Azərbaycanın cənub bölgəsində, Xəzər dənizinin sərin sahillərindən başlayıb Talış dağlarının sıldırım yamaclarına qədər uzanan bir coğrafiya var. Bu bölgənin ən yaşıllıq, sərin və unikal kəndlərindən biri də Astara rayonunun Sım kəndidir. Sım kəndi təbiət gözəllikləri, təmiz havası, mehriban insanları, qədim tarixi və zəngin mədəniyyəti ilə fərqlənir. İllər boyu yerli və xarici turistlərin diqqətini çəkən bu kənd, həm də Azərbaycan kənd həyatının, ənənələrinin və əsl kənd qonaqpərvərliyinin canlı nümunəsidir.
Sım kəndinin tarixi və yaranma səbəbləri
Sım kəndinin tarixi yüzillərlə ölçülür. Deyilənə görə, kəndin adı qədim türk dillərində “dağ arasındakı dar yol”, “sığınacaq” mənasını verir. Ənənəvi olaraq kənd əhalisi Talış və Azərbaycan türklərindən ibarət olub. Kənddə tapılmış qədim qəbirlər, ocaq yerləri və tarixi abidələr buranın yüzillər boyu məskunlaşdığını sübut edir. Həmçinin, kənd əhalisinin şifahi yaddaşında çoxsaylı əfsanələr, dastanlar qorunur. Bu əfsanələrdə kəndin necə qurulması, ilk sakinlərin kimlər olduğu barədə maraqlı rəvayətlər var.
Sım kəndi həmişə öz təbiəti və əlverişli şəraiti ilə fərqlənib. Burada yaşayış əsasən kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq üzərində qurulub. Kənddə yaşayan insanlar, tarix boyu öz torpaqlarına sadiq qalaraq ənənələrini, dillərini və adət-ənənələrini qoruyub saxlayıblar.
Coğrafi Mövqeyi və Təbiəti
Sım kəndi Astara rayonunun cənub-şərqində, Lənkəran-Astara zonasında, Talış dağlarının ətəyində yerləşir. Kəndin yerləşdiyi coğrafiya bənzərsizdir – bir tərəfdə yaşıl meşələr, digər tərəfdə isə dağ çayları və uca qayalar. Dəniz səviyyəsindən 400-600 metr yüksəklikdə qərar tutan Sım kəndi, təbiətinin gözəlliyi və landşaftının müxtəlifliyi ilə seçilir.
Ərazidə subtropik iqlim hökm sürür, yaylar mülayim, qışlar isə sərindir. Sım kəndinin ətrafı sıx meşələrlə, təbii bulaqlarla, sıldırım qayalarla və gözəl çaylarla zəngindir. Ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri isə kəndin girişindən axan Sım çayı və kəndə adını verən təmiz sulu bulaqlarıdır. Bu təbiət elementləri kəndi yaşıl və füsunkar bir məkana çevirir.
Sım kəndinin sosial həyatı və əhalisi
Sım kəndinin əhalisi hazırda təxminən 400-600 nəfər civarındadır. Əhali əsasən etnik talışlardan və azərbaycanlılardan ibarətdir. Kənd cəmiyyətində ailə və qohumluq münasibətləri hər zaman ön plandadır. İnsanlar arasında qarşılıqlı hörmət, bir-birinə dayaq olmaq, birlikdə işləmək və şənlikləri birgə qeyd etmək ənənəyə çevrilib.
Kənddə məktəb, tibb məntəqəsi, kənd klubu və bir neçə ticarət obyektləri fəaliyyət göstərir. Sakinlər əsasən heyvandarlıq, bostançılıq, tərəvəzçilik və arıçılıqla məşğuldurlar. Qadınlar isə xalçaçılıq, ev sənətləri və ənənəvi mətbəx nümunələrinin hazırlanması sahəsində aktivdirlər.
Təhsil, mədəniyyət və maarifçilik
Sım kəndində təhsil ənənələri yüksək səviyyədədir. Burada fəaliyyət göstərən ümumi orta məktəb kənd uşaqları üçün əsas maarif mənbəyidir. Hər il kənddən ali məktəblərə qəbul olan gənclər olur və bir çox gənc təhsilini başa vurduqdan sonra yenidən kəndə qayıdaraq burada işləyir, ailə qurur və kəndin inkişafında iştirak edir.
Mədəniyyət sahəsində isə kənddə müxtəlif tədbirlər, bayramlar, toy şənlikləri, Novruz və digər adət-ənənələr hər il geniş şəkildə qeyd edilir. Xüsusilə, milli bayramlar və kəndin özünəməxsus toy adətləri Sım kəndinin ictimai həyatında xüsusi yer tutur. Kənddə aşıq sənəti, xalq mahnıları, el şeirləri və şifahi xalq yaradıcılığı qorunur.
Sım kəndinin təsərrüfatı və iqtisadi həyatı
Sım kəndinin iqtisadiyyatı kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq üzərində qurulub. Subtropik iqlim şəraitində kənddə çay plantasiyaları, feyxoa, naringi, portağal, limon, xurma, kivi, nar, alma və armud bağları geniş yayılıb. Sakinlər həmçinin bostançılıq, tərəvəzçilik (pomidor, xiyar, kartof və s.), taxılçılıq və arıçılıqla da məşğuldurlar.
Heyvandarlıqda əsasən inək, qoyun, keçi və toyuq saxlanılır. Kəndin təmiz və bol sulu ərazisi, geniş otlaqları heyvandarlığın inkişafına şərait yaradır. Balıqçılıq da son illərdə kənd ətrafında çaylarda və kiçik göllərdə yayılıb.
Sım kəndində əsas təsərrüfat sahələri və məhsullar
| Sahə | Məhsullar | Mövsüm |
|---|---|---|
| Meyvəçilik | Feyxoa, naringi, limon, alma, xurma | Yaz, yay, payız |
| Tərəvəzçilik | Pomidor, xiyar, kartof, lobya | Yay, payız |
| Heyvandarlıq | Süd, pendir, ət, yumurta | İlin bütün fəsilləri |
| Arıçılıq | Təbii bal, mum | Yaz, yay, payız |
| Çayçılıq | Çay yarpağı | Yaz, yay |
Sım kəndinin təbiət gözəllikləri və ekoturizm potensialı
Sım kəndinin ən böyük üstünlüyü onun bənzərsiz təbiətidir. Kəndin ətrafı sıx meşələrlə, sərin bulaqlarla, çaylarla və dağ yamacları ilə əhatə olunub. Sım şəlaləsi kəndin ən məşhur təbii abidələrindəndir və hər il yüzlərlə turist burada istirahət edir. Sım kəndi və ətrafı gəzinti, dağ yürüşləri, təbiət fotoqrafiyası və ailəvi pikniklər üçün ideal məkandır.
Ekoturizmin inkişafı istiqamətində kənddə bir neçə ailəvi turist evi, çadır düşərgələri və kənd həyatı təcrübəsi üçün imkanlar yaradılıb. Buraya gələn turistlər kənddə yerli mətbəxlə tanış olur, təmiz kənd havasında istirahət edir, kəndin etnoqrafik həyatını müşahidə edirlər. Dağ yürüşləri, çay balıqçılığı, şəlalə turları, meşə gəzintiləri və kənd evində gecələmək bu kənddə turizmin əsas istiqamətləridir.
Sım kəndinin mətbəxi və yerli ləzzətləri
Sım kəndi Astara mətbəxinin bütün ənənəvi yeməklərinin qorunduğu bir məkandır. Burada hazırlanan fətir, qutab, südlü plov, xaş, ləvəngi, balıq yeməkləri, müxtəlif mürəbbələr, təbii bal və kənd çörəyi qonaqların diqqətini çəkir. Xüsusilə, subtropik meyvələrdən hazırlanan mürəbbə və şirniyyatlar kənd qadınlarının ustalığını əks etdirir. Eyni zamanda, kənd sakinləri arı balını, təbii qaymağı və pendiri həm özləri istifadə edir, həm də qonşu rayon bazarlarında satırlar.
Sım kəndinin gündəlik həyatı və ənənələri
Sım kəndinin həyatı səhər erkəndən başlayır – əhali gün doğmadan təsərrüfat işlərinə girişir, mal-qaraya, bağ-bağatlara baxır. Kənddə hər ailənin həyətində çiçəkli bağ, feyxoa və limon ağacları, bostan və tərəvəz sahələri var. Kənddə toy, nişan, bayram, mevlid və digər ənənəvi mərasimlər xüsusi coşqu ilə keçirilir. Hər ailə bir-birinə kömək edir, bayramlarda birlikdə şənlənir, yasda isə bir-birinin dərdinə şərik olur.
İnfrastruktur və inkişaf
Sım kəndində son illərdə infrastruktur layihələri genişlənib. Kənddə asfalt yol, içməli su xətləri, elektrik və qaz təminatı, internet və mobil rabitə xidmətləri mövcuddur. Kəndin mərkəzində yeni məktəb binası, kənd mədəniyyət evi və tibb məntəqəsi fəaliyyət göstərir. Əhali arasında gənclərin şəhərlərə axını müşahidə olunsa da, bir çox gənc kəndə qayıdaraq burada yeni bizneslər, ailəvi təsərrüfatlar qurur, kəndin inkişafına töhfə verir.
Sım kəndinin gələcəyi və perspektivlər
Astara rayonunun Sım kəndi gələcəkdə həm kənd təsərrüfatı, həm də turizm sahəsində böyük perspektivlərə malikdir. Yerli icra hakimiyyəti və özəl təşəbbüskarlar kəndin ekoturizm imkanlarını artırmaq üçün yeni layihələr reallaşdırır. Meyvə və tərəvəz istehsalı, arıçılıq, çayçılıq və ailəvi turist evlərinin təşkili kənd əhalisinin gəlir mənbələrini şaxələndirir.
Sım kəndi Azərbaycanın cənubunda, Astara rayonunda yerləşən, zəngin təbiətə, qədim tarixə və unikallığa malik bir kənddir. Burada yaşayan insanlar həm təbiəti, həm də milli-mədəni dəyərləri qorumaq üçün çalışır, eyni zamanda müasir dövrün tələblərinə uyğun yeniliklərə açıqdırlar. Sım kəndi yaşıl təbiəti, saf havası, zəhmətkeş insanları, özünəməxsus mətbəxi və ənənələri ilə gələcək nəsillər üçün örnək yaşayış məntəqəsidir.
Ən çox verilən suallar:
Sım kəndi Astara rayonunda, Talış dağlarının ətəyində yerləşir. Astara şəhərindən təxminən 20-25 km aralıda yerləşən kəndə əsasən avtomobillə getmək mümkündür.
Kəndin əhalisi əsasən talışlar və azərbaycanlılardan ibarətdir. Burada həm Azərbaycan, həm də talış dili danışılır.
Kəndin adı qədim dövrlərə gedib çıxır və “sığınacaq”, “dağ arası” mənası verdiyi deyilir. Sım kəndi yüz illərdir bu ərazidə mövcuddur.
Kənddə meyvəçilik, tərəvəzçilik, heyvandarlıq və arıçılıq əsas təsərrüfat sahələridir.
Sım kəndi yaşıllıqlar, sıx meşələr, bulaqlar və Sım şəlaləsi ilə məşhurdur. Təbii şəraiti ilə turistləri cəlb edir.
Burada ailəvi turist evləri, çadır düşərgələri, təbiət turları və kənd həyatı təcrübəsi təklif olunur.
Kəndin balı, feyxoa və digər subtropik meyvələri, həmçinin təbii süd məhsulları çox məşhurdur.
Novruz, toylar, kənd bayramları və xalq mahnıları kimi ənənələr kənddə bu gün də yaşadılır.
Kənddə ümumi orta məktəb, tibb məntəqəsi və kənd klubu fəaliyyət göstərir, gənclər təhsil üçün rayon və şəhərlərə gedirlər.
Əsas inkişaf istiqamətləri ekoturizm, meyvəçilik və kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsidir.
