Şirniyyat mədəniyyəti əsrlər boyu insan həyatının ayrılmaz hissəsi olmuşdur. Zaman keçdikcə müxtəlif bölgələrdə fərqli dad və tərkiblərlə hazırlanmış şirniyyat növləri formalaşmışdır. Bu şirniyyatlar arasında üzümlü şirniyyat həm təbiiliyi, həm də faydalı tərkibi ilə fərqlənir. Üzüm meyvəsinin özündə olan şəkər, vitamin və minerallar bu şirniyyatı həm sağlam, həm də ləzzətli edir. Hazırda Azərbaycanda və dünyanın bir çox ölkələrində üzüm tərkibli şirniyyatlar həm gündəlik istifadə, həm də bayram süfrələrinin bəzəyi kimi geniş istifadə olunur.
Üzümlü Şirniyyat Nədir?
Üzümlü şirniyyat, əsas inqrediyenti üzüm və ya quru üzüm olan, müxtəlif mətbəx üsulları ilə hazırlanan şirin təamdır. Bu tip şirniyyatlar bəzən xəmir tərkibli, bəzən isə bişirmədən hazırlanan enerji topları formasında təqdim olunur. Azərbaycanda daha çox “quru meyvəli keks”, “üzümlü peçenye”, “üzümlü paxlava” və “üzüm mürəbbəsi ilə piroq” kimi variasiyaları geniş yayılmışdır. Üzüm, həm təbii dadverici, həm də rütubət və enerji mənbəyi kimi funksional rol oynayır.
Üzümlü Şirniyyat Hazırlamaq
Üzümlü şirniyyatın hazırlanması çox sadə və praktikdir. Aşağıda ən çox istifadə olunan klassik reseptlərdən biri təqdim olunur:
Klassik Üzümlü Keks (4-6 nəfərlik)
İnqrediyentlər:
- 200 qram un
- 150 qram şəkər tozu
- 2 ədəd yumurta
- 100 ml süd
- 100 ml bitki yağı
- 1 paket qabartma tozu
- 1 çay qaşığı vanil
- 1 stəkan quru üzüm (əvvəldən 15 dəqiqə suda isladılmış)
Hazırlanma qaydası:
- Yumurtaları şəkərlə yaxşıca çalın.
- Süd, yağ və vanili əlavə edib qarışdırın.
- Ələnmiş un və qabartma tozunu əlavə edin.
- İsladılmış və qurulanmış üzümləri xəmirə qatın.
- Yağlanmış keks qabına tökün və əvvəlcədən isidilmiş 180°C sobada 30-40 dəqiqə bişirin.
Bu reseptə əlavə olaraq qoz, darçın və ya portağal qabığı kimi əlavələr də etmək mümkündür.
Üzümlü Şirniyyatların Növ və Qiymət Cədvəli
| Şirniyyat Növü | Çəkisi (q) | Qiymət (AZN) |
|---|---|---|
| Üzümlü keks | 500 | 5.00 |
| Quru üzümlü peçenye | 300 | 3.50 |
| Üzüm mürəbbəli piroq | 700 | 7.00 |
| Enerji topları (üzümlü) | 200 | 4.50 |
| Üzümlü paxlava | 600 | 6.50 |
Bu qiymətlər bazar və mağaza şərtlərinə görə dəyişə bilər. Xüsusilə əl işi məhsullarda qiymət fərqləri ola bilər.
Üzümlü Şirniyyatların Faydaları
Üzümlü şirniyyatlar yalnız dadlı deyil, həm də orqanizm üçün faydalıdır. Üzüm və quru üzüm:
- Qan dövranını yaxşılaşdırır,
- Beyin funksiyalarını dəstəkləyir,
- Təbii şəkər qaynağıdır,
- Antiosidant tərkibi ilə immuniteti gücləndirir,
- Mədə-bağırsaq fəaliyyətini normallaşdırır.
Üzümlə hazırlanan şirniyyatlarda süni qatqıların az olması bu məhsulları daha sağlam seçimə çevirir.
Regionlara görə Üzümlü Şirniyyat Trendləri
Azərbaycanda regionlara görə üzüm bolluğuna əsasən fərqli üzümlü şirniyyatlar hazırlanır:
- Gəncə və Tovuz: Üzümlü paxlava və mürəbbə ön plandadır.
- Quba-Qusar: Qozlu-üzümlü qurabiyələr məşhurdur.
- Şəki: Əl işi üzümlü piroq və tortlar üstünlük təşkil edir.
- Bakı və Abşeron: Enerji topları və kekslər daha çox istehlak olunur.
Müasir Tətbiqlər və İnovasiyalar
Son illərdə sağlam həyat tərzi populyarlaşdığı üçün üzümlü şirniyyatlar da dəyişir. Şəkərsiz, glütensiz və vegan variantlar artmaqdadır. Enerji topları, proteindən zəngin barlar, yulafla qarışdırılmış bişməyən üzümlü şirniyyatlar gənclər və idmançılar arasında böyük maraq doğurur.
Üzümlü Şirniyyatların Qablaşdırılması və Saxlanması
Bu şirniyyatlar düzgün qablaşdırıldıqda 5-7 gün otaq temperaturunda saxlanıla bilər. Mürəbbəli və nəm tərkibli şirniyyatlar isə soyuducuda saxlanmalıdır. Vakumlanmış paketlərdə isə 2-3 həftəyə qədər saxlamaq mümkündür.
Evdə Biznes İmkanı kimi Üzümlü Şirniyyatlar
Üzümlü şirniyyatlar ev şəraitində asanlıqla hazırlanıb satıla bilər. Bu, evdar qadınlar və kiçik sahibkarlar üçün əlverişli mikro-biznes fürsətidir. Sosial şəbəkələr və bazar yarmarkaları vasitəsilə müştəri cəlb etmək mümkündür.
Üzümlü şirniyyat həm təbii dadı, həm faydaları, həm də geniş çeşidləri ilə mətbəximizin zənginliyini artırır. Bu məhsullar yalnız şirniyyat kimi deyil, eyni zamanda sağlam qida alternativi kimi də dəyərləndirilə bilər. Azərbaycanda üzüm bolluğu və şirniyyat mədəniyyəti birləşərək bu sahənin gələcəyini daha da parlaq edir. İstər evdə hazırlansın, istərsə də sənaye üsulu ilə istehsal edilsin, üzümlü şirniyyatlar süfrələrimizin sevimli qonağı olmağa davam edir.
Ən çox verilən suallar:
Üzümlü şirniyyat, əsas tərkib hissəsi üzüm və ya quru üzüm olan, müxtəlif üsullarla hazırlanan şirin təamlardır. Bu məhsullar həm dadlı, həm də qida dəyəri baxımından zəngindir.
Üzümlü şirniyyatlar təbii şəkər, vitamin və minerallarla zəngindir. Qan dövranını yaxşılaşdırır, immuniteti gücləndirir, beyin funksiyalarını dəstəkləyir və mədə-bağırsaq fəaliyyətini normallaşdırmağa kömək edir.
Üzümlü keks hazırlamaq üçün əsas inqrediyentlər un, yumurta, şəkər, süd, yağ, qabartma tozu və quru üzümdür. Qarışdırıldıqdan sonra sobada 180°C-də təxminən 30-40 dəqiqə bişirilir.
Ən məşhur növlərə üzümlü keks, quru üzümlü peçenye, üzümlü paxlava, üzümlü piroq, enerji topları və üzüm mürəbbəli şirniyyatlar daxildir.
Qiymətlər bazar və mağaza şərtlərinə görə dəyişir. Məsələn, 500 qram üzümlü keks təxminən 5 AZN, 700 qram üzümlü piroq isə 7 AZN ətrafındadır.
Gəncə, Tovuz, Quba-Qusar və Şəki bölgələri üzümlü paxlava, piroq və qurabiye kimi şirniyyatlarla məşhurdur. Bakı və Abşeron ətrafında isə enerji topları və keks daha populyardır.
Bəli, son illərdə sağlam həyat tərzinə uyğun olaraq şəkərsiz, glütensiz və vegan üzümlü şirniyyatlar geniş yayılıb.
Quru şirniyyatlar otaq temperaturunda 5-7 gün saxlanıla bilər. Nəmli tərkibli şirniyyatlar soyuducuda saxlanmalı, vakumlu paketlərdə isə 2-3 həftə davamlılığı təmin olunur.
Evdə hazırlanan üzümlü şirniyyatlar bazar yarmarkalarında və sosial şəbəkələrdə asanlıqla satıla bilər. Bu, kiçik sahibkarlar üçün yaxşı gəlir mənbəyidir.
Ən çox istifadə olunan əlavələrə qoz, fındıq, badam, darçın, limon və portağal qabığı daxildir. Bu əlavələr şirniyyatın həm dadını, həm də ətirini zənginləşdirir
