Gənclərin beynəlxalq təcrübə qazanması, fərqli mədəniyyətlərlə tanış olması və şəxsi inkişaf imkanlarını artırması müasir təhsilin ən önəmli şərtlərindəndir. Erasmus+ məhz bu məqsədlə Avropa İttifaqı tərəfindən yaradılmış beynəlxalq təhsil və mədəniyyət proqramıdır. Bu proqram tələbələrə, müəllimlərə, gənclərə və təhsil sahəsində çalışan peşəkarlara başqa ölkələrdə oxumaq, təcrübə keçmək və yaşamaq imkanı yaradır.
2007-ci ildən etibarən Erasmus proqramı daha genişləndirildi və 2014-cü ildən Erasmus+ adı altında fəaliyyətə başladı. Proqram hazırda 30-dan çox ölkəni əhatə edir və hər il yüz minlərlə gəncin həyatına yön verir. Erasmus sadəcə təhsil proqramı deyil, bu proqram tolerantlığın, mədəni dialoqun və şəxsiyyət inkişafının güclü alətidir.
Proqramın tarixi və inkişaf mərhələləri
Erasmus proqramı 1987-ci ildə Avropa Komissiyası tərəfindən rəsmi olaraq başladılıb. Proqram adını məşhur holland humanisti Desiderius Erasmus Rotterdamusdan alır. O, Renessans dövründə Avropanın müxtəlif şəhərlərində səyahət edərək elm və fikir azadlığının yayılmasına töhfə vermişdi. Bu simvolik yanaşma proqramın məqsədini çox gözəl əks etdirir – elm, mədəniyyət və fikir mübadiləsini təşviq etmək.
Tarix boyu proqram bir neçə mərhələdən keçib:
- 1987–1995: Erasmus təqaüdü yalnız universitet tələbələri üçün idi.
- 1996–2006: Proqram genişlənərək müəllimlər və akademik heyəti də əhatə etdi.
- 2007–2013: Erasmus Mundus və digər alt proqramlar ilə daha qlobal hal aldı.
- 2014–2020: Erasmus+ adı ilə yenidən strukturlaşdırıldı və formal təhsil, qeyri-formal təlim və könüllülük fəaliyyətlərini əhatə etdi.
- 2021–2027: Hazırkı mərhələdə proqram daha da demokratikləşib və inklüzivliyə yönəlib – yəni daha çox sosial həssas qruplar, fiziki imkanları məhdud gənclər, iqtisadi çətinlik yaşayan tələbələr üçün əlçatan edilib.
Erasmus+ proqramı kimlər üçündür?
Erasmus+ proqramı təkcə tələbələr üçün deyil həmdə geniş auditoriyanı əhatə edir:
- Bakalavr, magistr və doktorantura tələbələri
- Peşə təhsili alan gənclər
- Müəllimlər və akademik heyət
- Gənclərlə işləyən təşkilatlar və qeyri-hökumət nümayəndələri
- Könüllülər və startap sahəsində fəaliyyət göstərən gənclər
Bu proqram həm formal (universitetdə təhsil), həm də qeyri-formal (könüllülük, təlim, yay məktəbləri və s.) yollarla təhsilə və təcrübəyə yönəlib.
Erasmus proqramının əsas komponentləri
1. Tələbə mübadiləsi
Erasmus-un əsas hissəsini təşkil edən bu format çərçivəsində tələbə 3 aydan 12 aya qədər xaricdəki tərəfdaş universitetdə təhsil alır.
2. Təcrübə proqramı (internship)
Tələbələr universitetdən əlavə olaraq, Erasmus çərçivəsində xarici şirkət və ya təşkilatlarda ödənişli və ya ödənişsiz təcrübə keçə bilər.
3. Könüllülük
Erasmus+ gənclər üçün könüllü fəaliyyətlər təşkil edən ESC (European Solidarity Corps) vasitəsilə sosial layihələrdə iştirak imkanı yaradır.
4. Müəllim və heyət mübadiləsi
Akademik heyət başqa ölkənin universitetində dərs deyə bilər, təcrübə mübadiləsi edə bilər və ya təlimlərdə iştirak edə bilər.
5. Gənclər mübadiləsi və təlim kursları
16–30 yaş arası gənclər 1–3 həftəlik layihələrdə iştirak edərək Avropadakı yaşıdları ilə təcrübə paylaşa və birgə öyrənə bilərlər.
Erasmus+ proqramına necə müraciət etmək olar?
1. Əgər siz tələbəsiniz:
- Tələbəsi olduğunuz universitet Erasmus tərəfdaşıdırsa, proqramın beynəlxalq əlaqələr şöbəsinə müraciət edin.
- CV, motivasiya məktubu və bəzən dil biliyini sübut edən sənədlər təqdim etməlisiniz.
- Seçimlər əsasən GPA, motivasiya və sosial fəallığa əsasən edilir.
2. Əgər könüllüsünüz:
- ESC platformasında profil yaradaraq açıq layihələrə müraciət edə bilərsiniz.
- Bəzən canlı müsahibə tələb olunur.
- Yaş həddi adətən 18–30 arasındadır.
Erasmus təqaüdü və maliyyə dəstəyi
Erasmus+ proqramı təqaüdlə təmin olunan proqramdır. Tələbələr və iştirakçılar müxtəlif xərclər üçün dəstək alırlar:
- Aylıq yaşayış təqaüdü (400–700 avro arasında)
- Yol xərcləri
- Sığorta və viza dəstəyi
- Əlilliyi olan şəxslərə əlavə yardım
Bu təqaüdlər ölkədən-ölkəyə fərqli ola bilər. Məsələn, İslandiya və Norveç kimi ölkələrdə təqaüd yüksəkdir, Polşa və Litvada isə orta səviyyədədir.
Erasmus+ proqramının üstünlükləri
Beynəlxalq təcrübə
Yeni ölkələr, mədəniyyətlər və təhsil sistemləri ilə tanış olmaqla dünya görüşünüz artır.
Karyera imkanları
CV-də Erasmus təcrübəsi olmaq işə qəbul şansınızı artırır. İşəgötürənlər beynəlxalq təcrübəni yüksək qiymətləndirirlər.
Yeni dostluqlar və şəbəkələşmə
Fərqli ölkələrdən insanlarla tanış olaraq qlobal sosial şəbəkənizi qurursunuz.
Dil bacarıqlarının inkişafı
Əgər İngilis və ya ev sahibi ölkənin dilində təhsil alırsınızsa, dil bilikləriniz nəzərəçarpacaq dərəcədə artır.
Azərbaycanlı tələbələr üçün Erasmus təcrübəsi
Azərbaycan Erasmus+ proqramının iştirakçısı olan tərəfdaş ölkələrdən biridir. Son illər yüzlərlə azərbaycanlı tələbə bu imkanlardan yararlanıb. Azərbaycanın bir çox universiteti – BDU, UNEC, ADA, ADNSU, Xəzər Universiteti və digərləri bu proqramda fəal iştirak edir.
Azərbaycanlı gənclər arasında Erasmus təcrübəsi artıq sosial status, akademik uğur və mədəni zənginlik göstəricisi kimi qəbul olunur.
Praktik məsləhətlər: Erasmus-a seçilmək üçün nə etməli?
- GPA-nizi yüksək saxlayın – akademik göstəricilər önəmlidir.
- Motivasiya məktubunuzu fərqləndirin – şəxsi hekayə və məqsədlərinizi vurğulayın.
- Sosial aktiv olun – könüllülük, debat, tədbirlərdə iştirak sizi digər namizədlərdən fərqləndirəcək.
- Dil biliyinizi sübut edin – IELTS, TOEFL və ya universitetin daxili imtahanı.
Erasmus-un Azərbaycan təhsilinə töhfəsi
Erasmus proqramı təkcə fərdi inkişaf deyil, həm də Azərbaycan təhsil sisteminin Avropa standartlarına inteqrasiyası baxımından çox böyük rol oynayır:
- Universitetlər arasında akademik əlaqələr güclənir
- Kadr potensialı artır
- Tələbə yönümlü yanaşmalar inkişaf edir
- Beynəlxalq keyfiyyət standartlarına uyğunluq təmin olunur
Erasmus+ proqramı sadəcə bir neçə aylıq xaricə səfər deyil – bu, ömür boyu yadda qalan təcrübə, şəxsi inkişaf və beynəlxalq münasibətlərin təməlidir. İstər tələbə, istər müəllim, istərsə də sadə bir gənc olaraq, bu fürsəti dəyərləndirmək, həm fərdi, həm də peşəkar həyatınızda dönüş nöqtəsi ola bilər.
