Azərbaycanın şimal bölgəsində yerləşən Xudat kəndi həm tarixi, həm də coğrafi baxımdan ölkəmizin diqqət çəkən yaşayış məntəqələrindən biridir. Tarixi kökləri, təbiəti, zəngin mədəniyyəti və müasir inkişafı ilə fərqlənən bu kənd turistlərin və yerli əhalinin marağına səbəb olur.
Tarixi
Xudat kəndi Azərbaycanın şimalında, Xaçmaz rayonunun ərazisində, Samur-Dəvəçi ovalığında yerləşir. Əsrlər boyu bölgənin mühüm mədəni və iqtisadi mərkəzlərindən biri olmuşdur. Tarixi mənbələrə görə, Xudat XVIII əsrin əvvəllərində Quba xanlığının ilk paytaxtı kimi tanınmışdır. O dövrdə Fətəli xanın iqamətgahı məhz bu kənddə yerləşirdi. 1735-ci ildə paytaxt Qubaya köçürüldükdən sonra Xudat əvvəlki inzibati əhəmiyyətini bir qədər itirmişdir. Lakin kənd öz tarixi irsi və coğrafi mövqeyi ilə regionun iqtisadi-sosial həyatında hələ də öz yerini qoruyub saxlayır.
Bakı şəhərindən təxminən 180-190 km məsafədə yerləşən Xudat kəndi mülayim iqlimə malikdir. Bu iqlim həm kənd təsərrüfatı, həm də turizm üçün əlverişli şərait yaradır. Ətraf ərazilərdə geniş meşə sahələri, çaylar və dağətəyi mənzərələr kəndin gözəlliyini artırır. Bu bölgədə yaz və yay aylarında sərin meşəliklərdə istirahət etmək üçün əlverişli şərait mövcuddur. Payız mövsümündə kənd təsərrüfatı məhsulları – meyvə, tərəvəz və bostan məhsulları bol olur. Kənddə torpaqlar münbitdir və kənd təsərrüfatı üçün əlverişli şərait yaradır. Əhalisi bu şəraitdən geniş şəkildə istifadə edərək həm ailə təsərrüfatlarını, həm də kiçik sahibkarlıq sahələrini inkişaf etdirir. Bu da kəndin iqtisadi baxımdan dirçəlməsinə və əhalinin rifah halının yüksəlməsinə təkan verir.
Əhali və Etnik Tərkib
Əhalisinin sayı son illərdə artım dinamikası göstərmişdir. Müasir dövrdə Xudat kəndində təxminən 16 min nəfər əhali yaşayır. Əhalinin böyük əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil etsə də, kənddə ləzgilər, ruslar, ukraynalılar, kürdlər və digər etnik qruplar da məskunlaşıb. Bu multikultural mühit kəndin sosial həyatında zənginlik yaradır və müxtəlif mədəniyyətlərin birgə yaşamasına şərait yaradır.
Əhalinin məşğuliyyət sahələri əsasən kənd təsərrüfatı, ticarət və xidmət sahələridir. Son illərdə turizm sahəsində də irəliləyişlər müşahidə olunur, çünki kəndə gələn turistlər həm tarixi abidələri, həm də təbiəti kəşf etməkdə maraqlıdırlar.
Görməli Yerlər
Xudat kəndi tarixi abidələri, təbii gözəllikləri və mədəniyyət nümunələri ilə zəngindir. Ən diqqət çəkən yerlərdən biri kəndin yaxınlığındakı məşhur Şollar su kəməridir. Bu su kəməri 1917-ci ildə istifadəyə verilmişdir və bu günədək Bakı şəhərini içməli su ilə təmin etməkdə mühüm rol oynayır. Şollar su kəməri həm texniki möcüzə kimi maraq doğurur, həm də ətraf mühitlə harmonik şəkildə qovuşaraq ekoturizm üçün əlverişli şərait yaradır. Bu ərazidə həmçinin turistlərin diqqətini çəkən çoxsaylı yürüş yolları, piknik yerləri və təbii bulaqlar mövcuddur ki, bunlar da kəndi həm yerli, həm də xarici turistlər üçün cazibədar edir.
Xudat kəndində yerləşən Nizami Gəncəvi adına park da yerli əhali və turistlərin sevimli istirahət guşəsidir. Park 2022-ci ildə əsaslı şəkildə yenidən qurulub və 2023-cü ildə istifadəyə verilib. Parkda uşaqlar üçün oyun meydançaları, yaşlılar üçün istirahət yerləri və gəzinti zolaqları yaradılıb ki, bu da kənddə sosial həyatı daha da canlandırıb. Burada mövsümi konsertlər, mədəni tədbirlər təşkil edilərək kənd əhalisi üçün əyləncə və mədəni zənginlik yaradır.
Kənd ərazisindəki Tepeyatagi qədim qəbiristanlığı da xüsusi maraq doğurur. Burada 1964-cü ildə tapılan və Kur-Araz mədəniyyətinə aid olan qədim saxsı küp arxeoloqlar üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Hazırda bu tapıntı Arxeologiya fonduna aid edilir və tarixi baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu ərazidə aparılan qazıntılar nəticəsində əhəmiyyətli tarixi faktlar ortaya çıxarılıb, gələcəkdə də yeni arxeoloji tədqiqatların aparılması planlaşdırılır.
Yaşayış Üçün Əlverişlilik
Xudat kəndi yalnız tarixi və təbiəti ilə deyil, həm də yaşamaq üçün əlverişli şəraiti ilə seçilir. Kənddə müasir yaşayış üçün bütün əsas infrastrukturlar mövcuddur. Burada poçt şöbəsi, poliklinika, mədəniyyət evi, musiqi məktəbi, şəhər kitabxanası, dörd tam orta və bir ümumi orta məktəb fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələr kənd əhalisinin təhsil, sağlamlıq və mədəni ehtiyaclarını təmin edir.
Son illərdə kənddə kommunal xidmətlər də sürətlə inkişaf edir. Məsələn, kənd ərazisində su təchizatı sistemi genişləndirilərək əhalinin içməli suya olan tələbatını ödəmək üçün yeni artezian quyuları qazılmış və ümumilikdə 2 kilometrdən çox uzunluqda içməli su xətləri çəkilmişdir. Bundan əlavə, kəndin əsas küçələrində asfalt örtüyü çəkilərək yollar daha da yaxşılaşdırılıb, bu da kənd sakinlərinin rahat hərəkətini təmin edir.
Əhalinin məşğulluq imkanları da getdikcə genişlənir. Turizm sahəsi inkişaf etdikcə kənddəki mehmanxanalar, kənd evləri və istirahət zonalarına olan tələbat artır. Bu isə kənd əhalisinin iqtisadi rifahına müsbət təsir göstərir.
Xudat Kəndində Təbiət və Kənd Təsərrüfatı
Xudat kəndi zəngin təbiəti ilə həm kənd təsərrüfatı, həm də ekoturizm üçün əlverişli imkanlar yaradır. Burada əsasən meyvəçilik, bostançılıq və heyvandarlıq inkişaf edib. Ərazidə torpaqlar münbitdir və kənd təsərrüfatı məhsulları yüksək keyfiyyəti ilə seçilir. Bu isə kənd sakinlərinin həm özünü təmin etməsi, həm də əlavə gəlir əldə etməsi üçün şərait yaradır.
Ətraf mühitin qorunmasına da xüsusi diqqət ayrılır. Kənddə yaşıllıq zolaqları salınır, parklar və bağlar abadlaşdırılır. Bu, kənddə sağlam ekoloji mühitin formalaşmasına kömək edir və həm sakinlərin, həm də turistlərin rahat istirahətinə şərait yaradır.
Xudatın İnkişaf Perspektivləri
Gələcəkdə Xudat kəndində turizmin inkişafı üçün yeni layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bu layihələr kəndin tarixi, mədəni və təbii potensialından daha səmərəli istifadə etməyə imkan verəcək. İnfrastrukturun təkmilləşdirilməsi, xidmət sahələrinin genişləndirilməsi, yeni mehmanxanaların və kənd turizmi obyektlərinin yaradılması kəndin iqtisadi inkişafını sürətləndirəcək.
Nəticə etibarilə Xudat kəndi Azərbaycanın şimalında həm tarixi, həm də təbii baxımdan zəngin bir yaşayış məntəqəsi olaraq seçilir. Əhalisinin çoxmillətli tərkibi, zəngin mədəni irsi, müasir infrastrukturun mövcudluğu və ekoturizm potensialı Xudatı həm turistlər, həm də daimi yaşayış üçün əlverişli bir məkan edir. Kəndin son illərdəki inkişafı və perspektivləri gələcəkdə buranı daha da cazibədar edəcək. Əgər siz tarixi və təbiəti sevənlərdənsinizsə, Xudat kəndi mütləq görməli olduğunuz yerlər siyahısında olmalıdır.
Ən çox verilən suallar:
Xudat kəndi Azərbaycanın şimalında, Xaçmaz rayonunun ərazisində, Samur-Dəvəçi ovalığında yerləşir.
Əhalisinin sayı təxminən 16 min nəfərdir və əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir.
XVIII əsrin əvvəllərində Quba xanlığının ilk paytaxtı kimi tanınır və Fətəli xanın iqamətgahı burada yerləşib.
Xudat kəndində mülayim iqlim hökm sürür, bu da həm kənd təsərrüfatı, həm də turizm üçün əlverişlidir.
Şollar su kəməri, Nizami Gəncəvi adına park, Tepeyatagi qədim qəbiristanlığı kəndin məşhur görməli yerləri sırasındadır.
Bu kəmər 1917-ci ildə istismara verilib və Bakı şəhərini içməli su ilə təmin etməkdə mühüm rol oynayır.
Kənd ekoturizm üçün əlverişli şəraitə malikdir; burada meşələr, çaylar, tarixi abidələr, piknik yerləri və yürüş yolları mövcuddur.
Xudatda məktəblər, poliklinika, mədəniyyət evi, musiqi məktəbi, kitabxana və digər ictimai xidmət müəssisələri mövcuddur.
Ərazi torpaqları münbitdir, burada meyvəçilik, bostançılıq, tərəvəzçilik və heyvandarlıq sahələri inkişaf edib.
Bəli, kənddə müasir infrastruktur, təbii sərvətlər, sosial xidmətlər və əlverişli iqlim olduğu üçün burada yaşamaq əlverişlidir.
