrası bərpa dövründə bədənin sürətli regenerasiyasını qeyd edir. Əlbəttə, istənilən təbii məhsulda olduğu kimi, individual fərqlər, allergik reaksiyalar və əks göstərişlər ola bilər. Ona görə də istifadədən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
Qüdrət Narı Ağacı və Əkilməsi
Qüdrət narının yetişdirilməsi nisbətən asandır, əsas şərt günəşli və rütubətli iqlimdir. Azərbaycanda, xüsusilə Abşeron və cənub zonalarında məhsuldar şəkildə yetişdirilir. Sarmaşıq tipli olduğu üçün dayağa və ya tor qurğusuna ehtiyac var.
Toxumu nə vaxt əkilir?
Qüdrət narının toxumları əsasən yazın əvvəllərində – aprel-may aylarında əkilir. Toxumlar öncədən 12-24 saat ilıq suda saxlanılır, sonra məhsuldar, yumşaq torpaqda 2-3 sm dərinliyə basdırılır.
Necə əkilir?
- Torpaq yaxşı hazırlanmalıdır (mümkün qədər orqanik gübrə ilə zənginləşdirilir).
- Hər toxum arası 40-60 sm məsafə qoyulur.
- Sarmaşıq tipli olduğu üçün əkilən hissədə dayaq qurulur.
- Torpaq həmişə nəm saxlanmalıdır, amma su basması olmamalıdır.
- Bitkinin sürətli böyüməsi üçün günəşli yer seçilir və mütəmadi olaraq suvarılır.
Yetişmə dövrü:
Əkdikdən təxminən 2-3 ay sonra qüdrət narı meyvə verməyə başlayır. Məhsul yığımı yay aylarından başlayıb payıza qədər davam edə bilər.
Qüdrət Narının Toxumu və Yağı
Qüdrət narının toxumları antioksidant və yağ turşuları baxımından zəngindir. Toxumlardan əldə olunan yağ dəri və saç baxımında təbii vasitədir. Dəriyə çəkildikdə nəmləndirici, yeniləyici və sağaldıcı təsiri var. Saç maskası kimi də istifadə edilir.
Yağının ağız yolu ilə qəbulu zamanı mütləq həkim nəzarəti lazımdır. Çünki hər orqanizm fərqlidir və dozanın düzgün seçilməsi vacibdir. Qüdrət narı yağı müxtəlif aptek və onlayn mağazalarda satılır. Qadınlar arasında ən populyar olanlar 100% təbii, heç bir qatqısız variantlardır.
Qüdrət Narının Əks Göstərişləri və Diqqət Edilməli Məqamlar
Hər təbii məhsulda olduğu kimi, qüdrət narının da əks göstərişləri və bəzi yan təsirləri ola bilər. Xüsusilə hamilə qadınlar, süd verən analar, şəkər xəstələri və müxtəlif xroniki xəstəlikləri olanlar bu bitkini istifadə etməzdən əvvəl həkimə müraciət etməlidirlər.
Yan təsirlər sırasında:
- Həddindən artıq istifadə zamanı qanda şəkərin həddindən artıq düşməsi
- Qarın ağrısı, ürəkbulanma, həzm pozğunluğu
- Allergik reaksiyalar
- Uşaqlarda və həssas insanlarda əlavə təsirlər mümkündür
Qüdrət Narı Haqqında Maraqlı Faktlar
- Qüdrət narı dünyanın ən acı meyvələrindən biridir.
- Asiya ölkələrində “sağlamlıq meyvəsi”, “acılıq kralı” adlanır.
- Bitkinin toxumları da, yarpaqları da müxtəlif təbabət üsullarında istifadə edilir.
- Qüdrət narı əsasən Asiya mətbəxində xüsusi ədviyyat, qarnir və dərman kimi istifadə olunur.
- Onun tərkibində olan momordicin maddəsi immun sistemini gücləndirən əsas komponent sayılır.
Qüdrət narı həm qədim təbabətdə, həm də müasir təbii sağlamlıq mənbəyi kimi əvəzolunmaz bitkidir. Azərbaycanda da son illərdə bağlarda, ev təsərrüfatlarında və sağlamlıq məhsulları mağazalarında geniş yayılıb. Bu meyvənin doğru şəkildə istifadəsi, düzgün yetişdirilməsi və dozanın gözlənilməsi həm qadınlar, həm də kişilər üçün sağlam və enerjili həyatın açarı ola bilər. Qüdrət narının faydaları ilə tanış olmaq, onu gündəlik həyatınıza daxil etmək üçün indi ən yaxşı vaxtdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Qüdrət narı tropik bitkidir, acı dadlı, sarmaşıq tipli meyvəyə malikdir və sağlamlıq üçün çox faydalıdır.
Şəkərli diabet, immunitet zəifliyi, həzm problemləri, iltihabi xəstəliklər, qadın sağlamlığı və arıqlama üçün istifadə edilir.
Gündəlik doza kapsulun tərkibindən asılıdır, adətən yeməkdən əvvəl və ya sonra, bir stəkan su ilə qəbul edilir. Həkim məsləhəti vacibdir.
Dərinin yenilənməsi, sızanaqların azalması, saçların güclənməsi və bədənin nəmlənməsi üçün istifadə edilir.
Hindistan, Çin, Yaponya, İran və Azərbaycanın isti, günəşli bölgələrində yetişir.
Aprel-may aylarında, torpağın isinməsi ilə birlikdə əkilməsi tövsiyə olunur.
Toxumlar 2-3 sm dərinliyə basdırılır, arası məsafəli saxlanılır və dayaqlı sahədə günəşli yerdə yetişdirilir.
Hormonal balansı, immuniteti, dərini və bədəni gücləndirici təsiri olduğu üçün qadınlar arasında geniş yayılıb.
Həddindən artıq istifadə allergiya, mədə pozğunluğu və şəkər düşməsi kimi risklər yarada bilər.
Böyük apteklərdən, sağlamlıq mağazalarından, onlayn satış platformalarından əldə etmək mümkündür.
