Nikah hüququ cəmiyyətin ən vacib hüquqi sahələrindən biri olmaqla, ailənin qurulması və onun qorunması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda nikah hüququ, həm hüquqi, həm də sosial aspektdən ailə institutunu qorumaq və ailə üzvlərinin hüquqlarını təmin etmək məqsədini daşıyır. Bu məqalədə, Azərbaycanda nikah hüququ və onun əhəmiyyəti barədə ətraflı məlumat veriləcəkdir.
Azərbaycanda Nikah Hüququnun Hüquqi Əsasları
Azərbaycanda nikah hüququ, ölkənin Konstitusiyası və Ailə Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əsasən, ailə cəmiyyətin təməlidir və dövlət ailənin müdafiəsini və ailə üzvlərinin hüquqlarının qorunmasını təmin etməlidir. Ailə Məcəlləsi isə, nikahın bağlanması, onun hüquqi nəticələri, həmçinin nikahın pozulması və digər ailə münasibətlərini tənzimləyən əsas qanunvericilik aktıdır.
Nikahın Bağlanma Şərtləri
Azərbaycanda nikahın bağlanması üçün müəyyən şərtlər mövcuddur. İlk növbədə, nikahın qanuni sayılması üçün kişilərin və qadınların nikah yaşına çatmış olması tələb olunur. Ailə Məcəlləsinə görə, nikah yaşı kişilər üçün 18, qadınlar üçün isə 17-dir. Bununla yanaşı, bəzi xüsusi hallarda məhkəmənin qərarı ilə nikah yaşı bir qədər aşağı salına bilər.
İkinci şərt isə, nikahın könüllü olmasıdır. Nikahın bağlanması üçün tərəflərin hər ikisinin könüllü razılığı olmalıdır. Heç bir tərəf zorla və ya məcburən nikaha daxil edilə bilməz. Bu, insan hüquqlarının əsas prinsiplərindən biri olan azad seçim hüququnun təmin edilməsidir.
Nikahın Hüquqi Nəticələri
Nikahın bağlanması ilə hüquqi münasibətlər yaranır və tərəflər arasında bir sıra hüquq və vəzifələr meydana çıxır. Ər və arvad, bir-birinə qarşı qarşılıqlı hüquq və vəzifələr daşıyır. Bunlara birgə yaşayış, qarşılıqlı hörmət, ailənin maddi təminatı, uşaqların tərbiyəsi və təhsili kimi vəzifələr daxildir.
Ər və Arvadın Hüquqları və Vəzifələri
Nikahın bağlanması ilə ər və arvad arasında bərabərlik prinsipi əsas götürülür. Hər iki tərəf, ailənin idarə olunmasında və qərarların qəbul edilməsində bərabər hüquqlara malikdir. Bu, ailənin demokratik əsaslarla idarə olunmasını və hər iki tərəfin maraqlarının təmin olunmasını nəzərdə tutur.
Ailə Məcəlləsi, həmçinin, nikahın bağlanmasından sonra ər və arvadın birgə əmlak hüquqlarını da tənzimləyir. Nikah dövründə əldə edilən əmlak, əksəriyyətlə, birgə mülkiyyət sayılır və nikahın pozulması zamanı bu əmlakın bölüşdürülməsi xüsusi qaydalar əsasında həyata keçirilir.
Nikahın Pozulması və Onun Hüquqi Nəticələri
Nikahın pozulması, həmçinin müəyyən hüquqi nəticələr doğurur. Azərbaycanda nikahın pozulması, həm məhkəmə qaydasında, həm də mülki vəziyyət aktlarının qeydiyyatı orqanlarında həyata keçirilə bilər. Əgər tərəflərin arasında əmlak mübahisəsi, uşaqların kimlə qalacağı ilə bağlı razılıq yoxdursa, nikah məhkəmə qaydasında pozulur.
Nikahın pozulmasından sonra tərəflər arasında aliment ödənişi ilə bağlı hüquq və vəzifələr yaranır. Ər və arvad, nikahın pozulmasından sonra bir-birinə və uşaqlarına qarşı müəyyən maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməlidirlər. Bu, uşaqların rifahının təmin edilməsi üçün vacibdir.
Nikah Hüququnun Sosial Əhəmiyyəti
Azərbaycanda nikah hüququ, ailə institutunun möhkəmləndirilməsi və cəmiyyətin stabilliyinin qorunması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ailə, cəmiyyətin təməlidir və onun qorunması, cəmiyyətin inkişafı və sabitliyi üçün zəruridir. Nikah hüququnun tənzimlənməsi, ailə üzvlərinin hüquqlarının qorunmasını və onların qarşılıqlı öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini təmin edir.
Ailə Dəyərləri və Cəmiyyətin İnkişafı
Azərbaycanda ailə dəyərləri, ənənəvi cəmiyyətin əsasını təşkil edir. Ailə, uşaqların tərbiyəsi və onların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün ən mühüm institutdur. Nikah hüququnun tənzimlənməsi, ailənin bu funksiyalarını yerinə yetirməsinə kömək edir və ailə dəyərlərinin qorunmasına xidmət edir.
Nəticə etibarilə, Azərbaycanda nikah hüququ, ailə institutunun və cəmiyyətin stabilliyinin qorunması baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hüquqi əsasların mövcudluğu, ailə üzvlərinin hüquqlarının və vəzifələrinin aydın şəkildə müəyyən olunmasına, həmçinin cəmiyyətin inkişafına və rifahına töhfə verir. Bu səbəbdən, nikah hüququnun qorunması və inkişaf etdirilməsi, həm dövlətin, həm də cəmiyyətin prioritetlərindən biri olmalıdır.
